በአበበ ተድላ፣ እሑድ መስከረም 18 ቀን 2007 ዓም
አማራው የራሱ ሚዲያ ኖሮት ቃል በቃል ምላሽ እስኪሰጥ ድረስ ምላሽ ለጀዋር መሃመድ የቃለ ምልልስ ቅጥፈት
በትክክለኛው መሆን የነበረበት በሚዲያዎች ይህ ሰው የሰጠው ቃለመጠይቅ እየተደመጠ ቃል በቃል ምላሽ መሰጠት ነበረበት። ነገር ግን አማራው በሁሉም ዘርፍ ሊከላከልለት የሚችል አካል ስለሌለው እና ሚዲያውንም ጨምሮ መሳ ለመሳ የሆነ የተጠናከረ ሃይል ለጊዜው ስለሌለው በግሌ ለግለሰቡና ለሱ ሃሳብ አራማጆች መልስ ልሰጥ ተገድጃለው። እዚህ ጋር ቃለመጠይቁን ፖስት ማድረጌ መርዝ ንግግሩን ማሰራጨት ቢሆንም አዲስ ሃሳብ ሳይሆን ሁሌ የሰማነው ስለሆነ እና ባግባቡ መልስ እስከተሰጠበት ችግር የለውም ብዬ ነው ለመረጃነት አብሬ ያቀረብኩት። መልሱም ቃል በቃል ሳይሆን ጠቅለል ባለ መልኩ በሁለት ክፍሎች ከቀረቡት የተወሰኑ የከፉ ወሸቶችን/ግነቶችን ነው።
1. “በአንድነት ስም ያሉ ፓርቲዎች (ባንተ አገላለፅ አማራዎች) እኔ ኦሮሞነቴን እንኳን ሊቀበሉ አይፈልጉም ኦሮሞ ነኝ ስል ዘረኛ ይሉኛል” ጀዋር መሃመድ
እንግዲህ ከዚህ የበለጠ ውሸት ምን ሊኖር ይችላል። ማን ኦሮሞ ነኝ ብለህ ኦሮሞ አይደለህም ያለህ አለ? ይልቅስ አስበህው ታውቃለህ ኢትዮጵያዊያን በጣም የተቀላቀልን ስለሆንን የተለያየ ብሄር ያላቸው ኢትዮጵያዊያን የለም አንዱ ወገኔን መካድ አልፈልግም እኔ ኢትዮጵያዊ ነኝ ሲሉ መብታቸውን እንደተከለከሉ እና አንዱን ክደው አንዱን እንዲመርጡ እንደተገደዱ? ከኦሮሞ ይልቅ አማራ ማንነቱን እንዲያጣ እንደተካደ ልብ ብለህ ታውቃለህ? ኢትዮጵያዊ ነኝ ብሄር መቁጠር አልፈልግም ሲል አማራ የለም እንዲህ የሚሉት የድሮው ስርአት ናፋቂዎች ናቸው እየተባለ ኢትዮጵያዊ ነኝ እንዳይል ጥረት ይደረጋል አፉን ያዘጉታል። እሺ እንግዲህ የቸገረ ከሆነ እና ወደኃላ ተመልሰን ብሄር መቁጠር ግድ ከሆነ ልቁጠር አማራ ነኝ ሲል የለም አማርኛ ተናጋሪ እንጂ አማራ የሚባል ብሄር የለም ይሉታል። ሰዎች አማራ ብሄር ብለው እያሳደዱት እየገደሉት እነሱ አይደለም አማርኛ ቓንቓ ተናጋሪዎች ተሰደዱ ይላሉ አስሰዳጆቹም አማርኛ ቓንቓ እየተናገሩ። አሁን ሰሞኑን ደግሞ ከመሃል አገር የመጡ ከሰሜን የመጡ መባል ተጀምርዋል አማራው ተለይቶ ሲጠቃ እያየን አማራው ተጠቃ ላለማለት። እንግዲህ ኢትዮጵያዊም መሆን አማራም መሆን የተነፈገው አማራ እያለ አንተ እሹሩሩ ለተባልክ ምን ተብለህ ነው ኦሮሞ ነኝ ስል ኦሮሞነቴን አልተቀበሉኝም የምትለው? የምጣዱ እያለ የእንቅቡ ተንጣጣ ማለት ይሄ ነው። አዎን ምንም ስለ ብሄር እኩልነት ብናወራ ብሄር ከሃገር አይበልጥም ስለዚህ “Oromo first” and “Ethiopia out of Oromia” ማለትህ እንዳሳፋሪነት ቢጠቀስ ኦሮሞነትህን መካድ አይደለም። አንተ ያለህበት አገር አሜሪካ በሃገር ጉዳይ/ጥቅም ምንም ድርድር የለም እና በሃገር መደራደር አትችልም ነው የተሰጠህ መልስ እንጂ ማን ኦሮሞ ነኝ አትበል ቓንቓህን አትናገር ባህልህን አትጠብቅ አለህ? ግልፅ ነው መጀመሪያ ሰው ስለራሱ ከዛ ስቤተሰቡን ከዛ ስለቤተዘመድ ከዛ ስለአካባቢው ሰው (ባንተ አስተሳሰብ ስለብሄርህ በለው) ያስባል። ነገር ግን ስላራስህም ሆነ ስለሌላው ለማሰብ የሚቻለው መሬት ላይ ቆመህ አገር ላይ ቆመህ ነው እንጂ አየር ላይ ቆመህ ስላልሆነ ቅድሚያ ስለሃገር ማለት ነበረበት ተብለህ ብትወቀስ አይገርምም። ለነገሩ አንተና መሰሎችህ እንደ ኤህነግ (ሻቢያ) ከኢትዮጵያ መሬት ላይ ቆርሳቹ አዲስ አገር ስለማቓቓም እንጂ (ያውም በሸሪያ የሚተዳደር አገር) ስለእኩልነት ስለማታስቡ አገር የምትሉት ማንን እንደሆነ ይታወቃል።በሚቀጥለው ነጥብ ላይ መልስ ሰጥበታለው።
2. “የአንድነት ፓርቲዎች (በተለይም አማራዎች) ትንሿን የፌደራሊዝም መብታችንን እንኳን ሊቀበሉ ዝግጁ አይደሉም” ጀዋር መሃመድ
ብሄርተኝነት አይንን እንደሚከልል ቢታወቅም ይሄን ያህል ግን እንደሚያሳውር እና አንድ የማሰቢያ አእምሮን ቆርጦ እንደሚያወጣ በጀዋር እና መሰሎቹ መረዳት ችያለው። እንዴት ነው ነገሩ እነሱ (ትህነግ፤ኦነግ ወዘተ) ያሉትን የብሄር ፌደራሊዝም (ያውም የአማራውን ብሄር መብት ያላካተተ የብሄር ፌደራሊዝም) አለመቀበል ማለት አጠቃላይ የፌደራሊዝምን ስርአት አለመቀበል ነው ያለው ማነው? በድሮው ስርአት አልተወከልንም ድምፃችን አልተሰማም የሚል ወገን እንዴት ነው 1/3 የሆነው የኢትዮጵያ ህዝብ አማራው ባልተወከለበት የተካሄደ የመሬት ሽንሸና ያለማመንታት ተቀበሉ የሚሉን? ሲጀመር ድሮም አሁንም እኮ አማራው ደሃ ነው ጥቂት የአማራ ልሂቃን ናቸው አገሪቱን ከሌላው ብሄር ልሂቃን ጋር ሆነው የጨቆኑት ያደሞ የኦሮሞ ልሂቃንንም ይጨምራል ሲባሉ የለም እነኛ ኦሮሞዎች ኦሮሞን አይወክሉም ይሉናል። እኔምለው መቼ ነበር አማራው ታዲያ ይወክሉኝ ብሎ ልሂቃኑን ልኮ የተወከለው በቃ የተደራጀ ጉልበት ያለው ያሻውን አድርጎ አለፈ እንጂ። ከቀደሙት መሪዎች መልካም ነገራቸውን ተምረን ጥፋታቸውን እንዳይደገም አድርገን እንለፍ ሲባሉ የለም መጀመሪያ ይሄንን ተቀበሉ ይላሉ አለበለዚያ በደፈናው ስም ይሰጥሃል። ስታስቡት በሰሜን ትግራይ በምስራቅ አፋር በምዕራብ ቤኒሻጉል በደቡብ ደሞ ኦሮሚያ እያላቹ አጎቶችህ ኦነግ ከትህነግ ጋር ተስማምቶ አማራንም ሆነ ሌላውን ኢትዮጵያዊ ህዝበ ውሳኔ ሳይጠይቅ የተፈጠረ የደቡብ አፍሪካ አፓርታይድ ባንቱስታን ስታይል አከላለል ተቀበሉ ስትሉ አታፍሩም? አዲስ አበባን ጨምሮ ቁጥራቹ ያነሰበት ቦታ የለም በታሪክ የኛ ነበር ትላላቹ ልክ ምድር ስትፈጠር ጀምሮ እዛ ቦታ የኖራቹ ይመስል (ታሪክ የ 200 አመት ብቻ ሳይሆን 500 ከዛም 1000 ከዛም 3000 እያለ ይቀጥላል ቅንጭብ አድርጋቹ አትውሰዱ)። ያውም እንደኢትዮጵያ ባለ ብዙ ሲቪል ዋር ውስጥ ባለፈች ህዝብ ከቦታ ቦታ በጦርነት በረሃብ በተለያየ ምክንያት በሚሰደድባት በሚቀላቀልባት ሃገር ይሄ ቦታ የኛ ብቻ ነው ሲባል እንዴት ሰው አያፍርም። እህ በአማራ መካከል በዛ ያለ ኦሮሞ ሲኖር ደሞ አማራ ብላቹ ቁራጭ ከሰጣቹት መሬት ላይ ልዩ ዞን ምናምን ተብሎ ለብቻ ይከለላል። ምነው ኦሮሚያ የተባለው ክልል ውስጥ በርካታ አማራ ያለበት ቦታ ልዩ ዞን አልተፈቀደም? አማራው የመምረጥ የመመረጥ መብት አለው ኦሮሚያ በተባለው ቦታ ሁሉ ነው ያልከው ሳታፍር በዛውም የትህነግን የምርጫ ድራማ እያፀደክላቸው ማለት ነው? እስቲ ሃረር ድሬዳዋን እንመልከት አማራም ኦሮሞም ሃረሪም ሶማሌም ሌላውም አለ ነገር ግን ተለይቶ አማራው መብቱ እንዳይከበር እና በሌሎች መልካም ፍቃድ እንዲኖር የተደረገበትን ስርአት ነው እንግዲህ ልክፍተኞቹ ያለድርድር ተቀበሉ የምትሉት? አሳፋሪ ነው። የሁሉንም መብት የሚያከብር ሁሉን አቀፍ የሆነ ስርአት ማሰብ አትፈልጉም። አገሪቱ ብሄራዊ ቓንቓ ሳይኖራት የተለያየ አገር ከምትሆን (አሁን አማርኛ ፌደራል ቓንቓ ብቻ ነው) ቢሆን ህዝቡ ከመረጠ ሁለት ብሄራዊ ቓንቓ ይኑራት እና አንድ ሰው ሌላ የሃገሪቱ አካባቢ ሲሄድ ሌላ ሃገር የሄደ ይመስል አዲስ ቓንቓ ያውም ብሄራዊ ቓንቓ ያልሆነ ማጥናት ሊገደድ አይገባም ቓንቓ ማወቅ መልካም ቢሆንም ሲባል የድሮ ስርአት ናፋቂዎች ትላላቹ እንዲህ ያለ ቢቻል ሁለት ብሄራዊ ቓንቓ ይኑረን የሚል ሃሳብ ድሮ ያለ ይመስል።
አንድ አማራ የተባለ ክልል ውስጥ ተወልዶ አማርኛ ብቻ የሚናገር ወይንም የሌላ ክልል የተባለ ግን ከተማ ስለሆነ አማርኛ በብዛት ስለሚነገር አማርኛ ብቻ እየተናገረ ያደገ ማንኛውም ኢትዮጵያዊ አማርኛ ስለሆነ የሚናገረው ትግራይ ተብሎ የተከለለው ልሂድ ቢል ትግርኛ ማጥናት አለበት ወይ ደሞ ኦሮሚያ ተብሎ ወደተከለለው ቢሄድ ኦሮምኛ ማጥናት አለበት ወደ ሶማሌ ወደተባለውም ከሄደ እንዲሁ ማለት ነው። ታዲያ ስንት ቓንቓ ያጥና ያ/ያቺ ሰዉ በገዛ አገሩ ለመኖር? ሌሎቹ ብሄሮች ግን አማርኛን በተለያየ አጋጣሚ ስለሚማሩ የትም ሄደው ይሰራሉ። ከዚህ በላይ አፓርታይድ ስርአት አለ? አገሪቱ ሁለትም በሉ ከዛ በላይ ብሄራዊ ቓንቓ ህዝቡ እስከመረጠ ድረስ ማለት ነው እና ሁሉም ህዝብ ከብሄራዊ ቓንቓ በተጨማሪ አካባቢያዊ ቓንቓ ይጠቀሙ ቢያንስ ሁሉንም የሚያግባባ ነገር ስለሚያስፈልግ እንደሃገር እስከቆየን ሲባል የለም አካኪ ዘራፍ ከኦሮምኛ ውጪ እዚህ አይነገርም ትላላቹ ትህነጎቹ ደሞ ከትግርና ውጪ እዚህ አይነገርም እንደሚሉት ወዘተ። አማራም ሆኖ ከአማርኛ ውጪ እዚህ አካባቢ እንዳይነገር የሚል ካለ ከናንተ አይለይም። በግሌ አማርኛና ኦሮምኛ ብዙ ተናጋሪ ስላላቸው የሀገሪቱ ብሄራዊ ቓንቓ ቢሆኑና ሁሉም በየአካባቢው ከራሱ ቓንቓ በተጨማሪ በብሄራዊም ቓንቓ ቢጠቀም አብዛኛውን ኢትዮጵያዊ ያስማማል ባይ ነኝ ግን ውሳኔው የህዝብ ነው። ያኔ ውድድሩ ለሁሉም እኩል ይሆናል አገሪቱ የሁሉም ትሆናለች ማለት ነው። አለበለዚያ ወይ ቁርጥ ባለው ፓስፖርት መጠየቅ እኮ ነው የቀረው ከቦታ ቦታ ለመንቀሳቀስ በገዛ አገራችን። ያደሞ አይሆንም አንቀበልም ምክንያቱም አከላለሉ አማራን ግምት ውስጥ ያስገባ አልነበረምና እንዲሁም ደሞ በብሄር ክልል ድንበር መቼም ልንስማማ አንችልም ተቀላቅለን ስለኖርን ጉልበት ያለው ድንበር ያስምር ካልሆነ በስተቀር ጨዋታው። ለነገሩ ህገመንግስት የተባለው የኢትዮጵያ ድንበር ሳይሆን የሚጠቅስ ክልል ያላቸውን ድንበር ነው ና ኢትዮጵያ የምትባል ሀጋር ራሱ በህገመንግሱቱም የለችም። ይቺ ዘዴ ትህነጎች (ወያኔዎች) ትግራይን ለግል ሌላውን የኢትዮጵያ ክፍል በጋራ ለመጠቀም ብለው ኤርትራዎች ያደረጉትን ኤርትራን ለግል ሌላውን ኢትዮጵያ በጋራ ብለው መጀመሪያ እንዳሰቡት ማለት ነው። ለመሆኑ ሌላ ቦታ ተውና አዲስ አበባ የሁላችንም ከተማ በሆነችው አርከበ የሆነች ሰአት ከመሾሙ በስተቀር ለምን ኦሮሞ ከንቲባ ብቻ ሁሌ ይሾማል በትህነግ ዘመን? ሌላ የሚመጥን ሰው የለም? ይሄንን ነው ዋና ከተማ መብት ሳይኖር ሁሉም ቦታ አማራም ማንም የመመረጥ መብት አላቸው የምትለው? ለነገሩ የትስ ማንም ይሾም ማን ትህነግ ነው የሚያስተዳድረው ጉልቻ ማለዋወጥ ካልሆነ እንዲያው ለነገሩ አነሳሁት እንጂ። ችግሩ ምን መሰለህ የአንድነት ፓርቲ የሚባሉትም ኦሮሞውን እንዳይከፋው በሚል ይሄንን አሳፋሪ የአከላለል ሸፍጥ ሲያነሱ እና ሲከራከሩ አማራ ያኔ አለመወከሉን ሲናገሩ አይሰሙም አማራውን ሲፈልገው ይከርፋው ኢትዮጵያ የምትባለው ስም እስከጠራን የትም አይሄድም በሚል የተሳሳተ ግምት። አልፎ አልፎ የወልቃይት ጠገዴ ከዚህ በፊት ትግራይ ሆኖ አያውቅም አሁን ነው ወደ ትግራይ የተከለለው ከማለት በስተቀር ፕ/ር አስራት ወልደየስ የተቃወሙትን እና ህይወታቸው ያለፉበትን ምክንያት አማራው 1/3 የኢትዮጵያ ህዝብ ሆኖ ሳለ አንድም አማራ ሳይወከል ህገመንግስት ተብዬው ጭምር እንደፀደቀ የአንድነት ፓርቲዎችን ጨምሮ ማንም ሲቃወም አይሰማም። ስለዚህም የልብ ልብ ተሰማቹ እና by default ሁሉም ሰው ይሄ ብዙ ሚሊዮን አማራም ሆነ ሌላውን ኢትዮጵያዊ በገዛ ሃገሩ ሁለተኛ ዜጋ የሚያደርግ ሲስተም የአለም ምርጥ ፌደራሊዝም እንደሆነ የትህነግ (ወያኔ) አፈቀላጤ ሆነህ እየተናገርክ ከዚህ ውጪ አይታሰብም ትላላቹ።
የሚገርመው ደግሞ በኦነግም ቻርተር ላይም ይሁን አሁን ኦሮሚያ ተብሎ በተከለለው ውስጥ ያለው ሌላው ኢትዮጵያዊ እኩል የመምረጥ የመመረጥ መብት አለው መብታቸው እየተከበረ ነው ያልከው? አሳፋሪ ሰው ነህ የትህነግ ምርጫ የውሸት ነው እንዳላልክ አሁን ደሞ የኢትዮጵያ ህዝብን ንቀህ አያስተውልም ብለህ ይሀው ሌላ ውሸት ታወራለህ። በመጀመሪያ ትህነግ ህገመንግስት ተብዬው ወረቀት ላይ ስለ እኩልነት ያልፃፈው ህግ አለ? ስለሰብአዊ መብት አከባበር ምን ያልፈረመው ወረቀት አለ ትህነግ አይተገበርም እንጂ? እኛ ህግ ወረቀት ላይ መፃፍ መቼ ቸገረን መተግበሩ እንጂ? ሀገሪቱ እንደሃገር የራሷ ብሄራዊ ቓንቓ ባይኖራትም እኮ ህገመንግስት ተብዬው ሁሉም ሰው በመላ ሃገሪቱ ተዟዙሮ መኖር ይችላል እያለ እኮ ነው ትህነግ ስልጣን ከያዘ ጀምሮ እስካሁን ድረስ ያላቆመው የአማራውን የዘር ማፅዳት ዘመቻ የሚካሄደው ያውም ሰዎች ለዘመናት ከኖሩበት አገር አማራ ናቹ ብቻ በሚል (ልብ በል አማርኛ ተናጋሪ አላልኩም አማራ እንጂ)። ግን አስበህው ታውቃለህ ሌላውን ኢትዮጵያዊ ትተህ አማራው ብቻ በገዛ ሃገሩ ሀገር እንዳይኖረው የተደረገው ህዝብ ቁጥሩ ከትግራይ ወይንም ከሶማሌ ህዝብ ተብሎ ክልል ተከልሎ ከተሰጠው በላይ እንደሆነ? ማሰብ ተሳነህ ጠባብ ብሄርተኝነት ስንት ነገር ያነበበን ሰው የተለያየ አገር በማየት እንኳን ልምድ የቀሰመውን ፖለቲከኛ ሰው በገዛ ሃገሩ ሁለተኛ ዚጋ ሲሆን የሚፈጠረውን ይቺን እንዳያስብ አሳወረው መሰል ያውም ተበድለን ነበር ከሚል ወገን ማለት ነው።
ሌላው በቀደመው ዘመን ንጉስ የሚናገረው ቓንቓ እና ንጉስ የሚከተለው ሃይማኖት እንዲከተል ማድረግ ኢትዮጵያ ብቻ ሳይሆን የትም የነበረ ነው። በዚህ ዘመን ይሄ ቀርቷል ከተወሰኑ የእስላም ሃገሮች በስተቀር ሁሉም በእስልምና እንዲተዳደር ከሚደረግበት ሁኔታ በስተቀር። አንተም የነሱ ግርፍ ስለሆንክ ይሀው አንተ ያልከው ካልሆነ ሞቼ እገኛለው ትላለህ የቀደሙትን የራሳቸውን አላማ ብቻ አካሄዱ እያልክ እየወቀስክ። አትርሳ በ 21ኛው ክፍለ ዘመን አንተ አትጫኑብኝ ስትል ሌሎች ላይ አለመጫንህን አስብ አንደ IS (ISIS) የማታስብ ካልሆነ በስተቀር። ለነገሩ የ OMN ሎጎም የየመን ወይን የግብፅ ባንዲራ ሲመስል እያየን የእስላም አክራሪዎች ሚዲያ እንደሆነ አይጠፋንም። የኦነግ ባንዲራ ሌላ ነው ኦነግ ይሄንን የአረብ ሃገሮች ባንዲራ የመሰለውን ጥቁር ፤ቀይ፤ ነጭ አያውቀውም ነበር እንዳትሉኝ ኦነግ ሲመሰረት ይሄንን ባንዲራው ያላደረገበት። የኦሮሞን እኩልነት ጥያቄ የእስላም አክራሪዎች ጠምዘው የእስላም ሃገር ለመመስረት እየሰሩ እንደሆነ ጸሃይ ያወቀው አደባባይ የሞቀው ስለሆነ ብዙም ስለዛ እዚህ አላወራም።
3. “ኦሮሞ ራስን መቻል ለአማራ ስጋት አይደለም በኦሮሚያ ገንዘብና ሃብት አማራዎችንም ሆነ ሌሎችን በአማርኛ እያስተማርናቸው ነው።” ጀዋር መሃመድ
በጣም ከሚያሳፍሩ ንግግሮቹ አንዱ ይሄ ነው። የሆነ ሰዉ ግብፅ ወይንም የመን እየኖረ ለህዝቡ በመልካም ፈቃደኝነት በአንተ ችሮታ ስጦታ የሰጠህና የፅድቅ ስራ አስመሰልከውእኮ። እኔምለው ጀዋር ይሄ ትናንት ትህነግና ኦነግ ኦሮሚያ ብለው ያሰመሩትም ሆነ ሌላ የተከለለው ነገር ሁሉ በኢትዮጵያዊያን የተገነባ ትናንት ወረቀት ላይ ከመሰመሩ በፊት በኦሮሞ ብቻ ሳይሆን ሁሉም ኢትዮጵያዊ ቀረጥ በከፈለው የተገነባ ሃገር መሆኑን ረሳህው? ቀረጥ ከፍዬ እንደዜጋ ያለኝን መብት ደግነት አደረከው ትንሽነትህን ሲያሳይ። እነኚህ ሰዎች እኮ አገሬ ብለው እየኖሩ ሳለ በድንገት ይሄ ኦሮሚያ ሌላ ሌላ እየተባለ በጎጠኞች ተሸነሸነ እንጂ እኮ አገራቸው እየኖሩ ያሉ ሰዎች እኮ ናቸው በናንተ ችሮታ እያስተማራቹሃቸው ያሉ ያስመሰልካቸው። ያውም ትምህርት ሲጨርሱ ሌላ ክልል ሄደው ሊሰሩ እንጂ የኛ ባላቹትማ የግድ ኦሮምኛ መማር አለባቸው። እንደመብት ሁሉም አፉን በፈታበት ቓንቓ ይማር ትክክል ሆኖ አንተ ግን ውለታ ለሌላው የዋልክ አስመሰልከው። መሆን የነበረበት ሁለት ቓንቓ የስራ ቓንቓም የትምህርት ቓንቓም ሆኖ ሰው በፈቀደው መማር ሲሆን እናንተ ግን ልክ እንደደግነት አማርኛን እንዲማሩ እንደፈቀዳቹ ስታደርጉ አያንቅህም? ከዛም ደሞ ይሄን የመሰለ ፌደራሊዝም ስለሌላ ይሄንን ተቀብላቹ ነው የምንደራደር ስትልም አታፍርም። የምታብጠለጥሉዋቸው በተለይ ከአፄ ምኒሊክ ጀምሮ የቀደሙት መሪዎች እኮ የሁላችንም አገር በሚል ሁሉም መሃል ሀገራ አካባቢ ነው በኢትዮጵያዊያን ገንዘብ (በኦሮሞ ብቻ ሳይሆን) ልማት የሰራው እንጂ የብሄር አገር መርጠው አልሰሩም። አጼ ምኒሊክ አንኮበር ለብቻ ምንም አልሰሩም። ደረቆቹ በሁሉም ኢትዮጵያዊ የተገነባ ሃገር (ልማቱ እንዳቂሚቲ ቢሆንም ማለቴ ነው) በሁሉም ኢትዮጵያዊ ደም በምእራብ ከደርቡሽ፤ በምስራቅ ከቱርክ እና ዚአ,ድባሬ እንዲሁም በሰሜን ከብዙ ጠላት በኦሮሞ ብቻ ሳይሆን በሁሉም ደም የተጠበቀን አገር ድንገት ተነስታቹ የኛ ብቻ ነው ስትሉ ሌላውን በናንተ መልካም ፈቃድ እንደሚኖር ስታደርጉ ትንሽ አያንቃቹም። ለነገሩ አማራው አዚም የፈሰሰበት ይመስል ተኛላቹ ፈነጫቹ። እርግጥ አማራው እንዴት አይተኛ ከደርግ ጀምሮ ሲቀጠቀጥ እንደብሄርም እንዳይኖር ያልተቃጣበት ሴራ የለምና። እኩልነት መብታችን ባህላችን ይከበር ሌላ እኛ የበላይ ሆነን እኛ የፈቀድነው ብቻ ይሁን ሌላ! አየው ሌላ ወየው ሌላ አሉ!
4. “የኦሮሞ ተማሪዎች በጠራራ ፀሃይ በትህነግ ወታደሮች መገደል በቂ ሽፋን አላገኘም አብረውን ሌሎች ኢትዮጵያዊያን አልጮሁም በተለይም በአማራ ልሂቃን ሚዲያዎች ለዞን 9 ብሎገርስ ከተሰጠው ትኩረት አኳያ” ጀዋር መሃመድ
መቼስ ጉድ ሳይሰማ መስከረም አይጠባም አሉ። እኔ እንግዲህ እስካየሁት ድረስ ጀዋርን ካገነኑት ሚዲያዎች አንዱ የሆነው እነ ኢሳትን ጨምሮ ይሄንን ሲዘግቡ ነበር። ምስጋና ቢስ ቢሆኑም ያውም ኦሮሞ ኢትዮጵያዊያን ሰልፈኞቹ ሰልፍ ላይ ምን ይዘው እንደወጡ እያየን ስንት ሰው አብሮአቸው ኢትዮጵያዊ ወገናችን ስለሆኑ ተሰልፍዋል። እንግዲህ ከዚህ በላይ ምን ይደረግ? አማራው ይሀው 23 አመት በትህነግና አጋሮቹ ሲጨረስ መቼ ነበር ኢትዮጵያዊ ለአማራ ሲሰልፍ ያየሀው ባሁኑ ሰአት ጭምር አማራው እየተጨፈጨፈ ማለት ነው? ሌላም ብዙ ኢትዮጵያዊ እያለቀ ያልተጮሀላቸው ብዙ አሉ ምን ስለ ኦሮሞ ብቻ ታወራለህ? እንዲያውም ኢትዮጵያዊ ናቹ ይሉናል ስንሞት ግን ኢትዮጵያዊ ናቹ ብለው ኢይጮሁልንም ነው ያልከው ደሞ? ካንተ የበለጠ ሚዲያዎች ሁሉ ሲያራግቡት ነበር ምናልባት አንተ በጠባብነት ስለታወርክ ሌላው የሚያደርገውን ሁሉ አልታይህ ብሎህ ይሆናል። እኔምለው ልጆቹ ወያኔ እና እናንተ አስተምራቹሃቸው ይዘው የወጡትን መፈክር ረሳህው እንዴ? ኦሮሚያ ለኦሮሚያ ብቻ አማራ ትግሬ ኦሮሚያ ከተባለው ይውጣ እኮ ነው ያሉት መፈክራቸውን ባይናችን እያየን? የቱጋር ነው ያሳደጋቹሃቸው ልጆች ስለኢትዮጵያ ያነሱት እና ኢትዮጵያዊያን ያልጮሁላቸው የምትል? ሌላው ቢቀር ደብረማርቆስ ጭምር እኮ አማራው የኦሮሞን ወገኖቻችንን አትግደሉ ብለው ሰልፍ ወጥተውላቸው ነበር ምኑ ከሃዲ ነህ። እንደዚህም ሆኖ ነበር እንግዲህ ህዝቡ የወያኔን ያልታጠቁ ወጣቶችን ግድያ ያወገዘ በምንም ሁኔታ ትክክል አይደለምና። ዝም ያለ የለም ምንም ይሁን ጥያቄያቸው የትህነግ ደህነኖቶችና ወታደሮች የወሰዱት እርምጃ ግፍ ጥጋብ ነውና። በጣም የሚያሳዝነው የጠገበ የትህነግ ወታደር ኦሮሞ ኢትዮጵያዊያንን ለገደለ የትህነግ አሻንጉሊት ኦህዴድ ኦሮሞዎችን አደራጅቶ ከርታታ የአማራ ደሃዎችን እየገደለ እያሰደደ ነበር። ኢሳት እርሙን ያንን እውነታ ከጊምቢ ዘግቦ መልሶ ይቅርታ አለ ስትጮሁ ስለተደራጃቹ ያልተደራጀው አማራ አፈር ለምን አይግጥም ብሎ? እንግዲህ የቱጋር ነው ታዲያ የኦሮሞ ኢትዮጵያዊያን በግፍ መገደል አትኩሮት አላገኘም የምትለው? የወጣቶቹም ሆነ የሌሎች እስረኞች ጉዳይ ሁሌም ያለ የወያኔ ግፍ ሲሆን እስካሁንም የሚዲያዊችን ትኩረት እንደሳበ ነው ምንድነው ከኦሮሞነት ጋር የምታቆራኘው ለመሆኑ የልጆቹ ብሄር ምን እንደሆነ ማን ያውቃል? የሚያሳዝነው የምትለው ለዚህም አንተ ለታየህ ነገር ተጠያቂው አማራው ነው ማለትህ ነው። መቼ ነው ከአማራው ራስ ወርዳቹ እየገደላቹ ያለውን ትህነግ የምትቃወሙ? ለነገሩ አንተ ንግግርህ ሁሉ በተቃዋሚ ስም የወያኔ አፈቀላጤ ሆነህ ሰራህ እንጂ ምንም ወያኔን የሚቃወም ነገር አልወጣህም ስልጣን ለብቻ ቶሎ ይስጠን ከማለትህ ውጪ።
ጀምረህ እስክትጨርስ አንገቱን እንዲዲፋ የተደረገውን አማራ እንዲያውም እንዳያቆጠቁጥ አድርገን እናጥፋው ብለህ የወያኔን ቃል ነው የደገምከው። በነገራችን ላይ ኦህዴድ እና ኦነግ ልዩነታቸው አንድ ብቻ ነው። ኦህዴድ ትህነግ እስኪጠግብ በስሩ ተለጥፌ ኦሮሚያ የምትባል አገር ቀስ እያልኩ ሰራለው ሲሆን ኦነግ ደግሞ የለም ያኔ ስንገናኝ መስመር ያሰመርንባትን ኦሮሚያ የምትባለዋን ሙሉ በሙሉ ዛሬ ይሰጠኝና እንዳሻኝ ካሁን ጀምሮ ልዘዝበት ሲል ገና ከርሱ ያልሞላው ትህነግ የለም ገና ብዙ የኢትዮጵያን ንብረት ስለምዘርፍ ብሎ ኦነግን አሁን የፈለከውን ስልጣን አልሰጥህም ብሎ አባረረው። እኔምለው ግን አማራው ባሁኑ ሰአትም ጨምሮ ላለፉት 23 አመታት ተራ በተራ ክልል ተብለው ድንበር ከተበጀላቸው በኢትዮጵያ መሬት በትህነግ እና አጋሮቹ ባሁኑ ሰአት ጭምር ሲጸዳ (ስለ ጋንቤላ ተብሎ ስለተከለለው አካባቢ መስማት ባትፈልግም ስለአማራው እልቂት ሳትሰማ አትቀርም ብዬ ነው) ምንም ሰልፍ አላየንም እኮ እንዴት አየሀው ታዲያ ኢትዮጵያዊያኖቹን አትወቅሳቸውም ታዲያ ለዚስ ወይስ እሰየው እያልክ ነው። ታዲያ አማራው ኢትዮጵያዊ ሆኜ ሰልፍ ሳይወጡልኝ መች አለ? የአማራ ነፍስ የዶሮ ነፍስ ይመስልሃል? ለነገሩ ቀና ቀና የሚል ክርስቲያን በሜጫ አንገቱን ነው የሚባል ያለ የአማራ ነፍስን አሳንሶ ቢቆጥር እና ምንም እንዳልተፈጠረ ዝም ቢል አይደንቀኝም። እርግጥ አንተ ና መሰሎችህ ብቻ ሳይሆን ብዙ አለማቀፍ የሰብአዊ መብት ተቓማት በመቶዎች የሚቆጠር ህይወት ሲጠፋ እንኳን የዘር ማጥፋት ወንጀል ተፈፀመ የሚሉ አማራው በሚሊዮን የሚቆጠር ሰው ሲጠፋም ዝም ስላሉ አይገርመኝም። አማራው ስለተኛ ለሱ ታዲያ ማን ይከራከርለት? አንድ ነገር ግን እስማማለው። አንድ የትህነግ አባል የሆነች የሆነ ሰሞን እንደተለመደው አማራውን ሲጨርሱ ሰዉ ሲንጫጫ ተዉት የዲያስፖራ ፖለቲካ እንደ ፈንዲሻ አንድ ሰሞን ቻቻ ብሎ ፀጥ ይላላ ያለችው ውስጤ እውነት ነው እንዴ ብሎ ሁሌ ያቃጭላል። ምክንያቱም አንድ ነገር አንድ ሰሞን ሲሰማ ሃይ ሃይ ይባላል ከዛ ይረሳል አዲስ ሲመጣ ደሞ እንደገና ሃይ ሃይ እንጂ የተቀናጀ ነገር የለም። የኦሮሞውም እልቂት እንዲሁ ተዘንግታል ከሆነ ለብቻቸው ባይሆንም ልክ ነው የመርሳት ችግር በደንብ አለ። አጠቃላይ የ ኢትዮጵያዊው የ memory span እንደገና መታየት አለበት ብዙ ነገር ትተን የፊት የፊት ብቻ ስንጮህ ይሰማልና።
5. ድምዳሜ።
አንደኛ ጀዋር መሃመድ በግልፅ ወያኔ መሆኑን አረጋገጠልን። ከወያኔ ይልቅ ሙሉ ጊዜውን አቅም የሌለውን አንገቱን እንዲደፋ የተደረገውን አማራን በማውገዝ ያሳለፈ ሲሆን የሚገርመው እዚህ ሆኖም ኢትዮጵያን አሁንም እንደሚያስተዳድር ነው የሚዘባርቀው ምናልባት ውስጥ ለውስጥ ግንኙነት ስላለው ሊሆን ይችላል።
ሁለተኛ ደጋግሞ ሲናገር እንደሰማቹት ተንቀን ተንቀን ይላል። ማን ማንን እንዴት እንደናቀ ባይናገርም እንግዲህ ካንዱ ጋር ሲከራከር ምንዳለው እኔንጃ ደሃው አማራ ህዝብ ምንም በማያውቀው ተንቀን ይላል። እርግጥነው አለማችን በግለሰቦች ወይንም ቡድኖች እልህ መያያዝ ምክንያት ስንቱ ሰላማዊ ህዝብ እንዳለቀ እናውቃለን ዝሆኖች ሲጣሉ የሚጎዳው ሳሩ ነው እንደሚባለው ማለት ነው። ሌላም ሳንሄድ በመለስና ኢሳያስ ወይንም በትህነግ (ወያኔ) እና ኤህነግ( ሻቢያ) እልህ መያያዝ ያለቀውን ሰው ቤቱ ይቁጠረው። ስለዚህ ይህ ሰው እና መሰሎቹ ከየትኛውቹ ግለሰብ ይሁን ቡድኖች ከፍተኛ የሆነ እልህ እንደተጋባ ባናውቅም ለእልህ ሲባል ምን አይነት አደገኛ ጉዞ እየሄደ እንደሆነ ልብ በሉ። የዚህ አይነት ሃሳብ ብዙ ጊዜ የዝቅተኝነት ስሜት በሚሰማው የሚታይ ሲሆን ከዚህ ህመሙ እግዚአብሄር ይማረው ከማለት በስተቀር ምንም ማለት አይቻልም። ግን ደሞ እንቅስቃሴው ተንቆ የሚተው አይደለም። ጠላቱን የሚንቅ ፖለቲካ ያልገባው ነው። እነ ትህነግ (ወያኔ) እና ኤህነግ (ሻቢያ) ተንቀው ነው ይሀው ዛሬ ያለንበት ጥፋት ላይ ያደረሱን። መለስ የባንዳ ልጅ እየተባለ አንገቱን ሲደፋ ስላደገ የዝቅተኝነት ስሜት ያሳደረበትን ኢትዮጵያዊነት የሚባለውን ለማዋረድ የቻለውን ሁሉ ያደረገ ሲሆን ኢትዮጵያ የምትባል አገር አምርሮ እነደጠላ፤ሃገሪቱ እንጂ ኢትዮጵያ ብሎ ሳይጠራ ሊበታትናት የቻለውን ሁሉ አድርጎ ሞተ።
ሶስተኛ ጠባባብ ብሄርተኝነት መቼስ በቀላሉ የማይለቅ አደገኛ በሽታ ስለሆነ እና አመለካከትን ሁሉ አሳውሮ እኛ ከሚለው አውጥቶ እኔ ወደሚለው ያመጣል እና ከጀዋር ሃሳብ ላይ ልክ ትህነጎቹ (ወያኔዎች) ላይ እንደታየው የሱ ወገን የሆነው ቅዱስ ደሙ ንፁህ ሌላው ደሞ ወንጀለኛ ይሆናል (ሂትለርን አስቡ እዚህጋ)። አንተስ እዚያው ገባህ አይደል ስለአማራ አተኮርክ እንዳትሉኝ። አልታመምኩም ባይ ነኝ ምክንያቱም አንደኛ አማራን ለይቶ ስላጠቃ ምላሽ ብቻ የሰጠው ሲሆን ሌላው ምክንያት ደሞ ቢያንስ ስለህመሙ insight አለኝ። በተጨማሪም አማራውን ከሰው በታች አታድርጉት ከሰው እኩል አድርጉት ከማለት ውጪ የአማራ ድንበር እዚህ ጋር ነው ይሄ ክልል የአንድ ብሄር ነው ብዬ አላምንም ይልቅስ ሁሉም ሰው በጋራ በእኩልነት ስለመኖር እንመካከር ባይነኝ።
በመጨረሻም ከማስተባበር ችሎታው ተምረን ራሳችንን ለማዳን እኛም ተባብረን እንስራ። ግባችን የተለያየ ቢሆንም ከጠላት አካሄዶች መማር ጥሩ ነው አትርሱ። እንደሰማቹት ኦሮሞን በኢኮኖሚ በትምህርት በሌላም እናጠናክር ነው ያለው እየሰሩም ነው። የትግሬዎቹ ጉዳይ ፀሃይ የሞቀው ስለሆነ ብዙም ስለዛ አላወራም። ስለዚህ አማራው ለሰው ብሎ ሲያማ ለኔ ብለህ ስማ በልና ትምህርት ወስደህ ወገንህን አደራጅ። ያለጠያቂ በራሳቸው ሚዲያ የማይሆን ነገር ሲናገሩ የራስህ ሚዲያ ቢኖርህ ኖሮ ቃል በቃል መልስ መስጠት ይቻል እንደነበር አትርሱ። አማርኛን እንኳን መናገር መስማት አይፈልጉም የጥላቻ ፖለቲካቸውን ለማስፋፋት ስለሚፈልጉ ብቻ ነው በአማርኛ ፕሮግራም የጀመሩት እንጂ የኦሮሚያ ቲቪ በሚል አማርኛን ምን አመጣው? ትህነግ እንዳደረገው አማራውን ለማወናበድ የጀመሩት ዘዴ ነው። ምንም እንኳን እንደኢሳት ያሉ በአብዛኛው በጀት የሚያዋጣው አማራው እንደሆነ ብናውቅም ኢሳት የኢትዮጵያ እስከተባለ እያንዳንዱን የአማራ ጥቃት አንስቶ እንዲከራከር አንጠብቅ። የኢትዮጵያ ከተባለ የሁሉንም ኢትዮጵያዊ በደል መናገር ስላለባቸው በጥልቀት ገብተው ስላንድ ብሄር መናገር ይቸገሩ ይሆናል። በኢትዮጵያዊነታችን እስካመንን ኢሳትን መቃወም ሳይሆን ኢሳት ያልሸፈነውን የአማራ በደሎች አማራው በደሉን የሚያስረዳበት የራሱ ሚዲያ መኖር አስፈላጊ ነው ባይ ነኝ በዚህ ላይ ቢሰራ ይሻላል።
አማራው ጨው ለራስህ ስትል ጣፍጥ አለበለዚያ ድንጋይ ነው ብለው ይጥሉሃል የተባለው እየሰራ እንደሆነ ልብ በል።
ኢትዮጵያን ሁሉም ባህሉና ቓንቓው ተከብሮ እንዲሁም አነስተኛ ቁጥር ያላቸውም መብታቸው ተከብሮ ብዙሃን የሚመሩበት የሰላም አገር አድርጎ ያሳየን።
