ከሥርጉተ ሥላሴ 23.01.2014 (ሲዊዘርላንድ – ዙሪክ)

በነፃነት ያላደገ ማህበረሰብ ውስጡ ቀለም የለሽ ብዕር ነው ….

ነፃነት ሰው የመሆን ቅኔ ነው!

ከሥርጉተ ሥላሴ 23.01.2014 (ሲዊዘርላንድ – ዙሪክ)

በነፃነት ያለደገ ማህበረሰብ ውስጡ ቀለም የለሽ ብዕር ነው ….
መነሻ ሲኖርህ ዛሬን ታውቃለህ። ዛሬን ካወቅህ ነገን ታያለህ። ነገን የማዬት ውስጥህ ሙሉዑ ሰው የመሆንህን ሚስጢር ይገልጽልኃል። በአንተ ውስጥ የሆነ፣ አንተን የሆነ፣ አንተን ያገኘ ረቂቅ ነባቢታዊ ህዋስ ማንነትህ መሆኑኑን ልብ ልትለው ይገባል። ማንነትህ „ማንነት“ ስላለው አንተን እንደራስህ የቀመረህ ቅኔው ነው። የቅኔው ወርቅ ሲገለጥ የነፃነት ትርጓሜ ይበራልኃል። የብርኃኑ ምንጩንና ማሰረቱን በፍላጎትህ መሃልና በአንተ ማሃል ያለውን፤ አንተ የማያታዬውን ግን የሚያበራራልህን ረቂቅ የደም ዋጋ አሳምሮ ያመሳጥርልኃል። ሚስጢሩ አንተን ለባዕድ ስሜት ወይንም ለተለጠፈ ልስን ቅርጽንት ሳይዳርግ ወይንም ከዲቃላነት አድኖ ወጥነትህን በችሎት ያጎናጽፍኃል። ታድለኃልና ለጥ ብለህ ሰግደህ ሁነው!

ወጥነት አንገትን ቀና አድርጎ ከእንሰሳ በላይ ብቻ ሳይሆን ቅኝ ካላሆነ ማንነት በላይ ሰለሆነ መንፈስህ ቅልውጥ ሳይማሳን የበታችነትን ገድሎ የእንደራሴ ውስጥነትን አብቅሎ አሳምሮ ይሸልምኃል። በሙሉ ሰው ሰውነት ቀጥ አድርጎ በማቆም እንደ ስው የማሰብ፤ የመኖር ሰማያዊ እኩል ጸጋህን ታፍስ ዘንድ በአክብሮትና በልግስና ይሰጥኃል። ግን ካልተላለፈክው ወይንም ካልረገጠከው ወይንም ካልጠቀጠከው ብቻ ….። ይህ ማለት አንደ እንሰሳ ከመሸጥና ከመለወጥ ድነህ፤ እንደ እቃ ለአግልግሎት ብቻ ከመመረጥና ከመታዬት ሳትደርስ የሰው ሰው መሆንህን፤ መተርጎም ትችል ዘንድ ይገልጥልኃል። ውስጥን የማንበብ መክሊትህ የሚመተረው ከዚህ ላይ ነው። በአፍንጫህ ዓይን ሳይሆን በህሊና ዓይንህ ማስተዋል ከተሰጠህ አስኳሉ አንተ ነህ።

ተርጓሚ ሲገኝ ነፃነት ቅኔ ነው። ነፃነት ረቂቅ ጥልቅ የተባረከ የመንፈስ ውስጥ ፍላጎት ነው። ዛሬ ነፃነት የሰለጠነ ህዝብ ብቸኛ የግናዛቤ መለኪያ ሆኗል። ነፃነት ሰፊ የሰብዕዊነት ማሳ ሀኖም ይታያል። ነፃነት የነበረ፤ የሚኖር የዕምነት መሰረታዊ ዶግማ ወይንም ልዕለ ቃል ነው። ነፃነት በጥሬው ብቻ ሊተረጎም የማይችል ውስጥን በራስነት የማነፅ ሥልጡን ክስተት ነው።
ነፃነት ዛሬ የዓለማችን ጉልተ – አጀንዳ ነው – አንጎልም። ነፃነት ዛሬ የዓለምን መንፈስ በአንድ ሃዲድ ያገናኘ ቅዱስ አምክንዮ ነው። ነፃነት ህይወት ላላቸው ብቻ ሳይሆን ለግዑዛን ሳይቀር ተቆርቋሪ ጠበቃ ነው። ይህችን ትንሽ ዘርዘር ባደርጋት መልካም ይመስለኛል፤ ከተጠቀለለች እንዳትጠጥር … በመጠኑ

ስለምን? ነፃነት ለግዑዛን አስትንፋስ ሆነ? ምክንያቱም ግዑዛኑም ቢሆኖ በሰው ልጅ ታሪካዊ ሂደቶች ብቁ ታዳሚ ከመሆናቸው በላይ ትናንትን ለዛሬ – ዛሬን – ለነገ፤ ነገን – ለነገ ተወዲያ ያቀባብላሉ፤ ያሰብላሉም። ባለውለታዎቻችን ናቸውና፤ አሁን የዋሻ ዘመናት ታሪክ በድንጋይ ላይ ተቀርጸው ይገኛሉ። ብዙም ይናገራሉ፤ መሬት በከርሷ እፍን ሽክፍ አድርጋ ያያዘቻቸው ቅሬተ – አካላት ትናትን አበክረው ያውጃሉ፤ ከመነሻም ይገነባሉ። ለዝንተ ዓለም ዝክረ ንዑዳን ናቸው። ለዛሬ ሥልጣኔም የምርምር ማዕከል እኮ የትናንት ትንግርት ክንውን ነው። ክንውኑ በምስል በቅርፃ ቅርጽ ወይ በፁሑፍ ሊሆን ይችላል። በባዕድ ተገዝቶ ውስጡ እርሾ አልባ ሆኖ ላልተሟጠጠ ማህበረሰብ ግዑዛኑ ያስቀሩት ታሪክ መስታውት ነው።
… አሁን በድንጋይ ግጭት የእሳት መገኘት በራሱ የሰው ልጅ ብርኃንን በእጁ የመፍጠር አቅሙን ጠቋሚ አድርጎታል። ሳይንሳዊ በሆነ መልኩም ለፊዚክስንና ለኬሚስትሪም መቅኖ ሆኖለታል። የሰው ልጅ ሥልጣኔ እንደ ገና መወለድን /ዬሪናይሰንስንም/ ዓላማ አሳክቷል። የሰው ልጅ የአንኗኗር ዘይቤ፤ አምልኮዊ ሆነ ዕምነታዊ ሂደት ሁሉ በስዕል ሆነ በመጸሐፍት ቅጅ ሳይሆኑ ከነተፍጥሯቸው ከሥረ መሰረታቸው ይገኛሉ። በጦርነት ሆነ በመስፋፋት ከወደሙት የተረፉት። ብቻ እነዚህ ሁሉ በነፃነት ማዕቀፍ ውስጥ ሲካተቱ የነፃነትን ሊቅነትን ቅኔነትን ያናግራሉ። ትውፊት የመሆን ዕድላቸውም የነፃነት ልዩ አቀም ያለው ሥጦታ ነው። አቅማቸው የመናገር ብቻ ሳይሆን የግኝትና የምርምር ማዕከላዊ ዝክረ ነገሮች ናቸው አዲስ የዕውቀት የሥራ መስክም ናቸው።።

የነፃነትን ድርሻ መጠነ ሰፊ ነው። አሁን ዩኒስኮ የተቋቋመበት መሰረታዊ ዓላማ የግዑዛንን መብት ለማስጠበቅ በጥብቅና ለመቆምም ጭምር ነው። እግዚአብሄር ይመስገን እሰከ 2012 ድረስ የእኛ ሰባት የነበረው በ2013 መጨረሻ ላይ ወደ ስምንት አድጓል። ይቀጥላልም። ያው ጠንክረን ከሰራን አደጉ ተመነደጉ የተባሉት ሀገሮች የሌላቸው እኛ ግን ያለን ብዙ የቅርስና የውርስን ጥበቃ በአለም ዓቀፍ ደረጃ የሚያስፈልጋቸው ሃብታት አሉንና … ይህ የማንነት ምንጭ አክባሪ ሲያጣ ግን እጅግ ያማል …. ውስጥንም ይመራል። ለማንኛውም ይህ በራሱ የሚያሳዬን የነፃነት ደንበርየለሽ፤ የአብሮነትን ስክነት – አመክንዮነት ዓለምን በሙሉ ባኃቲ መንፈስ ታዳሚ ማድረጉን ነው። የነፃነት ቤተኝነት ድንበር የለሽ መሆኑን ብቻ ሳይሆን የተረጋጉ ራሳቸውን ያወቁ፤ ዕውቅናቸውንም ያጸደቁ የነፃነት ውጤቶቸን ጥልቅነትን ያሳያል።

ከሁሉም ነገር በላይ ፍቅር በመተርጎም ሂደት ነፃነት ልዩ ልብ አለው። ነፃነት ሁሉንም በፍቅር አክብሮ የሚያወራርሰው የመንፈሳችን ልዑቅ ምኞት ነው። ምኞቱ እጅግ ተናፋቂ የሚየደርገው ከነፃነት መልስ የሰው ልጅ ደም መፋሰሱን፣ እረዳው … አቃጥለው … አንድድው የሚለውን ጠናና አመለካካትን ገርቶ ምህርትን አውጆ ከናፈቀው ሳላም ጋር የሚተቃቀፍ፤ ተግባራዊ ለማደረግም የሚተጋ ብቁ ሐዋርያ ስለሆነ ነው። ነገ መምጣት ወይንም መገኘት የሚችለው …. ዛሬን ሳናጠፋው ከቀረን፤ ዛሬን በላፒስ ካለሰረዝነው ብቻ ነው። ነፃነት ለትናንት ሰፊ አክብሮትና ምስጋና አለው፤ ለዛሬም ልዩ ዕውቅና ሰጥቶ ትርጉም አለው። ለነገም ዋቢነቱና ቋሚነቱ በሥነ – ጥብብ ነው። ስለዚህ የነፃነት ተፈጥሮ ቅድመ – ማዕክላዊና – ድህረ ሂደት በማስማማት እኩልነትን በገፍ ይሸልማል። መደማመጥን ይሞሽራል። መቻቻልን ያነግሳል። ይህ የነፃነት በኸረ አምክንዮ ህሊና ነው። ነፃነት የህብረት ጥረት ሰብል ነው።

የነፃነት መርህም፣ ህግግታም ጥብቅናም ሁሉንም ለመተግበር የመጀመሪያ ጥያቄ አለው። እሱ እራሱ ነፃ መውጣትን ይሻል። ማለት ተተርጓሚነት፤ ተጠባቂነት፤ ለጋስነት – በፈጻሚነት።

ሀ. ተተርጓሚነት ሲባል ነፃነት ያሰገኛቸው ፋይዳዎች መሪዎች እንዲሆኑ መፍቀድን፤
ለ. ተጠባቂነት ሲባልም ነፃነት ባስገኛቸው ውጤቶች ዙሪያ የማህበረሰቡ ወይንም የህብረ – ሃብት የሆኑ መስዋዕትነቶችና ውጤቶቻቸው ጣባቂ ባለቤቱ ተጠቃሚውና አስገኙ ህዝቡ እንዲሆን መሻትን።
ሐ. ለጋስነት በፈጻሚነት፤ ነፃነት ፈላጊው አካል ነጻነቱን ሲያገኝ ለጋስነቱን የማረጋገጥ ብቃትን። ለነፃነት ነፃነት መስጠት፤

እኔ ሥርጉተ … ከሩቆቹ ጋር ሳይሆን የጥቁር ህዝብ የነፃነት ታሪክ መሰረት ከሆነችው እናት ሀገረችን ኢትዮጵያ ላይ መነሳቱ እኛን አዙረን በማዬት ወደ ልቦናችን ቢመልሰን ሁለመናችን መነሳት ያለበት ከኢትዮጵያዊነት መሆን አለበት ብዬ አምናለሁ። የእኛ ማንነት እኛን ሳይቀይጥ የሰጠን በነፃነታችን በመኖራችን ብቻ ነው። ነፃነታችን ብቃትን በብልህነት ያስዋበ መሪ ነበረው። ተመሪውም ለነፃነቱ ቀናዕይና ዓለምን በተመክሮ ያሰተማረ፤ የእፍሪካን ነፃነት አስተምህሮ ዶክተሪን የቀረጸ ፤ አደራጅቶ፤ ረድቶ፤ በተግባር ያጡትን ነፃነት ያስመለሰ፤ የጥቁር ህዝቦች ቀንዲል ነውና። እኔ የማምነው ለማናቸውም ቀደምት ጉዳይ „በእጅ የያዙት ወርቅ“ ሆኖ እንጂ ከቅርባችን መነሳቱን ነው። ራስን የመተርጎም፤ የማድመጥና የመመርምር ብቁ ሥልጡን መንገድ ብዬ የማምነው እራስን ማዬትን ነው። እናት ኢትዮጵያ ለራሷ ብቻ ሳይሆን ለነፃነት ለራሱ ማገናዘቢያ ሆነ ማውጫ መሆን የምትችል ብቸኛ አፍሪካዊት ሀገር ናትና። ትውስት አይደለም የኢትዮጵያ ሥነ – ተፍጥሮ ያበቀለው። ስለሆነም መነሻዬ ከዚህ እንዲሆን እፈቅዳለሁ ትንሽ ዘርዘር አድርጌ ልሂድበት …..

ሀ. ተተርጓሚነት
በትርጉም ሊቃኑ የማይችሉ ፈላሲ ስሜቶችን ዘልዬ፤ መሬት ላይ ባሉት ባተኩር ይሻላል። ይህ በረቀቀ መልኩ ሊታይ የሚችል ነገር ነውና። በቀላሉ አገላለጽ ለንጽጽር በነፃነት ያደጉና በቅኝ ግዛት ኩርኩም አስተዳደግ ምክንያት በኮድኳዳ ወይንም በጎድጓዳ ዘመን እድገታቸውን ያሳለፉ ብናሰላው ፍቺውን ማግኘት በቀላሉ የሚቻል ይመስለኛል። ሩቅ አትሂዱ ይህን ዘመን በዚህ ልኬታ ፈትሹት ከጓዳችሁ ተነስታችሁ። … ስደት ላይ እኛ አዋቂዎች ኢትዮጵያውያን እና አንድ ኬኒያውያን ስደተኛ እኩል የመንፈስ አቅም ልኬታ አይኖረነም። እንዲያውም አይገናኝም። እኛ ብቁና ንቁ፤ ያልጎበጠ የፃነት ጸጋ የተገለጠልን የኖርነብትም ስለሆነ ቀና ያለ ሰብዕና፤ በራስ የመተማመን ሙሉዑነት አለን። የውስጣዊነት ርትህ ድባበቡ ለእኛ የሚሰጠን ወዛማ ነው። መንፈሳችን ተፈሪነት፤ የማይደፈር፤ መብቱንና ግዴታውን ጠንቅቆ የተገነዘበ የማያጎነብስ ወይንም ለማጣ ያልሆነ ተፈጥሮ ነው ያለን። የእነሱ ደግሞ አድርባይና የተሸበሸበ ከመሆን አልፎ ፍርኃት የከተመበት፤ ያልተቀዬጠ እንደ ራሳቸው የሆነ ነገር ውስጣቸው የራስነት ጥሪት የሌለው — ሰላላና ዝበት የዘፈነበት ዕይታና አቀረረብ ነው ያላቸው። ስለ ራሳቸውም ለመግለጽ ብናኝ ድፈረት እንኳን የላቸውም። ፍላጎታቸው የተቀረቀረ ነው ስልብ ነገር።

…. እራህብን የሚያውቀው የተራበው ብቻ ነው። ራህብን የማያውቀው ሰው ቢጠዬቅ „ራህብ ምንድን ነው ብሎ ይጠይቃችኋል።“ አያውቀውምና፤ በባዕድ ቅኝ ተገዝቶ የነበረ አንድ የአፍሪካ ሀገር ሰውና እኛ ስለ ቅኝ ግዛት አስከፊነት ብንጠዬቅ እሱ ይመልሰዋል። እኛ ግን ፈተናውን እንወድቃለን። ስለምን? አናውቀውም …. አልተገዛነም። የሚያሳዝነው ነገር በባዕድ ባለመገዛታችን ምክንያት የእኛነታችን መግለጫዎች ሁሉ ከእነሙሉ አካላቸው ሳይቀዬጡ እንደ ተፈጥሯቸው አሉን። ፈታተን ብናዬው ስሜታችንም፣ ፍላጎታችንም መነሻው ሆነ መደረሻው ከዛ ላይ ነው። እንጀራን ስታስቡት ሰፍ ብለን እንወደዋለን። ሆዳችን ሞልቶ እንኳን እንጀራ አለ ከተባለ ማዕደኛ እንሆናለን። ተገዘተን ቢሆንስ? ዕውነታውን ሳንርቅ አቅርበን እናወያዬው …. እባካችሁ ናፍቆቶቼ።

የዕምነት ተቋማትን ሥርዐትና ክንውን፤ ቋንቋውን ብትመለከቱት ቀበልኛው ብቻ ዬት እዬለሌ ነው፤ አለባበሱን ብታዩት ቀለማም፤ አመጋገቡን ብታዩት የማይጠገብ፤ የግብይት ሥርዓቱን ብትመለከቱት ወዝ ያለው፤ የማህበራዊ ኑሮ ትውፊቶቻችን ዘርዘር አድርገን ብንመለከታቸው ጠረናቸው የእኛ ብቻ የሆኑ በፍጹም ሁኔታ ያልተዳቀሉ። የአንኗኗር ሥርዓታችን የተደራጀና ያተወቀበት፣ የታቀደና የተዋበ ነው። የትም ቦታ በዬትም ሁኔታ ኢትዮጵውያን እንታወቃለን። ስለፊደል ገበታችን ሌላ ጊዜ ብመለስበትም እሱ በእራሱ ውበታችነን ያነጥረዋል። „የተወሶ ይሄዳል ተመልሶ“ አይደለም። በዛ ዘመን ፊደላችን የመቅረጽ ሥነ -ጥበብ በማስተዋል ስታሰሉት የአባቶቻችን የበራ፤ በቅኝ ያለተወረረ ሥልጡን አዕምሮን ብርኃንነት ይግልጥላችኋል። በነገራችን ላይ የመጀመሪያው ኢትዮጵያዊ ጋዜጣ ሥሙ „አዕምሮ“ ነበር። በ80ዎቹም መግቢያ ይህን ሥም ይዞ የተንቀሳቀሰ የግል መጽሔትና ጋዜጣ ነበር … ትውፊት መጠበቅ የትውልዱ ድርሻ ነውና!
ወደ ቀደመው … ከሁሉ በላይ የትም ቦታ በራስ የመተማመን መንፈሳችን ያልተቀማን በመሆናችን እርግጠኝነት በውስጣችን ስላላ ተሰደን እንኳን የበታችነት ስሜት ፈጽሞ የምይጨፍርብን አንቱዎች ነን። ስለምን? ማንነት ያለው ሙሉዑ ሰብእና ስላለን። ይህን ወርቅ ንጥር ተፈጥሯችን ውስጣችን ለማድረግ ከተሳነን፤ እኛና እኛ ሳንተዋወቅ ተዳብለን ነው የምኖረው ማለት ነው። በርጉማን ይህ የነፃነት ታላቁ ዕሴት ተዘሎ ነፃነቱን ለማስገኘት በተደረጉ ሂደቶች የተፈጠሩ ሳቢያዎች ላይ ብቻ ማተከሩ እራስን በራስ የማጥፋት ያህል ነው – ለእኔ።
የመኖራችን ምክንያታዊ ጭብጥ ኣናቱ ያለው እራሳችን የሰጠን የአባቶቻችን የተጋድሎ ጉልህ ዕንቁ ታሪክ ነበር። የመሪነት ብቃት፤ እንዲሁም የህዝቡ ለቅኝ- ግዛት ምኞት አልነበረከክም ብሎ የከፈለው የደምና የአጥንት ዋጋ ማመሳጠር ለምን እንደገደደን አይገባኝም። እኛ የሚገባን ቂመኞች የሚለጥፉልነን ቅርፊት ማተባችን አድርገን አንገት ደፊነትን በመቀበል አጽድቀን ከመንበራችን በፈቃዳችን መውረድ። ዙፋኑ …. ማማው የእኛ ሆኖ ትቢያ ያሰኘናል። ለምን እንደ ሆን አሁንም አይገባኝም? እነሱ ይባትሉ ትናንት ስላልተሳካላቸው ዛሬም ይማስኑ እኛ ግን መብለጣችን እንዲያስተምራቸው መንፈሳቸውን በድርጊት መቅጣት ይገባናል።

አውሮፓውያኑ አይተኙም፤ ለቀደምቷ የነፃነት ፋና ወጊ ሀገር ለኢትዮጵያ። … አሁንማ ቀንቷቸዋል አስፈጻሚ ባንዳ ሥልጣነ መንበሩን ላይ ሀገር ሻይጩ ወያኔ ስለያዘላቸው። …. ለዚህም ነው በመሰሪ የደህንነት ተቋመቸው ረዳትነት ለሥልጣን ያበቁት …. ትናንትን ለማጥፋት – ለማፍለስ፤ ዛሬን ለመፋቅ ነገን ከመምጣቱ ቀድሞ ለማድረቅ የተሴረው … ይህ እንዴት አይገባንም? እነሱ እኮ እንደ ጥንቸል ሁልጊዜ መሞከሪያ ጣቢያ እኛን ለማደረግ ነው ታጥቀው የተነሱት። የሚበልጥን መንፈስ ማን ይወድ – ማንስ ያደንቅው – ማንስ ዕውቅና ይሰጠው ይመስላችኋል – ወገኖቼ?! የውጭ ፖሊሲያቸው ሁሉ መክኖ እንኩትኩት ብሎ የቀረባት ብቸኛ ሀገር ኢትዮጵያ ስለሆነች አሁንም ህዝቧን በማከፋፈል በማጋጨት ለመበተን አይተኙም።

እኮ ስለምን መተላላፍ መጣ ሲባል … ? ነፃነትን መተርጎም ስለቃተን። ነፃነት ለራሱ ከሚፈልገው ነፃነት ላይ እንኳን ለመነሳት አቅማችን የሳሳ – ሰላላ በመሆኑ ምክንያት። አይደለም በቅኝ ግዛት ያለውን ባርነት ዘመን ከእንሳሳ አንሶ መኖር ቀርቶ ተሰደን እንኳን መኖሪያ ፈቃድ አጥተን ስንገላታ የሚደርሰው ሰቆቀቃ ሁሉ ብንፈትሸው ዋናውን አናቱን ነገር የነፃነትን ብሌን ማግኘት ይቻላል። አፈር ያለው ህዝብ ክብር ድንቅ እኮ ነው። በነገራችን ላይ ነፃነት ያላቸው ዜጎች ስደት አይጠይቁም። የሁለተኛ ደራጃ ዝቅተኛ ኑሮ አይናፍቃቸውምና። ለዚህ ነበር በአፄ ኃይለሥላሴ ጊዜ ከተማሩ፤ ውጭ ሀገር ዕውቀት ከቀሰሙ በኋላ ሙሑራን ወደ ሀገራቸው በደስታ የሚመለሱት። መሰደድ ውርዴት ነበር በዛ ዘመን። የዚህ ዋጋው የሚላካው በመንፈስ ስሌት ነው። ነፃነት ትክክለኛ መኖር ነው። መኖሩ ጣዕሙ በራሱ ይዘትና ቅርጽ የሚዋቀረው በነፃነት ብቻ ነው። የዛሬን የዘመነ ዬወያኔን ተውት … አድርጉት። በዬደቂቃው ወያኔ አሜኬላ ችግኝ ያፈላል፤ ተንከባክቦ ያጸድቃል ተዋጊ አድርጎ የፋልማል …. የተፋለሰ አረም …. ለማንኛውም ነፃነት አብዝቶ ሁሉም የተሰጠው ግን ተርጓሚ አጥብቆ የሚሻ ቅኔ ነው።

ለ. ተጠበቂነት
የነፃነት ግኝቱ ከሰማይ በታች በሰዎች መስዋዕትነት የቀለመ ነው። ይህ ቀለማም ጥሪት ቅርስና ውርስ ደግሞ የእኛ ሁለንትናዊ ሀብት እንጂ የአንድ ጎሳ ወይንም የአንድ ኢሊት አይደለም። ሃብትነቱ ውድ ህይወት ተከፍሎለት ስለሆነ የተከበረ ስጦታ ነው። የአደዋ – የማይጨው – የመቅደላ – የመተማ የዶጋሌ – የአንባለጌ ሚስጢር። ይህን ታላቅ ስጦታ ጠብቆ ለልጅ ልጅ ለማቆዬት ብቁና የሰለጠነ፤ የብሄራዊ ስሜት የሚያንገበግበው፤ ኃላፊነት የሚሰማው ዜጋ ብቻ ሳይሆን የመንግሥትም ግዴታ ነው። ምክንያቱም ሃብትነቱ የህዝብ ነውና። ይህንን ሃብትነት የመጠበቅ የማሰጠበቅ መብት ብቻ ሳይሆን ግዴታም ነበር …. ዛሬ በሃገራችን ሳንክ ቢገጥመውም የነፃነት ጥበቃ በኽረና በትረ አብይ ጉዳይ። ነገ ግን ኃላፊነት ያለው ሥርዓት ሲዘረጋ መዘከሩ አይቀሬ ነው ….. እርግጥ አሁንም ከእኛ አልፎ እነ ተፈሪውያን፤ የተከበሩ ቤተሰበ – ኔልሰን ማንዴላ …. መላ አፍሪካውያን የሚዘምሩለት የመንፈሳቸው ጣዕማዊ ዜማ ነው።

የፓን አፍሪካ ቀደምቶች፤ የአፍሪካ ድርጅት ያሁን ህብረት ይሁኑ የዛሬዎቹ አቀንቃኞች ሁሉ በክብር ያከበሩት በመንፈሳቸው አጉልተው የጻፉት ታላቅ መጽሐፋቸው ነው ኢትዮጵያዊነት። በመላ ዓለም ትውልድ ቢለዋዋጠም ዋጋው ሳይቀንስ እንዲዘልቅ የሚተጉ ቀለሞቻችን አሉ። ህያውም ናቸው። ተመስገን! ነፃነትን የተማሩበት ተቋማቸው – እነሱን እንደ ራሳቸው ወደ ራሳቸው የመለሳቸው፤ እነሱነታቸውን ከብክቦ የሰጣቸው ቅዱስ አንደበተ – ተግባር፤ ሁልአቀፍ ሚስጢር ነው ኢትዮጵያዊነት፤ ስለሆነም የጥቁር ህዝብ የነፃነት ታሪክ ጥበቃ ከእኛም አልፎ የተደራጀ ተግባር ከፈጸምን አፍሪካውያን ብቻ ሳይሆን የነፃነት ዓላማ አራማጆች ሰብዕዊ ድርጅቶች ሁሉ የሚጋሩት ይሆናል። ይህን መፋቅ ከቶውንም አይቻልም። ማሸለበም አይቻልም – ፈጽሞ።

አብሶ የነፃነት አቀንቃኝ ሁሉ ፍሰቱ የነፃነት ፍላጎትና ተፈጥሮ ተጋፍቶ ወይንም ገፍትሮ መሆን አይገባውም። ውስጥን አስቀድሞ መርምሮ መፈወስ ያስፈልጋል …. ወደ ኋላ ተኑሮ አይታወቅም – በፍጹም። ለዘመኑ የተመቹ ገጠመኞች ሁሉ ውስጥ ሊያበቅላቸው የሚገቡ ጭብጦች መሰረት ብቁ ድልዳል አላቸው። በስተቀር የነፃነትን ሥነ – ተፈጥሮ ጋር ተጣልተናል። ትናንት ያለተሳካላቸው ኃያላን በመቁንን በሚሰጡን ልጣፊ ሳንሸበብ ምኞታቸውን በማምከን እኔ የታሪኬ ባለቤት፤ ታሪኬም የእኔነት መግለጫ በማለት በሙሉ ልብነት ቅስማቸውን ሰብሮ ሴራቸውን አንኩቶ ማደረግ ይጠይቃል። ወደ ራስ መመለስ የወቅቱ ዓራት ኣይናማው መንገዳችን ሊሆንም ይገባል። ነገንም የማይሸጥ የማይለወጥ መሆን አለበት። ለጨረታና ለድርድር የማያቀርብ ትሩፋታችን መጠበቅ ግዴታችንም ነው። መጠሪያችን እራሱ እኮ አዲስ ነው ለዓለም ቅጂ አይደለማ። ለዚህ ነው ለመጥራት ሆነ ለመጻፍ የሚቸገሩት ነጮች። ያልተለመደ — የሚያሰከብር። ትርጉሙን እራሱ ይጠይቃሉ። አያውቁትማ! ማንነት መተርጎም ከተሰጠን … ጆሴፍ፤ ካሎሪን፤ ክርስቲና፤ ወልፍ፤ ስሚዝ፤ አንባልም እኛ … አበበ ፈለቀ ጃርሶ ኬሮድ አምርቲ ሃይሌ ዘለቀ …. ፋና ታዬ ሲራጅ ወዘተ

ሐ. ለጋስነት- በፈጻሚነት።
ነፃነት ከቤት ጀምሮ ተወዳጅ ጉዳይ ነው። ነፃነት ለዕድገት፤ ለሥልጣኔ ለፈጠራ ለሁሉም መንገድ ጠራጊ ነው። የነፃነት ፈላጊው ብዛት ህልቆ መሳፍርት ነው። ነፃነት የማደረግ የመንፈስ መብት ፈቃድ ሰጪ ድርጊት ገዢ ሳይኖርበት ማለት ነው። የመንፈስ ውጤት ተጠቃሚነትና ዲተናት ማለት ነው። ዲታነት በለጋሥነት ከሆነ ውስጥን ፏ አድርጎ ያበራል።
ነፃነት ፈፃሚነት ብቃትን ይጠይቃል። ብልህነትን ይፈልጋል። ማስተዋልን ይሻል። በስተቀር ምድረበዳ የበቀለ ለምልም ይሆንና ዕድሜ ሳይኖረው ጠውልጎ ይሞታል።

ነፃነት በፍላጎት መኖር ማለት ሲሆን፤ ፍላጎትን ፈልጎ ማወቅ የሚቻለው ግን ሥልጡን መንፈስና ተለዋዋጭ ያልሆነ ቋሚ እወቀት ሲኖር ብቻ ነው። አዋቂነት ከተፈጥሮ የተሰጠ ጸጋ ነው። የግድ ፊደል መቁጠር አያስፈልግም። የቀደመችው ኢትዮጵያ የነፃነትን ትርጉም ያወቀቸው እናት ሀገር ከመፈጠሯ በፊት ነበር የነፃነት ፊደልን ቆጥራ የተወለደቸው። ዘመናዊ ትምህርትም ሳይኖር። ይህ ጸጋዋ ነው። ልጇቿን ያሳደገቸውም በዚህ ወተት ነው። ከእቅፋ ወጥተው ሲሄዱ ብቻ ወተቱ ፈሶ መርዝ ይታከበታል። መርዝ አብቃዮች የተፈጠሩበት ዶክትሪን ኢትዮጵያና ኢትዮጵያዊነትን ማጥፋት ነውና። ስለምን ኃያልነቷ ያስፈራቸዋል። ያርበደብዳቸዋል። በእፍሪካ ቀንድ አካባቢ የነበራትን የባላቤትነት መብት ተጋፍተዋት እንኳን ባድመ ላይ በዕውናቸው ታላቁ ሚስጢር ተርጎሞላቸዋል ማንነቷን። ሳውዲ አረብያ ላይ ሀገሬው ያልሞከረውን ነፃነት በድፈርት ወጥተው ውስጣቸውን የገለጹት የሚስጢር ልጆች ብቻ ናቸው። መዳፈር ሲመጣም እሳት ለብሰው እሳት ጎርሰው በዬትኛውም ዓለም የሚኖሩ ልጆቿ አሳይተዋል። ከውስጥ የሚንቀለቀል፤ ሊያዳፍኑት የማይችሉት የሚንቀለቀል ባለላንቃ የተፈሪነት በረከት ነው ኢትዮጵያዊነት። ስለሆነም ቀደምት ጠላቶቻችን በቀዳዳው ሁሉ ተግተው የጥፋት ተግባራቸውን መከወናቸው አይቀርም።

ስለዚህም ልጆቿ ልብ ሊሉት የሚገባው ፍሬ ዘር እራሳቸውን በለጋስነት ለነጻነታችው ትርጉም ከመስጠቱ ላይ ሊሆን ይገባል። የእኔ የነፃነት ዓርማ! የእኔ እናት! የእኔ መኩሪያ! እኔ እያለሁ ማንም አይነካሽም! እኔ ያንቺ አንቺም የእኔ፤ አንቺ የተገኘሽው በ እኔ ውስጥ እኔም የተገኘሁት በአንቺ ውስጥ። ከአንቺ የሚለዬኝ ማንም የለም። በማለት ሴራዎችን ሁሉ ብን ማደረግ ከቻሉ የነፃነት ወተት ፈውስና ድህነት ሆኖ ሙሉዑ ብቁ ባለቤት ያደርጋቸዋል። ከዚህ ከተላላፉፍን ግን የበታችነት ስሜት ይዳንስብናል። ማህከነ! ዛሬ የምንታገልለት ነፃነት ትርጉም የሚኖረው ትናንት ያገኘነውን ነፃነት በብቃት የመተርጎም አቅምና ችሎታ ከኖረን ብቻ ነው። ሥልጡንነት ማለትም ነፃነትን መተርጎም መቻል፤ በራስ ውስጥ ፈቅደን ተፋጻሚ ለማድረግ መቁረጥና መወሰን ነው ፋይዳው ሆነ እሴቱ።

ይቋጭ መሰል …

ትናንት — የሀገሪዊነትን ባላቤትነት የፈጠረ ማንነት፤ ባዕድነትን ገፍትሮ ድልን በደሙ ያቀለመ ማንነት፤ የመንፈስ ሆነ የአካል ወረራ በትውልዱ – በዘሩ – በሐረጉ – በማንነቱ ላይ ያልነበረ ኩሩ ዜጋ ዛሬ ላይ ሆኖ እንዴት ባዕዳዊ ወራራን ለማስተናገድ ይፈቅዳል? ከፈቀደ ግን – የተጣበቀ ገጠመኝ። የተቀረቀረ ዕሳቤ። አድነን በሉ!
ወዶቼ! ሳላውቀው መጪ አልኩኝ – ብዙ። ውስጤን ፈትሾ ልዩ ሐሤት በሚሰጠኝ እርእሰ ጉዳይ ላይ ስዘናከት እናንተንም በመንፈሴ ሰንቄ ነበር። ብርታቴና ጥጌ ናችሁና። ለነበረን የመደማመጥ ብቁ ቆይታ ፍቅሬን በልግስና ሰጥቻችሁ ልሰነበታችሁ። ደህና ሁኑልኝ – የእኔዎቹ!

ነፃነት ማለት ኢትዮጵያዊነት ማለት ነው።
የነፃነት ቀደምት መምህርት ታላቅ ሀገር ኢትዮጵያ!
የመስዋዕትነት ዕንቁዊ የትውልድ ሽልማት ነፃነት ነው።

እግዚአብሄር ለአፈራችን መሬት ያብቃን! አሜን!

ቤዝ አሲምባ ፀለምት – ዶሎኪያ ተርናሻ
መሰረት ያኖርነው – መነሻ መድረሻ
አንዷን ላውሬ ጥሎ – ሌላዋን ለውሻ
ሽንፈት አደረገው – ምሽጉን መሸሻ

ግለሰቦች የየራሳቸውን ገጠመኞች (memoir) ይፅፋሉ። እንደ ስብስብ (as a group) የራሱን ገጠመኝ ( memoir) መፃፍ የማይችል ሕዝብ ብቻ ነው። ገጠመኙን መፃፍ ስላልቻለም ሕዝብ የራሴ የሚለው ታሪክ ኖሮት አያውቅም። በተለምዶ ታሪክ ብለን የምንጠራውም ትርክቱ የሕዝብ ታሪክ አይደለም። ለምን? ቢሉ ታሪክ ፀሃፊዎች ታሪኩን ሲፅፉ ትርክቱን ወይ በገናና ሰዎች የሾረ እንዝርት፤ አለያም በተወሰነ ድርጊት ዙርያ በግለሰቦች የተዘነገገ ዝንግግ ያደርጉታል። ፀሃፊዎቹ ዝንግጉን አጠንጥነው ልቃቂቱን ታሪክ ሲሉን እኛም ታሪክ አድርገን እንወስደዋለን።

ታሪኩ የሚከናወነው በሕዝብ ውስጥ ቢሆንም ትርክቱ ግን የሕዝብ ቢመስል እንጂ የግለሰቦች መድብላዊ ድርጊት ነው። ሕዝብ ዘወትር የታሪክ መድረክ ሆኖ ሳለ ትርክቱ ግን መድረኩን ሳይጨምር የተውኔቱና የተዋንያኑ ትግብርት እየሆነ ይተረካል። በታሪክ ዙሪያ ስለ ህዝብና ገጠመኙ ስናነሳ ወደ ህሊናችን ቀድሞ የሚመጣው የቬትናም ህዝብ ገጠመኝ ይሆናል። ለምን? ቢባል በመስዋዕትነቱም ሆነ በድል ግዝፈቱ በዓለም ወደር የማይገኝለት ትግል የተካሄደው በቬትናም ህዝብ ነበርና።

ለእናት ሀገር ጥርስ ይሰብሩላታል ይሉ ነበር ቬትናማዊያን። በትግላቸው ዘመን። ለየህዝቦቻቸው እንደ ቬትናም ታጋዮች ጥርስ የሰበሩ፤ አጥንት የከሰከሱ፤ ደም ያፈሰሱ፤ ስጋ የቆረሱ፤ ብሎም ህይዎት የገብሩ የህዝብ ቤዛዎች ብዙ ናቸው። ግን የብዞዎቹ ትግል እንደ እኛው ግባቸውን ያልመቱ አብዮቶች ማህበርተኛ ከመሆን አላለፈም።

ትንግርተኞቹ ቬታናማዊያን ቀደም የፈረንሳይን የቅኝ ቀንበር በኋላም የአሜሪካንን ኢምፔሪያል ክንድ ሲሰብሩ ዓለምን አስደምመው ነበር። ለዚህ ድል የበቁትም ራሳቸውን የጦር ማገዶ አድርገው እየተቆሰቆሱ ጦርነቱን ከሰሜን ቬትናም ወደ ደቡብ እንዲሸጋገር በማድረግ ነበር። ሰሚናዊያኑ አብዮተኞች ደቡባዊ ወንድሞቻቸውን ወደ ትግሉ ለማስገባት ሲሉ ነበር ጥርሶቻቸውን እንዲሰበሩ የተገደዱት። ደቡብ ቬትናም ውስጥ አሥር ዓመት ሲሞላቸው የታች ሁለት ጥርሶቻቸውን የማውለቅ ባህል ያላቸው/የነበራቸ ጎሳዎች ነበሩ። ሰሚናዊያኑ በነዚህ ደቡባዊ ወገኖቻቸው መሃል ገብተው አብዮታዊ የህቡዕ ሥራዎችን ለመስራት ህብረተሱቡን መምሰል ስለነበረባቸው ነበር ሁለት ጥርሶቻቸውን እያወለቁ የተቀላቀሏቸው።

በእኛውም ጭንግፍ አብዮት እንደ ቬትናሞች የአብዮት ማገዶ እየሆኑ ተቆስቁሰው ያለቁ አያሌ ነበሩ። ብዙ ወጣት ኢህአፓዎች የህዝባቸውን ነጻነት እየተመኙ እንደ ቬትናማዊያኑ ህዝቡን መስለው የህቡዕ ሥራዎችን ለመስራት ወደ ህዝቡ ጎርፈዋል። ሴቶቹ ረዥሙን ፀጉራቸውን ቆርጠው እንደ ጎጃሞች ጋርሶ፤ ወይም እንደ ጎንደሮች ጋሜና ሹርባ አለያም እንደ ትግሬዎች ቁንን እየተሰሩ፤ እንደ ህዝቡም በባዶ እግራቸው ተጉዘው፤ ጥሬ ቆርጥመው፤ ከጭቃ መደብ ላይ ተኝተው፤ ቅማል ቀምለው፤ እከኩን አክከው፤ ቅጭጭቱን ተቀጭጨው ወንዶቹም ሆኑ እሴቶቹ የህዝቡን ኑሮ እየኖሩ ነበር በትግሉ የተሰማሩት። ከነዚህ ውስጥ ማሬ አረጋ አንዷ ነበረች።

ማሬ የባህር ዳር ልጅ ነች። አባቷ አቶ አረጋ ወርቅነህ ባህርዳር ከተማ ውስጥ በወቅቱ አሉ ከሚባሉት ትልልቅ ሆቴሎች ያንደኛው ባለቤት ነበሩ። ማሬም ቅምጥል የሃብታም ልጅ ነበረች። ቦርቃቃ ኮረዳ። ዜንጦ የፒያሳ ልጅ። ግን አብዮቱ መጣና ጥሩዋን አደፈረሰው። የዘመኗ ወጣት በህዝብ ፍቅር ነዶ ባደባባይ እየተመመ

በዱር በገደሉ ፋኖ ተሰማራ
እንደ ሆቺሚኒህ እንደ ቼ ጉቬራ

ብሎ ሲዘምር እርሷንም ፋኖ ትሆን ዘንድ መዝሙሩ ልቧን አሸፈተውና አይገዛም ህዝቡ እስከ መጨረሻ፤ ለእስራኤል ቡችላ ላሜሪካ ውሻ ብላ ዘመረች። ልቧም ድል ሰንቆ ወደ በርሃው ነጎደ። አሲምባ ተራራን አሸጋግሮ የሚያየው ህሊናዋ ህይዎቷን የህዝብ ቤዛ ታደርገው ዘንድ ቃል አስገባት። በብስክሌት ተወዳዳሪነት የገነባችውን የግል ዝናም እንድትንቀው አደረጋት። እናም ሌት ሌት በጨለማ፤ ቀን ቀንም በከለላ በህዝብ መሃል ገብታ በማደራጀት ሥራ ባዘነች። ውሎ አደሮ ሥራዋ እንቅስቃሴዋን አጎላውና ማንነቷን አሳወቀው። እናም ከብስክሌት አልፋ እግሬም ኮረኮንቹን መንገድ ልመደው፤ ጎኔም ከመደቡ ምኝታ ጋር ተዋወቅ፤ ሆዴም ከእንግርግቡ ( አሹቅ ) ጋር ተዋዛ፤ እጆቼም ለመፍጨት መጁን ተዋወቁት. . . . ለማለት እድሉን ሳታገኝ ተጋለጠችና ወደ ሜዳ እንድትወጣ ተወሰነ። አንድ ምሽት ላይ ልትያዝ መሆኗ ተነግሯት ህቡዕ ገባች። በዚሁ የህቡዕ መጠለያ ጥቂት ቀናት እንደቆየች ወደ አሲምባ እንደምትወጣ ተነገራትና ጎዞዋን በጉጉት ትጠባበቅ ጀመር። ከዕለታት ባንደኛዋ ምሽት የባላገር ቀሚስና ነጠላ ከባራባሶ ጫማ ጋር የአለባበስ ልምምድ ታደርግ ዘንድ ተሰጣት። ልብሶቹ እንደ ደረሷትም ቀሚሱን አጥልቃ በመቀነቱ ሸበክ አደረገችና ባራባሶውን ተጫምታ ነጠላውን ና ተለበስ ብትለው አላውቅሽም አላትና በተለበስ አልለበስም መሃል ግብ ግቡ ቀጥሎ አመሸ።

ያን ዕለት ሌሊቱን እንቅልፍ በዓይኗ ሳይዞር አደረ። ሌሊቱን ሙሉ ቀዩን ሠራዊት አሲምባ ላይ ተቀላቅላ አቀበቱን ስተወጣና ቁልቁለቱን ስትንደረደር አደረች። እረፋዱ ላይ የሆነ ደረቅ ዳቦ በመዝጊያው ስር ተወረወረላት። በጋዜጣ ተጠቅልሎ ያገኘችውን ዳቦ ና ተነከስ ስትለው ግን አልደፈርሽ አላት። ግን ከደረቁ ዳቦ ጋር መለማመድ ነበረባትና ባፏ እየዞረም ቢሆን ጨረሰችው። በሂደት ግን ጉረሮዋና ዳቦው እየተዛመዱ መጡ። ማታ ማታ ጓዱ ሲመጣ ስለ ውጨኛው ዓለም ስትጠይቀው እርሱም ማወቅ የሚገባትን ሲነግራት ሰነበቱና

ፍትፍቱም ይቀራል በቀሪው ሊበላ
ቅንጨውም ይቀራል የኋላ የኋላ
ድሎትና ቅንጦት ደህና ሰንብች ብሎ
በቂጣ ይተካል አለያም በቆሎ
እንዲሉ ከችግሩ ጋር መተዋውቋ ቀጥሎ ሰነበተና የጉዞው ቀን ደረሰ።

አንድ ቀን አመሻሹ ላይ ሌሎች ጓዶች ተጨመሩና ሁለት ሁለት እየሆኑ ወደ ሰሜን ምስራቅ አቅጣጫ ገሰገሱ። ከተማውን ለቅቀው ጥቂት እንደ ተጓዙ አንድ ቦታ ላይ ይጠብቃቸው የነበረው መስመረኛ ተቀበላቸውና የሌሊቱን ጉዞ በአዲስ ሞራልና ጉልበት ተያያዙት። ሌሊቱ ተዋግዶ ከዶሮ ጩኸት በፊት አንድ መንደር ውስጥ ገቡ። መንደሩ ውስጥ እንደገቡ መስመረኛው በሞተ ድምፅና ኮቴ እንዲራመዱ በሰጣቸው ትዕዛዝ መሰረት ተራምደው አንዲት ጎጆ ውስጥ ገቡ። እንደገቡም በያሉበት ተዘረሩ።

እረፋዱ ላይ የጎጆዋ መዝጊያ ሲከፈት ባሰማው ድምጽ ነበር ተቀሰቀሰው የነቁት። እንደ ነቁም የብረት ምጣድ የገብስ ቂጣ ተልባ ተቀብቶ ቀረበላቸው። ምግቡን ሲያዩ ሁሉም ፊታቸውን አኮሳተሩ። እጆቻቸውም ምግቡን ሲያዩ አነከሱ። ሁኔታቸውን የተመለከተው መስመረኛ ግን ይህ የተሻለው ማዕዳችን ነው፤ የከፋው ገና ወደ ፊት ይጠብቃችኋል አለና የድርሻውን ከቂጣው ቆርሶ መመገብ ጀመረ። አነጋገሩ ባንድ ወቅት እርሱም እንደ ነርሱ ከተሜ እንደ ነበር አስገንዝቧቸው እነርሱም እርሱን እንደሚሆኑ ታስባቸውና እጆቻቸውን ሰነዘሩ። አይበላ የለም ያ ቂጣ በውሃ እየታጠበ ወረደ።

ለምሳ የቀረበላቸው ደግሞ የባቄላ እንግርግብ ( አሹቅ) ነበር። አንዳንዶች በይሉኝታ ቁንጥር አድርገው አንድና ሁለት ጥሬ ወደ አፋቸው መወርወር ጀመሩ። ከፊሎቹ ግን አያሳየን ለማለት ይመስላል ሸፍንፍን ብለው መልሰው ጎናቸውን ከወለሉ ጋር አገናኙ። ከጥቂት ቆይታ በኋላ መስመረኛው ጓድ መጣና ማነቃቂያ የሚሆን ጥቂት ገጠመኞችን አካፈላቸው። በዚህ የገጠመኝ ጭውውት የተጀመረው መነጋገርም ወደ ዜና መቀያየር ተለወጠና እነርሱም ስለ ገጠሩ ትግል፤ ስለ ቀዩ ሰራዊት፤ እርሱም ስለ ከተማው ትግል ማወቅ የሚፈልጉትን እየተጠያየቁ ጊዜውን ገፉት። ለዐይን ያዝ ሲያደርግ ከጧት ቁርስ የተረፈው ቂጣና እንግርግብ ባቄላ ለእራት ቀረበ። ከራት በኋላም ጉዞ ተጀመረ። ካዲስ አበባ ወደ አስመራ የሚወስደውን አውራጎዳና ወደ ቀኝ እየተው ወደ ሰሜን ምስራቅ አቅጣጫ የይልማና ዴንሳን ወረዳ ሰንጥቀው አዴት ከተማ ወደ ደቡብ ስትቀር ከባህር ዳር በወጡ በሶስተኛው ቀን ደብረታቦር አካባቢ ደረሱ።

ጧት ሲነቁ ካዲሱ ጣቢያ መስመረኛ ጋር ተገናኙ። ስላለፉት ጉዞዎች ከጠየቃቸው በኋላ ስለቀጣዩ ጉዞ የተፈጠረውን ችግር አካፈላቸው። እንዲህ ሲል፤ ወደ ፊት ሄደው ሊያርፉበት ይችሉ የነበረው ጣቢያ እንደተጋለጠና ሌላ መስመር እስኪ ዘረጋ እዚህ መጠለያ ሁላቸውንም ማቆየት አደጋ እንደሚኖረው ግልጽ አደረገላቸው። ለደህንነታቸው ሲልም ነጣጥሎ በጊዚያዊ መጠለያ በየግል አርሶ አደሮች ቤት ሊያቆያቸው ሁኔታው እንዳስገደደው አስገነዘባቸው። እነርሱ ግን በሰሙት ወሬ ደስተኛ አልነበሩም። ግን ምርጫ ስላልነበራቸው ሁሉም ወደ የምድባቸው ጉዞ ጀመሩ። ማሬ አረጋም ወደ አንድ ሃብታም ገበሬ ቤት ተወስደች። በቤት ሰራተኛ፤ በገረድ መልክ።

ከቤተሰቡ መሃል ጓዲት መሆኗን የሚያውቁ የቤት ዕመቤቷ ብቻ ነበሩ። ማሬም ይህኑ ምስጢር ተነግሯት የግርድና ኑሮዋን “ሀ” ብላ ጀመረች። በጧት ተነስቶ የጥጆቹን ሽንትና እበት መጥረግ፤ አመዱን ማፈስና ወለሉንም ማጽዳት፤ ለዕረኞቹም ሽሮ አፍልቶ፤ ለገበሬዎቹ ምሳ መቋጠር የዕለት ተዕለት ተግባሮቿ ሆኑ። ማታ ማታም አባውራው ወደ ምኝታ ከመሄዳቸው በፊት ውሃ ወዝቶ እግራቸውን ማጠብና እግራቸውንም መሳም የምሽቱ ሙያዋ ሆነ። ማሬና እመቤቲቱ የሚነጋገሩት ወይ ጧት ሰራተኞችን ከሸኙ በኋላ አለያም ማታ ሁሉም ወንዶች መተኛታቸውን አረጋግጠው ነበር። ያም ሆኖ ከስጋት ጋር እየታገሉ።

በሂደት ሴት ሠራተኞችን ቀረበቻቸውና ፊደል አስቆጠረቻቸው። በፆታቸው ስለሚደርስባቸው ጭቆናም ታስተምራቸው ጀመረች። ዕመቤቲቱም ተሳታፊ ስለሆኑ የካድሬነት ሥራዋ እየጎላ ሄደ። የግርድና ተግባሯም በሌሎቹ ገረዶች እገዛ እየቀለለ መጣ። ። የጎረምሳዎቹ ጉዳይ ግን ቤቱን እስከ ለቀቀችበት ጊዜ ድረስ ቀን በቀን የምትፋለመው ጦርነት ሆኖ ቀጠለ።

የግንኙነት መቋረጥ

የሁለተኛው ጣቢያ መስመረኛ ጓዶችን ለመቀበል አዴት አካባቢ ወደሚገኝው መጠለያ ጎራ ሲል ጣቢያው ተበልቶ ኖሮ ድንገት በጠላት እጅ ወደቀ። ይህም ችግር በራሱ ሌላ ችግር ፈጠረ። የጠፋውን ጓድ ተረገጥ ለማግኘት የሦስተኛው ጣቢያ መስመረኛም ከመዋቅር ውጭ ግንኙነት ለመቀጠል ሲጣድፍ በገበሬ ማህበር እጅ ወደቀ። እነዚህም ተደራራቢ ችግሮች ለማሬ የሰቆቃ ህይዎት እድሜ ለጋሽ ሆኑ።

በዚህ ሁሉ መሃል እመቤቲቱ የማሬን ችግር ለማቃለል የቦዘኑበት ጊዜ አልነበረም። አንዳንዴ ችግሩን ያቃለልኩ መስሏቸው ትንሿን ቡይት አሸክመው ውሃ እንድትቀዳ ወደ ወንዝ ይልኳት ነበር። ምናልባትም በዚሁ አጋጣሚ ጓዶቿን ታገኝ ይሆናል የሚል ተስፋ ሰንቀው ይሆናል ማሬን ወደ ወንዝ ይልኳት የነበረው። እርሷም ተስፋዋ ዕውን ይሆን ዘንድ ጊዜ ፈጅታ ነበር ወደ ቤት የምትመለሰው። ግን ተስፋቸው ከቀን ወደ ቀን እየመነመነ መጣ። እመቤቲቱ ግን ግርድናው እንዳይሰማት ብዙ ጣሩ። ግርድናዋን ግን ከትከሻዋ ሊያወርዱላት ባለመቻላቸው ሁሌም ይጨነቁ ነበር። ከሴት ሠራተኞቹ ጋር የተፈጠረው መልካም ግንኙነት ድሮ ትፈጨው የነበርውን እህል እንዳትፈጭ አድርጓታል። በምትኩ ትንሽ አተር ወይም ባቄላ ይሰጧትና መጁን በማንቀሳቀስ እየፈጨች ያስመስሏት ነበር። በዚህ መሃል ከዚህ መጣ የማይሉት ቁስል የማሬን ገላ አነፈረው። ይህም ድንገተኛ በሽታ ቀዩን ሠራዊት የመቀላቀል ምኞቷን ስላጨለመው ህሊናዋ ተረበሸ። እመቤቲቱም ሁኔታዋን አይተው ይበልጥ ተጨነቁ።

የሴት መላ የጉንዳን ጉልበት ይስጥህ እንዲሉ ይመስላል ከዕለታት ባንደኛዋ ቀን እመቤቲቱ ተነስተው ወደ አንድ ዘመዳቸው ቤት ይሄዱና ስለ ኢህአፓዎች ባካባቢው መኖር ዳር ዳር እያሉ ወሬ ጀመሩለት። ዘመዳቸውም የማሬን ነገር ያውቅ ኖሮ የመስመር ችግር እንደ ነበርና ችግሩም መቃለሉን ይነግራቸዋል። ከዚያም ጉዳዩን በግልጽ ተወያይተውበት ማሬ አረጋ ማታውኑ ወደ ሰውየው ቤት ሄዳ እንድታድር ይወስናሉ። ወደ ቤታቸው ተመልሰውም እቅዱን ለማሬ አጫወቷት። ሁሉም ነገር ተከናውኖ ቤተሰቡ ሲተኛ ጠብቀው ይዘዋት ወጡ። ከዘመዳቸው ጋርም አስተዋወቋት። ከዚያም ሁለቱ አርሶ አደሮች ከማሬ ገለል ብለው ስለ ጉዞዋ መነጋገር ጀመሩ።

ጎዞውን ሲያስቡት ገና ከጅምሩ የሰቀቀን ጎዞ ሆነባቸው። በእግሯ አይልኳት ነገር በባዶ እግር ቤት ለቤት እንጂ እርቀት ያለው መንገድ መሄድ አልተለማመደችም። በጫማ እንዳትጓዝ ቁስሏ ጫማውን አታስነኩኝ ባይ ነው። በፈረስ ላማጓጓዝም በቀን መጓዝ ሊኖርባት ሆነ። መንገዱ አውራ መንገድ ነውና የሚመጣውም ሆነ የሚሄደው መንገደኛ ስለሚተዋወቅ በመንገድ ላይ የሚያውቁት ሰው ቢገጥማቸው ይህች ልጅ ምንህ ነች? ብሎ ሊጠይቅ ይችላል። ፈረስ ይዞ በጨለማም አቀበት መውጣትና ቁልቁለት መውረድ ይከብዳል። መክበድ ብቻም አይደል አደጋም አለው። ፈረሱ ድንገት ኮሽታ ሲሰማ ሊደነበር ይችላል። ዞሮ ዞሮ መከራው ከማሬ ትከሻ ላይ አልወረደም አሉና በባዶ እግርና በጫማ በፈረቃ ሞክሪ ሊሏት ወሰኑ። እናም ነገሯት።

ለእናት ሀገር ጥርስ ይሰበርላታል እንዳሉት ቬትናማውያን ማሬም እግሮቿን ልትመላልጥ ወስና ይልቁን ጉዞው መቼ ነው? ስትል ጠየቀቻቸው። ሁሉም ነገር እንደተሳካ አሏት እመቤቲቱ ቀልጠፍ ብለው። ከዐይኖቻቸው ውኃ እየተቀዳ አትኩረው ሲያዩዋት አሳዘነቻቸውና በወገባቸው ተጠመጠመች እጃቸውን እያሻሸች ጓዲት ከቤቴ ስወጣ ለዚህ ሁሉ ተዘጋጅቼ ስለወጣሁ አትጨነቂ። ይልቁን ጫማ እግሬን የምጠመጥምበት ጨርቅ አፈላልጊ አለችና ዕምባቸውን አብሳ ሳመቻቸው።

እርሳቸው ግን አተኩረው እየተመለከቱ የምትላቸው ሁሉ ሆድ አልሆን ስላላቸው ሰቅ ሰቅ ብለው አለቀሱ። እቅፍ አድርገውም አወይ ወላድ መሆን፤ አወይ የናት አንጀት፤ እኔም እንደ እናትሽ ሬሳሽ ከቤቴ ሲወጣ ላለማየት ስል ጓዶችሽን የበላ ጅብ ይብላሽ ብየ ከቤቴ አስወጣሁሽ ብለው በዕምባ ይታጠቡ ጀመር። ምነው አፈር በበላሁ። ምነው ባላወቅሁሽ። በቁምሽ ቀበርኩሽ አሉና ማሬን ከደረታቸው ለትመው ተንሰቀሰቁ። ለማሬም ይህ ስንብት የጓዷም የናቷም ሆነባትና ዐይኖቿ ውኃ ሞሉ። በመጨረሻም ጉንጭ ለጉንጭ ተሳስመው ተለያዩ። እመቤቲቱም ዕምባ በሚያጎርፉ ዐይኖች እየተከተሉ ሽኛት። ማሬና መሪዋ ደብረታቦርን ወደ ደቡብ፤ እብናትንም ወደ ምዕርብ እየተው ወደ ሰሜን አቅጣጫ ወደ በለሳ ጉዞአቸውን ቀጠሉ። ሀሙሲትም ደረሱ። ሀሙሲት በሊቦ አውራጃ በዝዊ ወረዳ የምትገኝ የገጠር ከተማ ነች። ከሀሙሲት ወደ ሰሜን ምስራቅ ተከዜን ሲሻገሩ ወሎ ይሆናል። ሰቆጣ።

ሀሙሲትና ህክምና

አይደረስ የለም ሀሙሲት ተደረሰ። ወደ ህክምና ጣቢይውም ተወሰደችና ህክምናው ተጀመረ። በጣቢያው ያየቻቸው ጓዶች ግን ሀዘንና ብስጭት የተቀላቀለበት ስሜት አሳደሩባት። ስለ ሁኔታቸው አዘነች። ሁሉም ነገር ከጠበቀችው በታች በመሆኑም ግራ ተጋባች። የጠበቀችውን ቀይ ሠራዊት ስላልነበረ ያየችው ተስፋዋን አጨለመው። የወደፊቱም ጉዞዋ በምታየው ስእል አምሳያ ተሳለባት። በዚህ ሁኔታ ላይ እንዳለች አንድ ምሽት እራት ቀርቦ በገበታው ዙሪያ ተቀመጡ። ሁሉም እጁን ወደ ገበታው ሲሰድ እርሷም እጇን ስትልከው ያንደኛው ጓድ ፊት ሲለዋወጥ ዐይን ለዐይን ተጋጩ። እጇን ሰብሰብ አድርጋ ተነሳችና ወደ ጎጆዋ ሄዳ መጽፍ ጀመረች። አንድ ሁለቱ ተከትለዋት ሄዱና ሊይጽናኗት ሞክሩ። እርሷ ግን ጓዶች ሰው መሆኑን አትርሱ። አስቦት ሳይሆን ሳያስበው ነው ሰውነቱ የተፀየፈኝ አለቻቸው። ማታውኑ ወሬው ጣቢያውን አዳረሰውና ሁሉም ዓለሚቱን ከበቧት። የነፈረውን ሰውነቷንም አይተው አዘኑላት። ከዚያች ምሽት በኃላ ከዓለሚቱ ጋር ለመመገብ ጓዶች ይሽቀዳደሙ ጀመር።

ዓለሚቱም (ማሬ አረጋ) በሃሙሲት ቆይታዋ ብዙ ነገር አስተዋለች። ካስተዋለችው አንዱ ነገር በጣቢያው ከሚገኙት በሽተኞች የሚበዙት ሴቶች መሆናቸውን ነበር። እናም ለምን ይሆን? ስትል አስተውሎቷን በማስታወሻዋ አሰፈረችው። ከፊሉን በግጥም ከፊሉን ደግሞ በስድ ንባብ። አንድ ቀን ከራት በኃላ ለምን ይሆን ሴት ጓዲቶች በጣቢያው የምንበዛው? ስትል ጥያቄውን አነሳችላቸው። ከመሃከላቸው አንደኛው ጓድ ብዙዎቹ ከጾታ ጋር በተያያዘ ነው። ከኔ ይልቅ ግን ጓዲቶች ብታስረዷት ይመረጣል አለና ጥያቄውን መልሶ ወደ ሴቶቹ ወረወረው። አዎ አለች አንደኛዋ ጓዲት። አዎ በርግጥም እንደተባለው የጾታ ባህሪይ አለው በሽታችን። ጋአት እንለዋለ። ጋአት ከወር አበባ ጊዚያዊ መቋረጥ ጋር የተያያዘ በሽታ ነው። ብዙውን ጊዜ ጓዲቶች የወር አበባ ሳናይ ለሁለት ወርና ለሶስት ወር ከዚያም በላይ እንቆያለን። ጋአት ያመማቸው ጓዲቶች የበሉት ከሆዳቸው አይቆይም። ወዲያውኑ በገባበት ቡልቅ ብሎ ይወጣል። ሆዳቸው እርጉዝ እስኪመስል ይወጠራል። ውስጣቸውንም ጥሩ ስሜት አይሰማቸውም። ያስጨንቃቸዋል። በተለይ በሠራዊቱ ወስጥ የሚንቀሳቀሱ ጓዲቶች ከትጥቅ ጋር ብዙ መበገሰ (መጓዝ) ይከብዳቸዋል፤ አለችና ጥያቄሽን መለስኩልሽ? ስትል ዓለሚቱን ጠየቀቻት።

አዎ የኛ ትግል ገና ብዙ ዓመታትን የሚጠይቅ ሆኖ ነው የሚታየኝ። አፈጣጠራችን በራሱ ሙሉ ሰው አያደርገንም። ከአዳም ግራ ጎን ተፈልቀን እንደ ተፈጠርን ነው ቅዱስ መፅሃፍ የሚገልፀው ስትል የዕምነት ቀለም ቀባችው። ዓለሚቱ። ሌላዋ ጓዲትም ቀጠል አድርጋ ሴትነታችን በህብረተሰቡ ዐይን ግማሽ ሰው ሆነን እንድንታይ ሃይማኖቱ እየሰበከ እኩልነታችን አልተከበረም ስንል የምንታገለው አገዛዙን ብቻ አይመስለኝም። ሃይማኖቱንም ጭምር እንጂ። ጭቆናችን ድርብ ድርብርብ ነው ስንል ዕምነቱ በስብከት፤ ሥርዓቱ በትምክህት፤ ተፈጥሮም በዕናትነት (በወላድነት) ስለሚረገጡን ይምስለኛል። እኛ እንኳ ታግለን ነጻ ብንወጣ ሁሉም ሴቶች ነጻ ወጡ ለማለት አያስደፍርም። ሁሉም ሴቶች ነጻ እንዲወጡ በዓለም ዙሪያ የተቀነባበረ ትግል መካሄድና ከዕምነት እስከ ሥርዓት መለወጥ ይኖርበታል። ይህ ደግሞ ዕውን ሊሆን የሚችል ነገር አይደለም። አብዮት ዓለምን ባንዴ ማጥለቅለቅ አይቻለውምና።

ጭብጥና ቡርጋንዴ

በዚህ መልክ ዘወትር ከእራት በኋላ የተለያዩ ርዕሶች እየተነሱ ውይይት ሲካሄድባቸው ሰነበቱና በመጨረሻም ህክምናዋን ጨርሳ ወደ ተአሊም (ውታደራዊ ስልጠና) ተላከች። በስልጠና ላይ እያለች ቀደም ሲል ጀምሯት የነበረው የአእምሮ ህውከት እየከፋ መጣ። ስልጠናውን እንደጨረሰችም እርሷ ደሳለኝና ኮከቤ ከሌሎች አሥራ አንድ ጓዶች ጋር በወልቃይት ቀጠና ተመደቡ። ወደ ወልቃይት ሲጓዙ ተርናሻ ላይ ሠራዊቱ ተሰብስቦ ሲወያይ ደረሱ። የሠራዊቱን ተርናሻ ላይ መሰብሰብ ሲጠይቁ በማይፀምሪው ድርጊያ ( operation) የተሰውትን ሰማዕታት ለመዘከር እንደሆነ ተነገራቸው። ዓለሚቱ ይህን እንደ ሰማች ቅልቅል ስሜት ተሰማት። ባንድ በኩል ለሰማዕታታቱ የሚሰጠው ክብር አስቀናት። በሌላ በኩል ግን የጦሩ ሁኔታ አሳዘናት።

የከተማ ጓዶች አስፋልት ላይ ተጥለው የውሻ መራኮቻ ይሆናሉ በሠራዊቱ ግን ህይዎትና ሞት ተሳስመው ሲለያዩ ሥርዓቱ እንዲህ ይከበራል ስትል ለራሷ ነገረችው። ከተማ ሳለች ስለ ቀዩ ጦር ትሰማው የነበረውም ተስብስቦ ከምታየው ጎስቋላ ወታደር ጋር አልዛመድ አላትና አስቆዘማት። እናም ነገሩን ሁሉ ስታየው ዊሊያም ሸክስፒር እንዳለው ምንም ለማይፈይድ ነገር ብዙ መከናወት ( much ado about nothing) ሆነባትና ዘወትር ስሜቷ ሲነካ እንደ ምታደርገው ብዕሯን እንዲህ ስትል አስለቀሰችው፡

የሰማሁት ሌላ የማየው አስለቃሽ
ራሴው አድርጎት እኔውን ተወቃሽ
የእከኬን ጠባሳ የትናንቱን ቁስሌን
ይቅርታ ጠየቅሁት ማረኝ ብዬ አካሌን።

የዕኩለ-ቀን ላይ ጨለማ ( darkness at noon)

የፀለምቱ ቆይታዋ በዚህ ተገባድደና ወደ ወልቅይት አቀናች። ወልቃይት እንደ ገቡም ምድቧ ሀይል አምስት ውስጥ ሆነ። በሃይል አምስት ውስጥ ለዓመት ያክል እንደቆየች ለህክምና ወደ ደለሳ ቆቃ ጣቢያ ተላከች። በህክምና ጣቢያው ከነበሩት ከወደሬ፤ ከአበራ፤ ከፍሬወይን፤ ከደሳለኝ፤ ከከበደ፤ ከደምስና ከመሸሻ ጋር ህክምናዋን እየተከታተለች ለተወሰነ ጊዜ ቆየች።

ከነዚህ ህመምተኖች መሃከል መሸሻና አበራ መንቀሳቀስ አይችሉም ነበር። መሸሻ አንድ እግሩን በጦርነት አጥቷል። አበራም አንድ እግሩ ክፉኛ ቆስሎ ይጸዳዳ የነበረው ከተኛበት መሬት ስር ጉድጓድ ተቆፍሮ ከጉድጓዱ ውስጥ የሽንትና የዐይነ ምድር መቀበያ ዕቃ እየተቀመጠለት ነበር። ዓለሚቱም ወደዚህ ህክምና ጣቢያ ከመጣችበት ጊዜ ጀምሮ ጣቢያውን እስከ ለቀቀችበት ጊዜ ድረስ የአበራ የግል “ነርስ” ነበረች ማለት ይቻላል።

አበራ ቁስሉ ይንዠክው ስለነበር እንቅልፍ አይተኛም። ዓለሚቱና ከበደ ነበሩ እንቅልፍ የሚያስይዙት። ከበደ ድሮ ያያቸውን ሲኒማዎች ይተርክለታል። ዓለሚቱ ደግሞ በግጥም ህመሙ ተሽሎት ነገ መራመድ እንደሚችልና ብሎም ለውጊያ እንደሚሰለፍ ተስፋ ትሰጠው ነበር። አልፎ አልፎም ስለከተማው ትንቅንቅ ትርክቷን ስታካፍለው ለተወሰነች ሰዓትም ብትሆን ያሸልባል። ገጠመኟንም ከ “ሀ” እስከ “ፐ” ያጫወተቻቸው በዚህ ወቅት ነበር።

ዓለሚቱ ከእዕምሮ በሽታዋ በተጨማሪ ሌላም ህመም ነበረባት። ሌሊት ሌሊት ሳትነቃ ከምኝታዋ ተነስታ የመሄድ (sleep walk) በሽታ። ደለሳ ቆቃ ህክምና ጣቢያ በነበረችበት ወቅት አንድ ሌሊት ተነስታ ወደ አንድ መንደር ዘልቃ ገባችና አንድ ቤት ውስጥ ቡና እየተቆላ ደረሰች። ባለቤቶቹም እንዳዩአት ደንግጠው ከተቀመጡበት ተነስተው ውሾቹ እንዴት አሳለፉሽ? ሲሉ ጠየቋት። ራሴን ያወቅሁት ከቤት ከገባሁ በኃላ ስለሆነ ከዚያ በፊት ስለሆነው ሁሉ አላውቅም። ያነቃኝም የቡናው ሽታ ነው አለቻቸው።

አርሶ አደሮቹም በሁኔታዋ አዝነው አስቀመጧትና እህል ውኃ ቅመሽ አሏት። ዓለሚቱ ግን ከነቃች በኋላ ራሷን ሳተችና እህል ውኃ መቅመስ ቀርቶ መቆምና መራመድ አቃታት። አርሶ ስደሮቹም በሁኔታዋ ተደናግጠው ወደ ጣቢያው ተሸክመው ወሰዷት። ስለ ህመሟም የሰሙት ካዩት ጋር ተዳብሎ በጅጉ አሳዘናቸው። ሌላ ጊዜ ደግሞ ከጣቢያው ራቅ ብሎ ወደሚገኘው ወንዝ ወርዳ እግሯን ታጥባ ከወንዙ ዳር ተኝታ ተገኘች። ከነዚህ ሁለት አጋጣሚዎች በመለስ ምን ጊዜም ሌሊት ወጥታ ስትመለስ ዓለሚቱን ያጋጠማት ችግር አልነበረም።

በዚህ ሁኔታ ላይ እንዳሉ ነበር ወያኔ ወልቃይት ውስጥ መግባቷን የሰሙት። የወያኔ ወልቃይት መግባት የከባቢውን ፀጥታ ስላደፈረሰው ህክምና ጣቢይው እንዲዘጋና በሽተኞቹም አስተማማኝ ፀጥታ ወደ ሚገኝበት ቦታ እንዲሄዱ ተወሰነ። መንቀሳቀስ የሚችሉት ወደ ጸለምት ተላኩ። መንቀሳቀስ የማይችሉት መሸሻና አበራ ዋልድባ ገዳም ውስጥ ህቡዕ ገቡ። መንቀሳቀስ የቻሉት ጸለምት እንደገቡ ዓለሚቱ ከፀለምት ሀይሎች ጋር ላጭር ጌዜ ከተንቀሳቀሰች በኋላ በሬዲዮ ግንኙነት ክፍል ተመደበች። በዚሁ በሬዲዮ ግንኙነት ምድቧ እንዳለች ለህመሞቿ ትወስዳቸው የነበሩት መዳህኒቶች በሰውነቷ ውስጥ የርስ በርስ ግጭት መፍጠር ጀመሩ።

ዓለሚቱም ድሮ ይሰማት ከነበረው ህመም የተለየ ስሜት እየተሰማት መጣ። የሰውነት መዛልና ድካም አዘውትረው ይጎበኟት ጀመር። በዚህም ምክኒያት ወደ ጣራ የህክምና ጣቢያ ተወሰደች። ከዕለታት ባንደኛዋ ቀን ከጓዶች ጋር ምሳ በልታ ጥቂት እንደቆየች በቁሟ ወደቀች። አጠገቧ የነበሩት ጓዶች ደርሰው ሊያነሷት ሞክሩ። ዓለሚቱ ግን የወደቀችው እስከ ወዲያኛው ዳግም ላትነሳ ነበርና ወዲያው አንድ ጓድ ጥይት ተኮሰ። ባካባቢው የነበሩት ጓዶች ተሰባሰቡና ለዘመናት እየተዘመረ በወታደራዊ ሥነሥርዓት ሬሳዋ ወደ መቃብር ወረደ።
ማሬ አረጋ ይህችን ዓለምና ትግሉን እንዲህ ተሰናበተቻቸውና እርሷም እንደ ወጡ ያልተመለሱ ከሚባልላቸው ኢህአፓዎች አንዷ ሆነች። መሸሻ፤ አበራና የቀሩት ቁስለኞችም ትግሉ ገርገጭ ሲል እንዳዲያቆኑ ያላቀሰሱትን ጓዶቻቸውን ተቀላቅለው ተሰደዱ። ከንቱ ትግል። ከንቱ ደም። ከንቱ ህይዎት። የባከነ ትውልድ እንዲሉ።

የሰማዕታቱን ነፍስ ይማር።
ታህሳስ 2006
አብርሃም በየነ
abraham3106@comcast.net

አንዱ ዓለም ተፈራ
የእስከመቼ አዘጋጅ

ወገንተኛው አምባገነን ሕገወጥ መንግሥት፤ ከዕለት ዕለት ሀገራችንን ወደባሰ አዘቅት እየከተታት ነው። ያለጥርጥር ከዚህ መንገድ ቀና የሚልበት የፖለቲካ አንጀት የለውም። እያሽቆለቆለ መሄዱ፤ የመሰንበት ዋስትናውና መጥፊያው ነው።

ሕዝቡ ተማሮ ሀገር እየለቀቀ፣ በየቦታው ሕይወቱን እያጣ ነው። ሕዝቡ መሪ አጥቶ በወገንተኛው አምባገነን ሕገወጥ መንግሥት ሥር እየማቀቀ ነው። ሀገሬ ብሎ መኩራት፣ ኢትዮጵያዊ ነኝ ብሎ መዝናናት፣ በነገ ላይ ተስፋ መጣል በኖ ጠፍቷል። ሀገራችን፣ ኢትዮጵያዊያን በያለንበት፣ የነገ ሕልውናችን ብቻ ሳይሆን፤ ዛሬ የቆምንበትን መሬት መርገጥ አቅቶናል። እንዲህ ባለ የፖለቲካ ሀቅ ውስጥ እየዋተትን ነው።

በውጭ ሀገር ያለውን ኢትዮጵያዊ (ውጭሰው – ያራዳ ልጆች ለዲያስፖራ የሰጡት ስያሜና የወደድኩት ቃል ነው) ለመከፋፈልና ፀጥ ለማድረግ፤ ወገንተኛው አምባገነን ሕገወጥ መንግሥት ከፍተኛ ወጪ በማድረግ፤ የእምነት ቤቶችን፣ የአገልግሎት ማኅበረሰብ ድርጅቶችን፣ የስፖርት ድርጅቶችን ለመቆጣጠር በመሯሯጥ ላይ ነው። እኛም ተመችተነዋል።

በሌላ በኩል ደግሞ የታጋዩ ክፍል ማዕከላዊ የሆነ ራዕይ፣ ተልዕኮና የዓላማ አንድነት የሌለው ነው። ኢትዮያዊነቱን የተቀበለ አለበት። ኢትዮያዊነቱን ያልተቀበለ አለበት። ታሪኬን እወዳለሁ የሚል አለበት። የታሪክ አንድነት የለኝም የሚል አለበት። በዚህ የትግል መስክ የተሠማሩት ድርጅቶች፤ በአብዛኛው የተዋቀሩትና ለሕልውናቸው ምክንያት የሚሠጡት፤ እኔ ሥልጣን መያዝ አለብኝ የሚል ምኞት ብቻ ነው። እኔ ከሌላው በአንድ ወይንም በሌላ ምክንያት የተሻልኩ ነኝ የሚል ነው።

በዚህ መሐከል፤ በውጭ ያሉ የታጋይ ድርጅቶችና በድርጅቶች ውስጥ የሌለን ግለሰቦች፤ ከተጨባጩ የሀገራችን እውነታ በጣም የራቅን ሆነናል። በሀገር ውስጥ ሆነው የሕዝቡን በደል አንስተው የሚታገሉ ድርጅቶች ደግሞ፤ የሚሠሩት በወገንተኛው አምባገነን ሕገወጥ መንግሥት ሥር በመሆኑ፤ እንዳይንቀሳቀሱ ጠፍሮ በያዛቸው ሕግ ሥር ተወጥረው፤ የነጠረና የተራቀቀ የትግል ዘዴ ፈጥረው ሕዝቡን መምራት ስላልቻሉና ወይንም ሕዝቡን ስላላስተባበሩ፤ ላለው መንግሥት ህጋዊነት ከመሥጠት ሌላ፤ ለፖለቲካ ትግሉ ፋይዳ የማይሠጡ ሆነዋል ማለት ይቻላል። ሆነም ቀረም ግን እነሱው ሆነዋል የወደፊቱ ተስፋዎች። አማራጭ ከማጣት ይሁን ወይንም እነሱ ካላቸው ጥንካሬ፤ ያሉት ተስፋ እነሱ ናቸው።

በሀገራችን ያለው ሀቅ ባጭር ጊዜ የሚያባራበት ቀዳዳ ብርሃን የለም። አሁንም ሕዝቡን ያሰቃያል፣ ሕዝቡ ፈርቶት በተለዋጩ ደግሞ መንግሥቱ ህዝቡን ፈርቶ ያለበት የፖለቲካ እውነታ ሠፍኗል። እናም ወገንተኛው አምባገነን መንግሥት በጉልበቱ ከቀን ወደ ቀን ሕልውናውን ለማራዘም፤ ያስራል፣ ያሳድዳል፣ ይገድላል። ታጋዩ ክፍል ደግሞ የዚህን ሕገወጥ መንግሥት ድርጊት ይዘረዝራል። በጦር የበላይነቱን ወገንተኛው አምባገነን ሕገወጥ መንግሥት ይዟል። የሕዝቡ ደም እየፈሰሰ ነው። ይኼን መንግሥት በጦር የሚያቸንፍ ኃይል ባሁን ሰዓት የለም። ተግባሩን መዘከሩ ደም ማፍሰሱን አያስቆመውም። ጥያቄው፤ በዚህ ሰዓት ምን መደረግ አለበት? ነው። የዚህ ሰዓት ውሳኔያችንስ፤ የነገውን ሕልውናችንን እንዴት ያደርገዋል? ነው። ደም ማፍሰሱን አሁን ማስቆም አልቻልንም። ታዲያ አሁን ካለንበት ወደ ማስቆም የምንችልበት እንዴት ልንጓዝ እንችላለን? በተናጠል ቆመን ነው? በየድርጅቶቻችን ተሽጉጠን ነው? ወይንስ ኢትዮጵያዊያን በአንድነት በኢትዮጵያዊነታችን ተሰልፈን? ምን እናድርግ? በተለይ በውጭ የምንገኝ ኢትዮጵያዊያን ምን ማድረግ አለብን?
ታዲያ ምን እናድርግ? ለሚለው፤ የሚከተለውን መፍትሔ አቀርባለሁ፤

፩ኛ፤ ውይይት ማድረግ አለብን፤

ስደተኞች ነን። ስደተኛነታችን የፍላጎት ጉዳይ አይደለም። የፖለቲካ ስደተኞች ነን። በሀገራችን ያለው ፖለቲካ ውጤት ነን። የሀገራችን ጉዳይ ያሳስበናል። ይኼ ጉዳይ ሁላችንም ይነካናል። ምን እናድርግ? በሚለው ላይ፤ የወገንተኛውን አምባገነን መንግሥት ግፍ ከመዘርዘር አልፈን፤ አብረን በአንድነት ሀገራዊ ውይይት ማድረግ አለብን።

፪ኛ፤ በሀገራችን ያለውን የፖለቲካ ሀቅና የትግሉን ምንነት በደንብ መተንተን አለብን፤

ምን ዓይነት መንግሥት ነው በሀገራችን ያለው? በምን መንገድ ይፈረጃል? መለወጥ አለበት ከተባለ፤ ለምን ይለወጣል? እንዴት ይለወጣል? በምን መንገድ ነው ለውጡ የሚካሄደው? እዚህ ላይ፤ በሁኑ ሰዓት ሠፍኖ ያለው፤ የዚህን መንግሥት ግፍ መዘርዘር ብቻ ነው። ይህ በቂ አይደለም። ትኩረቱ እኛ ምን እናድርግ ላይ ነው መሆን ያለበት።

፫ኛ፤
ዛሬ ዋና ዋና በሆኑ ሀገራዊ ጉዳዮች ላይ መሠረታዊ የሆኑ መግባቢያዎች ነጥቦች ላይ መድረስ አለብን፤

አሁን በሀገራችን ያለውን የአስተዳደር ዘይቤ በሚመለከት፣ የብሔር ጥያቄ፣ የሀገሪቱን የቋንቋ ምስቅልቅል አቀማመጥ በሚመለከት፣ የደንበር ጉዳይ፣ በልማት ስም በሀገር ውስጥ ለውጭ ሀገር ድርጅቶች የተሠጡ ለም መሬቶችና የተፈናቀሉ ሰዎችን በሚመለከት? የተፈናቀሉ አማራዎችን በሚመለከት፣ የሃይማኖቱን ውጥረት በሚመለከት፣ ወ. ዘ. ተ. አንድ ወጥ የሆነ አመለካከት ሊኖር ይገባል። አለበለዚያ ትግል በቀጠሮ ልናደርግ ነው።

፬ኛ፤ በትግሉ አይቀሬነት ስምምነት ላይ ከተደረሰ፤ ይህ ትግል የሚጠይቀው ዓይነት ድርጅት መመሥረት አለበት፤

በታጋዩ ክፍል የትግል አንድነት መኖሩ ግዴታ ነው። ይህ የትግል አንድነት ደግሞ ከትግሉ ራዕይ፣ የዓላማ ሂደት፣ ግብና ተልዕኮ ጋር የተያያዘ የአደረጃጀት ጥያቄ ነው። መሠረታዊ ጥያቄው የምንፈልገው ምንድን ነው? የሚለው ነው። የምንፈልገው ሥልጣን ነው? ሥልጣን ለማን? ለግላችን? ወይንስ ለሕዝቡ? የራሳችንን የግል ብልፅግና ለማራመድ? ለግለሰብ ዝናችን? ወይንስ ለሀገራችን ነፃነትና ለሕዝቡ አርነት? የግል ታሪካችንን ለማጉላት ወይንስ ሀገራችን በዓለም የሥልጣኔ ደረጃ ጎልታ እንድትታይ? የዴሞክራሲ በሀገራችን ሥር መስደድ በምን ይመሠረታል? የምንፈልጋቸውን ሰዎች ብቻ መርጠን በማቀፍ ሳይሆን፤ ሁሉን ኢትዮጵያዊያንን በሙሉ በአንድ ማየት ስንችል ነው። የምንወደውን ብቻ ሳይሆን የምንጠላውን በርጋታ አዳምጠን፤ የመስማቱ አቅል ኖሮንና ዕድሉን ሠጥተን ልዩነታችን አስምረን፤ በምንስማማባቸውና በከፍተኛ ሀገራዊ ጉዳዮች አብረን መሥራት ስንችል ነው። እኛ ራሳችን ዴሞክራሲያዊ አሠራርን ሥራዬ ብለን ሳንከተል፤ ለዴሞክራሲ ታጋዮችና የዴሞክራሲ ጠበቆች ልንሆን አንችልም። ለዲሞክራሲ ታጋዮች ነን ብንል ንፉቃን ነን። የሌሎች ድርጅቶችን መኖር አለመኖር ከዚህ አኳያ እንጂ፤ ስላሉ ወይንም ስለሌሉ በሚለው መነፅር መታየት የለበትም። ምን ዓይነት ድርጅት ነው አሁን ያለንበትን የፖለቲካ ምስቅልቅል ለውጦ፤ የኢትዮጵያን ሕዝብ ለድል የሚያበቃ? ምን ዓይነት ትግል ነው ሁኔታው የሚጠይቀውና ለሕዝባዊ ትግሉ አስተማማኝ መንገድ የሚሆነው?

፭ኛ፤ ይህ ድርጅት፤ የትግሉን ራዕይና የትግሉን ተልዕኮ ማርቀቅና ማስፈር አለበት፤

ይህ ታጋይ ኢትዮጵያዊያንን ሁሉ የሚያሰባስብ ድርጅት ከተቋቋመ፤ ይህ ድርጅትና ይህ ድርጅት ብቻ የትግሉን ራዕይና ተልዕኮ ማስቀመጥ አለበት።ይህ ድርጅት የታጋይ ኢትዮጵያዊያን ድርጅት ስለሆነ፤ ለትግሉ ዓላማም የቆመ ነው። ሁሉንም ያቀፈ በመሆኑም፤ የትግሉን ራዕይና የትግሉን ተልዕኮ ለማርቀቅና ለማሳወቅ ገዴታና ኃላፊነት አለው።

፮ኛ፤ የዚህ ትግል ግብ፤ የኢትዮጵያን ህዝብ የሥልጣኑ ባለቤት ለማድረግ ነው፤

አዎን በውጭ የምንኖርና በሀገር ውስጥ ያሉት ወቅታዊ የትግል ድርሻችን የተለያዬ ነው። በውጭ ያለነው አንፃራዊ ነፃነት ስላለን፤ ሀገር ውስጥ ያሉት ይኼ ስለተነፈጋቸው፤ ለትግሉ የምናደርገው አስተዋፅዖ የተለያዬ ነው። እናም ይህ የሚቋቋመው ድርጅት፤ በሀገር ቤትና ከሀገር ውጭ የምንገኘውን ኢትዮጵያዊያን ማሰባሰብና፤ በተቻለው መንገድ ሁለቱን ክፍሎች፤ ትግሉን በሚጠቅምና በማይጎዳ መንገድ ሊያስተሣሥር የሚችል ተገቢ አደረጃጀት መንደፍ አለበት። በሀገር ውስጥ ወይም ከሀገር ውጪ መገኘት ለትግሉ ያለንን ተሳታፊነትን አያነጣጥልም። ወጣት መሆን ወይንም ሽማግሌ መሆን ሀገር ወዳድነትን አይለያይም። የክርስትና ወይንም የእስልምና ተከታይ መሆን፤ ከኦሮሞ ወይንም ከሶማሌ፣ ከሲዳማ ወይንም ከአማራ፣ ከሁለት ወይንም ከዚያ በላይ ከተለያዩ ቋንቋ ተናጋሪ ወላጆች መወለድ፤ ለኢትዮጵያዊያን የምናደርገውን ትግል አያሳንስም ወይንም አያጎለብትም። በማንኛውም መንገድ፤ ማንኛውም ኢትዮጵያዊ፤ እኩል ተሳትፎ የሚያደርግበትን መንገድ ድርጅቱ መተለም አለበት። እያንዳንዳችን ለትግሉ የምናቀርበው አለን። ሁላችን ካልተሳተፍንበት፤ ትግሉ እውነተኛ ግቡን መምታቱ አስተማማኝ አይደለም።

፯ኛ፤ ለሚያስፈልገው መስዋዕትነት የተዘጋጁት ብቻ በድርጅቱ ማዕከላዊ አካል መካተት አለባቸው፤

ይህ ትግል በጣም ረጂምና ብዙ እልህ አስጨራሽ ነው። የሆይ ሆይታ ፈጠዝያ ጨዋታ አይደለም። ሌሎች እስር ቤት እየታጎሩበት ነው። ሀገር ለቀው እየተሰደዱበት ነው። ደም እየፈሰሰበት ነው። ሕይወት እየጠፋበት ነው። ይህ የጊዜ ማሳለፊያ ተግባር አይደለም። ሙያዬ ብለው የሚታትሩ ታጋዮችን ይጠይቃል። ሌሎች ደጋፊዎች ናቸው። በሀገር ጉዳይ፤ ይሉኝታ ቦታ ሊኖረው አይገባም። ለሕዝብ ብለው የቆሙና ሁሉን ለዚህ ተግባር የሚያቀርቡ ብቻ ኃላፊነቱን መውሰድ አለባቸው። እንደገና፤ ይሉኝታ ቦታ ሊኖረው አይገባም። ለሀገር በአንድ እንነሳ።

ከዳንኤል ክብረት

በመካከለኛው ምሥራቅ ከእሥራኤል ቀጥሎ ሁለተኛዋ፣ በዐረቡ ምድር ደግሞ የመጀመሪያዋ የምትሆነው ሕንጻ ቤተ ክርስቲያን በኳታር ምድር ልትታነጽ ነው፡፡

(በገልፍ ሃገራት የሚኖሩ ኢትዮጵያውያን) ፎቶ ፋይል

በአብዛኞቹ የዓረበ ሀገሮች እንዳሉት አጥቢያ አብያተ ክርስቲያናት ሁሉ በኳታር ለነበረችው ቤተ ክርስቲያንም ዋና ፈተና የነበረው የራስዋ ሕንጻ ቤተ ክርስቲያን አለመኖር ነው፡፡ ይህም አገልግሎቷን በሳምንት ወደ ተወሰኑ ቀናትና ሰዓታት ከማሳነሡም በላይ፣ ምእመናን የሚፈልጓቸውን ሁሉን አገልግሎቶች ለመስጠት እንዳትችል አድርጓት ነበር፡፡ ለቤተ ክርስቲያንዋ የራስዋ ሕንጻ መሥሪያ ቦታ በመፈለግ ችግሩን ለመፍታት ጥረት ሲያደርግ የነበረው የሰበካ ጉባኤ ባሳለፍነው ሳምንት በዐረቡ ዓለም የመጀመሪያ የምትሆነውን ሕንጻ ቤተ ክርስቲያን ለመሥራት የሚያስችል መሬት ተረክቧል፡፡

እስካሁን ድረስ የኢትዮጵያ ቤተ ክርስቲያን በየመን፣ በዓረብ ኤምሬትስ፣ በባሕሬን፣ በኩዌት፣ በሊባኖስና በግብጽ የራስዋ አጥቢያ አብያተ ክርስቲያናት ቢኖሯትም በራስዋ ገንዘብ የተሠራና ንብረትነቷ የቤተ ክርስቲያኒቱ የሆነ ሕንጻ ቤተ ክርስቲያን ግን አልነበራትም፡፡ የኳታር ቅድስት ሥላሴ ቤተ ክርስቲያን ከተሠራ ከእሥራኤል ቀጥሎ በመካከለኛው ምሥራቅ ሁለተኛው የኢትዮጵያ ቤተ ክርስቲያን ‹ሕንፃ ቤተ ክርስቲያን› ይሆናል፡፡

በኳታር ሕንጻ ቤተ ክርስቲያኑ መሠራት ዘርፈ ብዙ ጥቅም ይኖረዋል፡፡ በአንድ በኩል የአጥቢያ ቤተ ክርስቲያኑን አገልግሎት ከሳምንት እስከ ሳምንት የማያቋርጥ እንዲሆን ሲያደርገው በሌላ በኩል ደግሞ በአካባቢው ላሉት ሌሎች አጥቢያዎችም አርአያነት ይኖረዋል፡፡ ከኳታር በፊት እንቅስቃሴ የጀመሩት እንደ አቡዳቢ መድኃኔዓለም ያሉትን አጥቢያዎች የጀመሩትን በርትተው እንዲፈጽሙ ያነሣሣቸዋል፡፡

በኢትዮጵያ ቤተ ክርስቲያን የሐዋርያነት ታሪክ በዐረቢያ ፔኒዙኤላ የነበረው ቤተ ክርስቲያን ከ1400 ዓመታት በፊት በየመን ናግራን ታንጾ የነበረው የቅድስት ሥላሴ ቤተ ክርስቲያን ነበር፡፡ እርሱ ከጠፋ ከ1600 ዓመታት በኋላ በዓረቢያ ፔኑዚኤላ ሁለተኛው ሕንጻ ቤተ ክርስቲያን በቅድስት ሥላሴ ስም እንደገና በኳታር መታነጹ የታሪኩ ተገጣጣሚነት የሚያስደንቅ ነው፡፡

ይህ ቤተ ክርስቲያን በአንድ በኩል ታሪካዊ፣ በሌላ በኩል የቤተ ክርስቲያኒቱን ሐዋርያዊ ተልዕኮ ወደ አንድ ምዕራፍ የሚያሸጋግር፣ ሲሠልስም ለሌሎች አርአያነት ያለው በመሆኑ ሥራ በኳታር ለሚገኙ ብቻ የሚተው አይደለም፡፡ ግብጻውያን እንደዚህ ባሉ አካባቢዎች የሚታነጹ የተለየ ታሪክና ጠቀሜታ ያላቸውን አብያተ ክርስቲያናት በመተጋገዝ እንደሚገነቧቸው ሁሉ በመላው ዓለም የሚገኙ ኢትዮጵያውያንም እያንዳንዷን የሕንጻዋን ብሎኬት ተካፍለው በመገንባት በታሪክ ምዕራፍ ላይ አሻራቸውን ማስቀመጥና በረከት ማግኘት ይጠበቅባቸዋል፡፡

በሀገር ቤት፣ በአውሮፓ፣ በአሜሪካና በአውስትራልያ የሚገኙ ምእመናን በአካባቢያቸው ቤተ ክርስቲያን ባይኖር ነድተውም ሆነ ተሳፍረው ወደ ሌላ አካባቢ በመሄድ ቤተ ክርስቲያን መገልገል ይችላሉ፤ በዐረቡ ዓለም ግን በአንድ አካባቢ አንድ አጥቢያ ብቻ ስለሚገኝ ወጣ ብሎ በሌላ አጥቢያ መገልገል አይቻልም፡፡ በተለይ ደግሞ እንደ ኳታር ባሉ ሀገሮች ያለው ቤተ ክርስቲያን አንድ ነው፡፡ ይህን ቤተ ክርስቲያን ማነጽና አገልግሎቱን ማጠናከር፣ በዐረቡ ዓለም የሚገኙ ወገኖቻችን በመንፈሳ ሕይወታቸው በርትተው፣ ከመንፈስ ጭንቀት ተላቅቀው፣ የሚደርስባቸውን ፈተናም አሸንፈው ለሀገራቸውና ለወገኖቻቸው የሚጠበቅባቸውን እንዲያደርጉ የሚያስችል ነው፡፡ በመሆኑም በመላው ዓለም የተሠማሩ ኢትዮጵያውያን ሁሉ የሚታነጸው የራሳቸው አጥቢያ መሆኑን አስታውሰው ልባቸው ኳታር ሊሆን ይገባል፡፡

የገባው ክርስቲያን እግዚአብሔር ሲሠራ አብሮ ይሠራል፡፡

ይሄይስ አእምሮ

ለውድቀት ስኬት “የምሥራች!” ወይም “እንኳን ደስ ያለን!” የማይባል ነገር ሆኖብኝ እንጂ ከነዚህ የደስታ ማብሠሪያ አባባሎች በአንደኛው ጽሑፌን መጀመር ቃጥቶኝ ነበር፡፡ ለማንኛውም ሀገራችን በማንኛውም ዘርፍ በገባችበት ውድቀትና ኪሣራ ምክንያት ልባችሁ ያዘነና ቅስማችሁ የተሰበረ ወገኖቼን “እግዚአብሔር ያጽናችሁ፤ የሀገራችሁን ትንሣኤም ፈጣሪ በአፋጣኝ እውን እንዲያደርግላችሁ የእግዚአብሔርን ልብ ያራራላችሁ” በሚለው የልመና ቃል ፈጣሪን እየተማጸንኩ ወሬየን ልቀጥል፡፡ ትንሽ በንዴት እንድትንጨረጨሩ ፈቃዳችሁ ይሁንልኝ፤ መልካም መንጨርጨር!

ሰሞኑን ለራሴ የጥሞና ጊዜ እንዲኖረኝ ፈለግሁና በንባባዊ አርምሞ ሰነበትኩ፡፡ በግሌ እንደብዙዎች ሰዎች ብዙ ጉድለት አለብኝ፡፡ ከነዚህ አንድኛው በመሸታ ቤቶችና በግል ግንኙነቶች ከጨዋታዎች ከምሰማው፣ ከመገናኛ ብዙኃን ከምከታተለው፣ በትምህርት ምክንያት ካገኘኋቸው አነስተኛ ግንዛቤዎችና ከጥቂት ንባቦች በስተቀር ስለሀገሬ ታሪክ ብዙም ዕውቀት አልነበረኝም፡፡ ይህን ትልቅ ክፍተት በተቻለ መጠን ለማጠጋጋት አንድ ሃሳብ መጣልኝ – ማንበብ፡፡ እርግጥ ነው የጥንታዊቷን ኢትዮጵያን ቀርቶ የትናንቷን አሜሪካን ታሪክም ቢሆን በንባብ ለመረዳት መሞከር አባይን በጭልፋ እንደማለት በመሆኑ ይህን መሰሉን ታላቅ ተግባር በአንድ ሰው ዕድሜ ማከናወን ከባድ ብቻም ሣይሆን ከነአካቴው የሚቻል አይደለም፡፡ ግን ከለዬለት ድንቁርና በተወሰነ ደረጃ መውጣት የሚቻለው ራስን በንባብ ማበልጸግ ሲቻል በመሆኑ ጊዜየ በፈቀደልኝ ጥቂት መጻሕፍትን – ከፊተኞችም ከአሁነኞችም – ባለፉት ሦስት ወራት ውስጥ ለማንበብ ሞከርኩ፡፡ ወደ አሥር ይጠጋሉ፡፡ ከነዚህ ግንዛቤ አስገኚ መጻሕፍት ውስጥ የርዕዮት ዓለሙ “የኢሕአዴግ ቀይ እስክርቢቶ” የሚለው አንዱ ነው፡፡ እመለስበታለሁ፡፡

የአለቃ ተክለኢየሱስ “የኢትዮጵያ ታሪክ” መጽሐፍ ሌላው ነው፡፡ ይህ መጽሐፍ ዶክተር ሥርግው በሚባሉ ምሁር የአርትዖት ሥራ እንደተካሄደበት ተገልጾኣል፡፡ ግሩም እሳት ነው፤ ሲያነብቡት እያቃጠለ፣ እየለበለበና ኢትዮጵያዊነትንም እያስረገመ ተነብቦ ማለቁ አይቀርም ያልቃል፡፡ ከነዚህ መጻሕፍት ውስጥ ሥልጣን የማይወዱ መሆናቸውን በማስረዳት የሕይወት ዘመናቸውን እያገባደዱ የሚገኙት ፕሮፌሰር መስፍን የጻፉት “አገቱኒ”ም በስህተት ለሁለተኛ ጊዜ አንብቤዋለሁ፡፡ “ካረጁ አይበጁ ነው”ና ደግሜ እያነበብኩት መሆኔን እስክረዳ ብዙ ገፆችን ብጓዝም ጊዜና የማንበብ ፍላጎት ሞልቶ እንደተረፈው ሰው ጨረስኩት (በዚች መጽሐፍ ላይም በጨረፍታ ብመለስ ደስ ይለኛል)፡፡ ኢትዮጵያ የማያውቋት ሁሉ ዝናዋን ከሩቅ በመስማት ውዱን ሕይወታቸውን ሣይቀር ሊገብሩላት የፈቀዱ የዓለም ዜጎች እንደነበሩ “ጥቁር አንበሣ” በሚል መጽሐፍ ተጋድሎውን ካነበብኩለት ኩባዊ ሻምበል ልረዳ ችያለሁ፡፡ ይህን “ጉራ” የምቸረችርላችሁ ስለሁለት ምክንያት ነው፤ አንዱ ጉድለትን ለማስተካከል በግድ ወደንባብ መዞር እንደሚገባን በተለይ ለወጣቱ ትውልድ ለመጠቆም ነው፡፡ ሁለተኛውን ረሳሁት፡፡

የተሣካ ውድቀት ውስጥ መግባት እኛ ኢትዮጵያውያን ብርቃችን እንዳልሆነ ያነበብኳቸው መጻሕፍት ሁሉ በኩራት ይመሰክራሉ፡፡ እነዚህም ሆኑ ሌሎች በተለያዩ አጋጣሚዎች የማውቃቸው ታሪኮቻችን የሚነግሩኝ አንድ ነገር ቢኖር እኛ ኢትዮጵያውያን አንድ የሚጎድለን የተፈጥሮ ቅመም መኖሩን ነው፡፡ ይህ የጎደለን ቅመም እጅግ መሠረታዊ ከመሆኑ የተነሣ ፈልገን ካላገኘነውና ካላስተካከልነው ከአሁን በኋላ አምስት ሚሊዮን ዓመታትም በሀገርነትና በሕዝብነት ብንኖር በዬጊዜው ከምንገባባቸው የተሣኩ ውድቀቶች መውጣት ፈጽሞውን አይቻለንም፡፡ ብዙዎቻችን አዘውትረን እንደውዳሤ ማርያም እንደምንደጋግመው ምቀኝነትና የሥልጣን ጥም በደማችንና በመቅኒያችን የመሸጉብን ስለመሆናቸው የቀድሞና የአሁን ታሪካችን ነጸብራቅ የሆኑ እነዚህን መጻሕፍት በማንበብ መረዳት ይቻላል፡፡

አልጋ ለመቀማት ወይም አልጋውን ላለመቀማት ሲል ንጉሥ አባት ልዑል ልጅን በጦርና በጎራዴና ምግብን በመመረዝ ሣይቀር የሚገድልበት፣ ነገሥታት ከሀገራዊ ልማት ይልቅ ለሥልጣናቸው ሲሉ ለብዙ አሠርት ዓመታት በማያቋርጡ ጦርነቶች ራሳቸውንና ሕዝባቸውን የሚማግዱበት፣ ለሥልጣንና ለሹመት ሲባል አንዱ ሌላውን በመርዝና በሰይጣናዊ መተትና ድግምት የሚጨራረሱበት፣ የሥልጣን አራራን ለማስታገስ ሲባል የገዛ ሚስትን ሳይቀር ለከፍተኛ መሪዎች እያቀረቡ በትዳርና በ“ፍቅር” ጡር የሚሠራበት፣ ሃይማኖትን መሣሪያ በማድረግ ሕዝብ ከእውነተኛ የፈጣሪ መንገድ እንዲወጣና የነገሥታት ባሪያ እንዲሆን የሃይማኖት መሪዎችና ነገሥታት የሚመሣጠሩበት፣ በዕብድና ወፈፌ ነገሥታት የደንቆሮ አገዛዝ በሺዎች የሚቆጠሩ ዜጎች በረባ ባልረባው ሚዛን የማይደፋ ምክንያት እጅ እግራቸው እንዲቆረጥና በ“እኔን ያዬህ ተቀጣ” ለመቀጣጫነት የሚዳረጉበት፣… አሣፋሪ ሁኔታ ከኢትዮጵያ ውጪ በሌላ ሀገር ስለመኖሩ በበኩሌ አላውቅም፡፡ የትናንቱ ድንቁርናችን ተባብሶ ዛሬም በ21ኛው መቶ ክፍለ ዘመን የምናስተውላቸው የውድቀታችን መንስኤዎች ከጥንቱ የተወረሱ እንደሆኑ መገንዘብ አይከብድም፡፡
ውድቀት ምንድነው? እንዴትስ ይታወቃል?

ብዙ መፈላሰፍ አያስፈልግም፡፡ በአጭሩ ውድቀት ማለት ኢትዮጵያ ማለት ነው፡፡ ኢትዮጵያና ውድቀት በፍቺ ይመሳሰሉ፤ አንዱ ቃል ሲጠራ ሌላው ይታወሳል፡፡ ይህን ለመገንዘብ ወደ ኢትዮጵያ መምጣትና እየተዟዟሩ መጎብኘት ነው፤ በሁሉም ዘርፍ የተዘፈቅንበትን ኪሣራና ድቀት (Decadence) በአጭር ጊዜ ውስጥ ማየት ይቻላል፡፡ ልብ ማለት ያለብን ነገር ደግሞ ሕንጻና መንገድ የዕድገት ምልክት አለመሆናቸውን ነው፡፡ ኢትዮጵያ እንደዚህ ዘመን በተሣካ ውድቀት ውስጥ የገባችበት ዘመን የለም ማለት ይቻላል፡፡ የጥንት አባትና እናቶቻችን የጀመሩት ውድቀት ግዘፍ ነስቶ በአካል የታየው አሁን ባለንበት ዘመን ላይ ነው፡፡ ከታክ የማንማር፣ ጥፋትን እያሻሻልንና እያዘመንን ለሌላ ጥፋት ዝግጁ የምንሆን ዜጎች ብንኖር እኛ ኢትዮጵያውን ብቻ ነን፡፡ አሁን ያለንበት የውድመት ደረጃም ሲያንሰን ነው፡፡ የማንተዛዘን፣ አንዳችን በአንዳችን መከራ የምንደሰት፣ በአንዳችን መቃብር ላይ ሌላኛችን የሠርግ ዳስ የምንትል እጅግ ክፉዎች ነን፡፡ እውነት ቢነገር ምን ያመጣል? ምንም!!

ብዙ የውድቀት መከሰቻዎች ሊኖሩ ይችላሉ፡፡ አንዱ የውድቀት ምልክት የአርአያሰብዕ (Iconic Figure(s)) መንጠፍ ነው፡፡ በአሁኑ ወቅት በተለይ ወጣቱ ትውልድ “ወደፊት እንደ እገሌ ነው የምሆነው!” ብሎ ከፊት ለፊቱ የሚያስቀምጠው ሰው እየጠፋ ነው፡፡ ዙሪያ ገባውን ብንቃኝ አርአያ የሚሆን ሰው ማግኘት እንቸገራለን፡፡ ይህ ዓይነቱ ድርቀት ዋና ሀገራዊ ኪሣራ ነው፡፡ የነበሩን መልካም ሰዎችና በሥራቸው አንቱ የተባሉ ዜጎች ብዙዎቹ ከመሬት ሥር ውለው ጥርኝ አፈር ሆነዋል፤ በጣት የሚቆጠሩ ቢኖሩም ዘመኑ ለነሱ አርአያነት ምቹ ባለመሆኑና በወቅቱ የወያኔ መንግሥት በጠላትነት ስለሚፈረጁ በሀገር ውስጥና በውጪው ዓለም ተደብቀዋል፡፡ በወቅቱ መንግሥት ትልቅ ዜጋ ማለት የወያኔን ዘረኛ መንግሥት ፖሊሲዎች ተቀብሎ በወንጀልና በኃጢኣት መመላለስን የመረጠ፣ በሰይጣናዊ ተግባራት ተጠምዶና በባዕድ አምልኮት ተጠምቆ ለሥጋው ድሎት ብቻ የቆመ ነው፡፡ ከዚያ ውጪ በአንጻራዊ አነጋገር የተሻለ በሚባል ኢትዮጵያዊ የአንድነት ዘመን ውስጥ በምርጥ ዜግነት የሚያሳውቁ ማኅበራዊና ምሁራዊ ተግባራትን በአሁኑ የወያኔ ዘመን ማከናወን ለእሥርና ለእንግልት እንዲሁም ለስደት ይዳርጋል፡፡ ሆዳምነትና ዋልጌነት በነገሠበትና የመንግሥት መታወቂያ በሆነበት ዘመን የሀገርና የሕዝብ አለኝታ ሆኖ ብቅ ማለት ሌላው ቀርቶ ባልተፈጸመ ወንጀል – የወያኔ የወንጀል መፈብረኪያ የደኅንነት መሥሪያ ቤት በሚሸርበው የፈጠራ ክስ – ወህኒ ሊያስወርድ ይችላል፡፡ የቴዎድሮስ ካሣሁንን መስዋዕትነት ያስታውሷል፡፡ ወሩ በገባ በ22ኛው ቀን የሞተን ዜጋ ወሩ በገባ በ23ኛው ቀን ከውጪ ሀገር በመጣው ቴዲ ላይ መላከኩ የገጪውና የተገጪው ግንኙነት ምናባዊ እንጂ እውናዊ መሆኑን እንኳንስ ‹ፍርድ ቤቱ›ና ከሳሾቹ እኛም እናውቅ ነበር – ማወቅ በራሱና ብቻውን ዋጋ የለውም እንጂ፡፡ ወያኔ መርዘኛ በቀለኛ ነው፡፡ ወያኔ ከመረዘ ሳያንፈራፍር በቀላሉ አይለቅም፡፡
በአሁኑ ወቅት ምሁር አለን ማለት ያስቸግራል፡፡ አድርባይና እበላ ባይ አስመሳይ ወይም በዘመኑ ቋንቋ ‹ፎርጅድ› ምሁር እንጂ ትክክለኛው ምሁር በመብራት ተፈልጎም አይገኝ፤ አሉ ከሚባሉት ጥቂት ወጣትና አንጋፋ ምሁራንም መካከል በትዕቢትና በትምክህት የማይወጣጠሩ ልሂቅነታቸው ያላሳወራቸው ትሁት የሕዝብ አገልጋዮችን ለማግኘት መቸገራችን አልቀረም – ከወደቁ አይቀር ውድቀቱ ሁለንተናዊ መሆን አለበትና ይህ የኢትዮጵያ ምሁራን መኮፈስ የማይጠበቅ አይደለም፡፡ ሁሉንም ማኅበራዊ፣ ፖለቲካዊ፣ ወታደራዊ፣ ኢኮኖሚያዊና ሃይማኖታዊ ዘርፎች ብናይ አርአያ ሊሆኑን የሚችሉ ድንቅ ዜጎችን ሣይሆን ለሆዳቸው ያደሩ አጋሰስና ግልብ ዜጎችን ነው የምናገኝ – በአብዛኛው፡፡ ሆድ ሰውነትን ሲገዛው ጭንቅላት ይጫጫና ከርስ/ቦርጭ ውስጥ ወርዶ ይወተፋል፡፡ ያኔ ኅሊና ትጠፋና ሆድአደርነት የማያፍሩባት ይልቁንም የሚኮሩባት የወቅቱ ፋሽን ትሆናለች፡፡ ሀቀኝነት እያሳፈረ ቅጥፈትና ዕብለት ያሾማል፤ ያሸልማል፡፡ በከንቱ ካልታበይንና ባለፈ የደግ ዘመን ጥቂት ታሪክ ተጀቡነን በተረት ተረት መኖርን ካልመረጥን በስተቀር ሀገራችን በዚህ አሣፋሪ ሂደት ውስጥ ትገኛለች – በችኮላ የ‹ደርግ ዘመን› ብላችሁ እንዳታነቡብኝ አደራችሁን፡፡ የሚብለጨለጨውን የቻይና ቴክኖሎጂና ሕንጻና መንገድ በዚህ ስሌት አናስገባውም፡፡ መጥፎ ነው ማለት ግን አይደለም፡፡ እነዚህ የሚታዩ ኳሻርኳራዊ የኢኮኖሚ ዕድገት ውጤቶች በተወሰነ ደረጃ በሀገር ምስል ላይ አወንታዊ ሚና ስለሚጫወቱ መልካም ነገሮች ናቸው፡፡ ውድቀታችንን ግን ሊታደጉ ወይም ሊሸፍኑና እንዳልወደቅን ሊመሰክሩ ግን አይችሉም፡፡

ለእውነት ሲል የወያኔን ግፈኛ አገዛዝ በጥናታዊ ጽሑፉ አጋልጦ ሲመረቅ የለበሳትን ጥቁር ገዋን ያስመሰገነ ምሁር እንፈልግ – ካገኘን እሰዬው፡፡ በሚያገኘው ደሞዝ ብቻ እየኖረ ሕዝብን የሚያገለግል ባለሥልጣን እንፈልግ – ካገኘን እሰዬው፡፡ (እዚህ ላይ የአቶ ገብሩ አሥራትን ከሙስና የጸዳ ስብዕና ሳልጠቅስ ማለፍ አልፈልግም፡፡ አንድ ሰው የተለዬ ቆንጆ ምግብ ያምረውና ወደገብሩ ቤት በእንግድነት ይሄዳል – ቀደም ሲል ገብሩ የትግራይ ክልል ፕሬዚደንት በነበረበት ወቅት ነው፡፡ የቀረበለት ምግብ ግን የጠበቀው ሥጋና በአትክልትና ፍራፍሬ የታጀበ የሀብታም ብፌ ሣይሆን ተራ ቀይና አልጫ የሰላሱት ምግብ ይሆናል፡፡ ሰውዬው በግልጽነት “እዚህ ቤት እንዲህ ያለ ምግብ ነው እንዴ እሚዘጋጀው?” ብሎ ይጠይቃል፡፡ ያገኘው መልስ “የምንኖረው መንግሥት በሚከፍለን ደሞዝ ብቻ በመሆኑ ከዚህ የተለዬ ምግብ ማዘጋጀት አንችልም፡፡” የሚል ነበር፡፡ ይህችን እውነት ለመተንፈስ አጋጣሚ እፈልግ ነበር – ዛሬ ተሳካልኝ፡፡) በሚያገኘው ደሞዝ ብቻ እየኖረ የሀገርን ዳር ድንበር የሚያስከብር አንድም ቢሆን የመከላከያ ወይም የፖሊስ ሠራዊት መኮንን ብናገኝ ዕድለኞች ነን፡፡ የፈጣሪና የመንግሥት ሕጎች በሚያዙት መሠረት ነግዶ የሚከብር ቢያንስ አንድ ነጋዴ እንኳን ቢኖረን አሁንም ዕድለኞች በሆን፡፡ የእግዚአብሔርን ትዕዛዛት በቤተ መቅደስ እንደሚያንበለብለው ሁሉ በሕይወቱም ፈጣሪን የሚታዘዝ ቢያንስ አንድ ጳጳስ ቢኖረን ሎጥን ያገኘን ያህል በቆጠርነው ነበር፡፡ ቴዎድሮስ ካሣሁንንና ሻምበል በላይነህን ከመሳሰሉ በጣት የሚቆጠሩ የኪነ ጥበብ ሰዎች በስተቀር ከምንትስ ምንትስ በዘለለ የሕዝብን ብሶትና ችግር በፈጠራ ሥራዎቻቸው የሚያካትቱ የሥነ ጥበብና የኪነ ጥበብ ሰዎች ቢኖሩን መታደል ነበር፡፡ በተሠሩ በጥቂት ቀናት ወይም ወራት ውስጥ የሚፍረከረኩ የመንግሥት ቤቶችንና መንገዶችን የሚገነቡ በሙስና የተበከሉና በዕኩይ ሥነ ምግባር የተዘፈቁ ሀሳዊ መሃንዲሶች ሀገር ምድሩን ባይሞሉት ኖሮ ትምህርት ዋጋውን እንዳላጣ እንረዳ ነበር፡፡ ዘርዝረን በማንጨርሳቸው አጠቃላይ ችግሮች ውስጥ ተነክረናል፡፡ የትምህርት ጥራት አይነሳ፤ ሁሉም ዜሮ እየሆነ ነው፡፡ ለኅሊናቸው የሚታዘዙ ሠራተኞች፣ መምህራን፣ ተማሪዎች፣ ወታደሮች፣ ባለሥልጣኖች፣ ነጋዴዎች፣ ዘፋኞች፣ ደራሲዎች፣ የሃይማኖት አገልጋዮች፣ዳኞች፣ ጠበቆች፣ ግምበኞች፣ ወዛደሮች፣ …. ጥቂት እንኳን ቢኖሩን ድቀታችን መልክ በኖረው ነበር፡፡ ይህ ሁሉ የሚያሳየን የተሣካ ውድቀት ውስጥ የመገኘታችንን የአደባባይ ምሥጢር ነው፡፡ ይህችን ሀገር እንደገና ገምብቶ ሀገር ለማድረግ ምን ዓይነት ጥረትና ስንትና ስንት ልፋት እንደሚጠይቀን ፈጣ ብቻ ነው የሚያውቀው፡፡ ብዙ ነገሮች ብቻ ሣይሆኑ ከሞላ ጎደል ሁሉም ነገሮች ከደንቡና ከሥርዓቱ ወጥተው በቀላሉ የማንወጣው አዘቅት ውስጥ ገብተናል፡፡

አንዳንዶቻችንን ሊያስከፋን ይችል ይሆናል፡፡ ግን እውነት ስለሆነ እዚህ ላይ ሳንጠቅስ ልንዘለው አንችልም፡፡ ወያኔ በሀገራችን ያነገሠው ዘረኝነት ከቃላት የመግለጽ አቅም በላይ ነው፡፡ትግሬን ተጠቃሚ ለማስመሰልና ከሌላው ሕዝብ ጋር ለማቃረን በእግረ መንገድም በእርግጥም የዘረኛውን ሥርዓት የጎሣ ተዋፅዖ በማጉላት በሥርዓቱ እምነት የሚጣልባቸውን ዜጎች ይበልጥ ለመጥቀም ሲባል እየታዬ ባለ የተንሻዋረረ ጎጠኛ አሠራር የማንታዘበው ጉድ የለም፡፡ ይህ እግዚኦ የሚያሰኝ ጉድ በማንም ሀገር በመቼም ዘመን አልታየም፡፡ የደቡብ አፍሪካው አፓርታይድም ይህን ያህል ግፍና በደል በጥቁሮች ላይ የፈጸመ አይመስለኝም፡፡ የኛ ዋና ችግርና ለአሣራችንም ቀጣይነት አስተዋፅዖ እያደረገ ያለው ክስተት የኛ ጨቋኞች በመልክና በቀለምም በባህልና በቋንቋም ከኛው ከተጨቋኞቹ ጋር በመመሳሰላቸው ጠላትን ከወዳጅ በቀላሉ መለየትና ዘረኛውን ከጤናማው ለይተን መተማመንን በመፍጠር ለነጻነት ትግሉ መትጋት አለመቻላችን ነው፡፡ አስቸጋሪ ነው ጓዶች፡፡ አንተን ከመሰለ ሰው ጋር ታግለህ ወደምትፈልገው ድል ለመብቃት ከባድና ጊዜንና ከፍተኛ ጥንቃቄን የሚጠይቅ ነው፡፡ አንዱና ትልቁ ችግር ይህ ስለሆነ እንጂ እነዚህን አረሞች ለመንቀል የማይቻል ሆኖ አይደለም፡፡ ግን ደግነቱ ይህም ያልፋል፡፡ ቆሞ ያለ የሚመስለው ግን ይጠንቀቅ!

ለአሁኑ ግን የዘረኝነቱ ዳፋ በሀገርህ ላይ ተቀምጠህ ሀገርህ እስኪናፍቅህ ድረስ፣ በወገንህ መካከል እየኖርክ ወገን እንደሌለህ እስኪሰማህ ድረስ፣ የጋራ እናት ሀገር እያለህ ምንም ዓይነት ዜግነት የሌለህና ባለቤት የሌለለው የመንገድ ላይ ውሻ የሆንክ ያህል እስኪሰማህ ድረስ ውስጥህን ዘልቆ በሚበረብር የሀገርና የወገን ርሀብ ትሰቃያለህ፡፡ ይህም ማለፉ ባይቀርም ለጊዜው ጭንቅላትህን ሊያፈነዳ በሚችል ሥነ ልቦናዊና እንደዬሁኔታውም ኢኮኖሚያዊ ችግር ልትወጠር ትችላለህ – በዚህ ያበዱና ለማበድም የተዘጋጁ እጅግ ብዙ ዜጎች አሉ፡፡ በ“ሰው ሀገር” እየኖርክ መብትህን መጠየቅ እንደማትችል፣ ብትሞክር ደግሞ ቢያንስ እንደሚሳቅብህና እንደሚፌዝብህ ስትረዳ ሀዘንህ ዕጥፍ ድርብ ይሆናል፡፡ ኬንያ ወይም ሆኖሉሉና ፊጂ ብትኖር የማይጓደልብህ ሰብኣዊ መብት የገዛ ሀገሬ በምትላት ኢትዮጵያህ ውስጥ ወደህና ፈቅደህ ባልሆንከው የዘርህ ማንነት ምክንያት ሲዳላብህ ስታይ አለመፈጠርህን ትመርጣለህ፡፡ ይህች ሀገር፣ ሀገር ተብላ ነው እንግዲህ እነሌንጮ ገብተው በ‹ሰላማዊ መንገድ ሊታገሉና ሕዝብን ነጻ ሊያወጡ› እንደሆነ እየተወራ ያለው፡፡ ተስፋ ስትቆርጥ አንድም ትወጣለህ አንድም ትገባለህ ማለት ነው፡፡ እኔ ተስፋ ቆርጬ መውጣት ፈልጌ መውጫ አጥቼ ቀረሁ፡፡ እነሌንጮ ተስፋ ቆርጠው ወጥተው ተስፋ ቆርጠው ሊመለሱ ነው፡፡ አንዳንዱ ደግሞ ተስፋ ቆርጦ ይወጣና ተስፋን ሰንቆ ይገባል – እንደአውራምባው ዳዊት ከበደ ያለው፡፡ ይሄ ‹ተስፋ› እሚሉት ግን መልኩ ምን ይመስል ይሆን?

ገባ ብለን በተጨባጭ እንየው፡፡ ትግሬዎች አትቀየሙኝ፡፡ እኔም ዋናው ትግሬ ነኝ፡፡ ዘመኑ ሲያልፍ ትግሬያዊ ማንነቴን እገልጣለሁ – ሊያውም አስፈላጊ ከሆነ፡፡ ያ ግን በመሠረቱ ምንም ማለት አይደለም፡፡ ቀዳሚው ሰውነት ነው፤ እናሳንሰው ካልን ደግሞ ኢትዮጵያዊነት፡፡ እነዚህ ሥልጣን ላይ ያሉ ሰዎችም – በነገራችን ላይ – ወደው አይደለም እንዲህ የሆኑት(አማራጭ አጥተው በገቡበት የወንጀል ዓለም የሚደሰቱበት አይመስለኝም)፡፡ ወደ እውነት ቢመጡ ሥልጣኑን እንደሚያጡት ለአእምሯቸው ነግረው ስላሳመኑት ነው – በዚያም ላይ ከጥንት ጀምረው የሠሯቸው ብዙ መጥፎ ተግባራት ስላሉባቸው በነዚያ ላለመጠየቅ ዋናው አብነት ሥልጣንን አጠናክሮ እስከሕይወት ፍጻሜ ወንበርን የፊጥኝ ማለት መሆኑን ያውቃሉ – በዚህ ረገድ እነሱ ስህተት የለባቸውም፤ ችግሩ የኛ የተጨቋኞች ነው – እነሱን በጋራ ትግል ላለመጣል የተዋዋልነው ፊርማ የለሽ ስምምነት ነው እየጠቀማቸው የሚገኘው፡፡ ጥቂቶች(minorities) “ተወዳድረን ሥልጣን መያዝ አንችልም፤ ብቸኛ አማራጫችን ኃይልና ጉልበት ነው” ብለው ካመኑ በየትኛውም ሁኔታ አስቸጋሪ ናቸው – የማይነቃነቁ ዓለቶች ሆነው ለብዙ ጊዜ ሊያስቸግሩ ይችላሉ፤ በሂደት ግን እንደጤዛ መርገፋቸው እንደጉምም መብነናቸው አይቀርም፡፡ እስከዚያው ግን ይሞቷታል አንጂ ሥልጣንን በፈቃዳቸው አይለቁም – “ሰላማዊ ትግል” የሚሉት ቀልድም እነሱ ዘንድ ከጨዋታነት ባለፈ በፍጹም የማይሞከር ነው፡፡ እነዚህን መሰል ጨቋኞች ዓለም የሠራቻቸውን ወንጀሎችና ሸሮች ሁሉ እያከናወኑ በሥልጣናቸውና ሥልጣናቸው በሚሰጣቸው ጥቅም ላይ እንደመዥገር ተጣብቀው ይኖራሉ፡፡ እናም የእነዚህን መዥገሮች ድርጊት ስናገር መጥፎ ድርጊት በደምና በዘር አይተላለፍምና ጤነኞች ትግሬዎች መናደድ አይገባንም፡፡ እውነቱ ባጭሩ እንግዲህ ይህን ይመስላል፡፡

ከትግሬዎች በስተቀር ሌሎች ኢትዮጵያውያን ድርሽ የማይሉባቸው የመንግሥት መሥሪያ ቤቶች ብዙ ናቸው፡፡ ከነዚህ መካከል የደኅንነትና መከላከያን የመሳሰሉ የፀጥታ መሥሪያ ቤቶች፣ ጅምሩክንና ማዕድናት የመሳሰሉ ከፍተኛ ጥቅም አስገኚ ቦታዎች በዋናነት ይገኙበታል፡፡ እነዚህን የመሰሉት ቦታዎች ከትግሬ በስተቀር ለሌሎች ጥብቅ ምሥጢር ናቸው – አጮልቀው እንኳን እንዲያዩዋቸው የማይፈቀድ፡፡ የማንኛውም የመንግሥት መሥሪያ ቤት ከፍተኛ አመራር ሙሉ በሙሉ ማለት በሚያስችል ሁኔታ በትግሬዎች የተያዘ ነው – በስም ደግሞ አትመን (ወያኔ በስም የማታለልን ሸር የተካነበት ገና በረሃ ሳለ ነው- “ወርቅነህ በረደድ” ወይም “ደቻሣ ኩምሣ” ቢልህ እውነት አይምሰልህ – የዚህ ተጋዳላይ እውነተኛ ስም “ሐጎስ ግደይ” “ወዲ ዕንቋይ” ሊሆን ይችላል)፡፡ የትኛውንም የመንግሥት መሥሪያ ቤት አመራር ከላይ እስከታች ብንመለከት ሁሉም ትግሬ ነው፡፡ ውሸታም አትበሉኝ፡፡ እንዳልሆንኩ በተገቢ መረጃ አስደግፌ ልናገር ነው፡፡ ለምሳሌ የአንድ ሚኒስቴር መሥሪያ ቤት ሚኒስትር እንደ ታሪካዊ ‹መጥፎ አጋጣሚ ሆኖ› ትግሬ አይደለም እንበል፡፡ ያ ሰው አማራ ነው እንበልና እንውሰድ – እዚህም ላይ ለሥርዓቱ ዕኩያንና ዕቡያን ትግሬዎች ይህ ክስተት እንደ ‹መጥፎ የታሪክ አጋጣሚ› ተቆጥሮ፡፡ አንተ አማራ ነህ ልበልህና ደስ አለህ አይደል አሁን? አዎ፣ ደስ ይበልህ እንጂ! “ወንድምህ” – ‹ዘርህ› – ተሾሞልህ ያልተደሰትህ መቼ ልትደሰት! ግን አይምሰልህ ወንድሜ፡፡ መሾምና መሻር በችሎታና በብቃት መሆኑን ዘንግተህና አንተም ወያኔ ሆነህ በደምና በአጥንት የምታመልክ ሰው ሆነህ ዘረኝነቱ ወዳንተም ተጋብቶ የኔ የምትለውን ሰው ሥልጣን ላይ ወጥቶ ያየኸው ከመሰለህና በዚያም ከተደሰትህ ተሳስተሃል ብቻ ሣይሆን ለወያኔው ወጥመድ ተመቻችተሃል እንደማለትም ነው፤ ያ ሚኒስትር የተቀመጠው ለስምና ለፖለቲካዊ ታይታ ብቻ ነው – ከግርጌውና ከራስጌው ታኮና ትራስ ሆኖ በዐይን ጥቅሻና በስልክ የሚያንቆራጥጠው ትግሬ አለ – ለዚህ ነው ሁሉም አዛዥ ናዛዥ ትግሬ ነው የምልህ፤ ለዚህ ነው የሀገሪቱ እስትንፋስ መቶ በመቶ በትግሬዎች ቁጥጥር ሥር መሆኑን በድፍረት የማረዳህ ማለትም የማስረዳህ – አንድም ቦታ ሳይቀር ሁሉም በነሱ እይታና ቁጥጥር ውስጥ ነው፤ ያ ቦታ ከመንግሥት ኅልውና ጋር ቀጥተኛ ግንኙነት ይኑረው አይኑረው ለነሱ ምንም ማለት አይደለም፡፡ የቆሻሻ ገንዳም ይሁን መጸዳጃ ቤት ጥበቃ፣ ስፖርት ኮሚሽንም ይሁን የዱር እንስሳት ጥበቃ ብቻ በአለቅነት ወይም በስለላ መልክ የሌሎች ወንድሞቹን እንቅስቃሴ የሚከታተል የሥርዓቱ ታማኝ እስከተቻለ ትግሬ አለዚያም የወያኔነት ሶፍትዌር የተገጠመለት ሌላ ሆድአደር ይመደባል፡፡ ለታይታ ከላይ የሚቀመጥ የሌላ ብሔር “ባለሥልጣን” ግን አሻንጉሊት ጉልቻ እንጂ ከራሱ አእምሮ አንቅቶ የሥልጣን ወንበሩ የሚፈቅድለትን ተግባራት ሊያከናውን የሚያስችል ቅንጣት የማዘዝ ሥልጣን የለውም ለዚህ ለዚህማ ጠቅላይ ሚኒስትርስ ከወላይታ ተሾሞልህ የለም እንዴ? ቲያትሩን እያስታወስኩህ እንጂ አዲስ ነገር እየነገርኩህ እንዳልሆነ አውቃለሁ፡፡ የምነግርህን ነገር ደግሞ ለራሴው ተግባራዊ ግንዛቤ ስል ራሴው በየመሥሪያ ቤቱ እየዞርኩ የተረዳሁት ነው፡፡ ያልሄድኩበት ቦታ የለም፡፡ ከብዙ ገጠመኞቼ አንድ ሁለቱን ያህል ብቻ ለአብነት እዚህ ላይ ልንገርህ፡፡ ወደጦር ኃይሎች ሆስፒታል ባለፈው ሰሞን ሄድኩ – አንድ ዘመድ ለማሳከም፡፡ ህክምናው አነስተኛ ቀዶ ህክምና ነበር፡፡ ዘመዴን ለማከም የቀረቡት ዶክተሩም ነርሶቹም ዕቃ አቀራራቢዎቹም አራቱም ትግሬዎች ናቸው፡፡ በዚህ ብቻ አይግረምህ፡፡ የከሰዓት ተቀያሪዎቹም ሦስቱም ትግሬዎች ናቸው፡፡ በሆስፒታሉ ተዘዋወርኩ፡፡ ከጥቂቶች በስተቀር ሁሉም የአስተዳደርና የህክምና ሠራተኞች ትግሬዎች ናቸው – የግቢው ብሔራዊ ቋንቋም ትግርኛ ነው – በዚህስ አልከፋኝም፡፡ ይህ ሁኔታ በአጋጣሚ ነው ከተባለ በትንሹ ሞኝነት ወይንም “አጋጣሚ” የሚለውን ቃል ካለመረዳት የሚመነጭ የዋህነት ነው፡፡ አንድ ወቅት አንድ ወታደራዊ ሰርቪስ መኪና ውስጥ በአጋጣሚ ተገኝቼ እንደታዘብኩት ከነበሩት አሥራ ምናምን ሰዎች ውስጥ ትግርኛ የማይናገረው ሾፌራችን ብቻ ነበር፡፡ እንዴ፣ እውነቱን እንነጋገር ካልንማ ጉዳችን ብዙ እኮ ነው፤ ለምን እንተፋፈራለን? ባይሆን እናውራውና ይውጣልን እንጂ፡፡

ወደ መንግሥት ባንኮችና ኢንሹራንሶች ሄድኩ፤ ወደ አየር መንገድ ሄድኩ፤ ወደ ዩኒቨርስቲዎችም ሄድኩ፡፡ ሁሉም በትግሬ ተጥለቅልቋል፡፡ የከተማዋ ጠረን ከዳር እዳር ወደትግሬነት ተለውጧል – ምናልባትም ‹መቐለ› ላይ ያለህ ሊመስልህ ቢችል አይፈረድብህም፡፡ አነጋገሬ ዘና ያለ እንዲሆን ያደረግሁት ሆን ብዬ ነውና ብዙም አይሰማችሁ፡፡ እናም ብዙ ቦታዎች ሄድኩ – ያው ነው፡፡ ሰዎች “ይህ ዘመን የትግሬዎች ብቻ ሆኗል” የሚሉትን ሃሜት ሊያስተባብልልኝ የሚችል አንዳች ነገር ባገኝ ብዬ ተመኘሁ፡፡ ነገር ግን አልተሳካልኝም፡፡ ትግሬ በአንዳች ምትሃታዊ ነገር እየተባዛ መላዋን የወያኔ ኢትዮጵያ በምልዓት ያዳረሳት ይህል ተሰማኝ – ማዳረሱ ለበጎ ነው ችግሬ የመድሎና የጥፋት ኃይል መሆኑ ላይ ብቻ ነው፤ ሌላውን ሕዝብ ምን በላው እስክትሉ ድረስ በትግሬዎች የመንግሥትን መሥሪያ ቤቶች በበላይነት መቆጣጠር ትገረማላችሁ – ትግሬ ስልህ ደግሞ በአባቱ ወይ በእናቱ ሊሆን ይችላል – እንዲያውም ትግርኛ የማያውቅና የማይናገርም ትግሬ ልታገኝ ትችላለህ – መሃል አገር የተወለደና ያደገ፡፡ “ትንሽ ሥጋ እንደመርፌ ትወጋ” የምትለዋ ብሂል በወያኔ ዘንድ ትልቅ ዋጋ አላት፤ ሌላውን ስለማያምኑ በተለይ ሹመት ላይ የሚያስቀምጡት ሰው ከነሱ ቁጥጥርና አመኔታ የማይወጣ እንዲሆን ይጠነቀቃሉ፡፡ አሁንም አንድ ነገር ግልጥ ላድርግ – ሌሎች ዜጎች በኃላፊነትም ሆነ በተራ ሠራተኛነት አይቀጠሩም ወይም የሉም ማለቴ አይደለም፤ እያልኩ ያለሁት ትርጉም ባለውና ወሳኝ በሆነ ደረጃ ፈላጭ ቆራጮቹ ትግሬዎች ናቸው ነው፡፡ ለምሳሌ በአንድ መሥሪያ ቤት ውስጥ ከመቶ ሠራተኞች መካከል አምስቱ ብቻ ትግሬዎች ቢሆኑ ዘጠና አምስቱ ሠራተኞች የሚሽቆጠቆጡትና የሚያሸረግዱት ለአምስቱ ትግሬዎች ነው – ከመስቀያው ነው – በጌታዋ የተማመነች ፍየል እኮ ቀንዷን በጎች መሃል ነው የምትሰካ፤ በዚህ ዓይነቱ አጋጣሚ ደግሞ እኛ ኢትዮጵያውያን ያለንን የማሸርገድ ብቃትና ለተሹዋሚ የማጎብደድ ተፈጥሯዊ ዝንባሌ መረዳት ይቻላል፡፡ ጊዜ ዘምበል ሲል ደግሞ እንዴት የመሰለ አክሮባት እንደምናሳይ ወደፊት የምናየው ይሆናል፡፡

በበኩሌ በትግሬ ሁሉንም የሥልጣን ቦታዎች መቆጣጠር ብዙም አልከፋም፡፡ የሚያስከፋኝ ባለሥልጣናቱ ቦታውን የሚያገኙት በችሎታና በትምህርት ሳይሆን በዘር ቁርኝት በመሆኑና ያም ሥራን ክፉኛ እያበላሸ በመሆኑ ነው፡፡ አለበለዚያ ሥራውን በሚችሉ የተማሩ ትግሬዎች ሁሉም ቦታ ቢያዝ ግዴለኝም፡፡ አሁን ያለው ችግር ግን አይነሳ፡፡ አንድም ትምህርት የሌለው ምናልባትም የሁለተኛና የአሥረኛ ክፍል ወያኔ ትልቅ ቢሮ ይይዝና የተማረው የሌላ ጎሣ አባል በሥሩ ሆኖ ከኅሊናው ባፈነገጠ አሠራር በዚህ ማይም ወያኔ እየተረገጠ ስታዩ የሥራው መበላሸት ብቻ ሣይሆን ዘረኝነት አንዲትን ሀገር በምን ዓይነት ደረጃ ድራሹዋን እያጠፋት እንደሆነ በመገንዘብ ታዝናላችሁ፡፡ ትግሬ መሆን ብቻውን ለሥልጣንና ለሀብት ካበቃ፣ አማራ መሆን ብቻውን ጉራን ለመቸርቸርና በትምክህት ለመወጠር ካበቃ፣ ጠምባሮ መሆን ብቻውን ለንቀትና ለተዋራጅ ኑሮ ከዳረገ … ሰብኣዊነትና የጋራ ብሄራዊ ማንነት አዲዮስ! በኢትዮጵያ እየታዘብን ያለነው ጉደኛ ትንግርት ዓይነቱ ብዙ ነው፡፡ ባለፉት 23 ዓመታት የጠፋውን ጥፋት ለማረም ስንት ዓመት እንደሚፈጅ ፈጣሪ ብቻ ነው የሚያውቀው፡፡ በማይማን የተሞላውን በቅርጽ ያለ የሚመስል በይዘት ግን ደብዛው የጠፋውን የመንግሥት መሥሪያ ቤቶች የሰው ኃይል አደረጃጀት ለማስተካከል ራሱ ከሩብ ምዕተ ዓመት ያላነሰ ጊዜን መውሰዱ አይቀርም፡፡ የተማረ የሲቪል ሰርቪስ ሠራተኛ ለማግኘት፣ በሥነ ምግባር የታነጸና የሥራ ተነሳሽነት ያለው ዜጋ ለማፍራት ብዙ ጥረት ይጠይቃል፡፡ በአሁኑ ወቅት ለእስታቲክሳዊ ፍጆታ ካልሆነ በስተቀር የመንግሥት ሥራ በአግባቡ ይሠራል ማለት አንችልም፡፡ ከሞላ ጎደል ሁሉም የመንግሥት መሥሪያ ቤቶች ሕይወት ያላቸው የሚመስሉት እዚህና እዚያ በለጣጠፏቸው የማይተገበሩ መፈክሮችና “ራዕይ፣ ዓላማ፣ ተልዕኮ፣…” በሚባሉ ትላልቅ የወረቀት ጀንዲዎች ላይ በጉልህ በተቀመጡ የሚያማምሩ ጽሑፎች አማካይነት ብቻ ነው፡፡ በተረፈ የዚህና የዚያ የሥራ ሂደት ባለቤት እየተባለ በሥሩም ዕውቀትና በቂ ሥልጠና የሌለው ሠራተኛ በዘመድና በፖለቲካ አመለካከቱ እየተመደበ አለተጨባጭ ሥራ ስላውደለደለና ሕዝብን በጉቦ ስላስለቀሰ ሀገር ትለማለች ብሎ መጠበቅ የሚቻል አይደለም፡፡ አዲስ የሚቋቋሙት መሥሪያ ቤቶችም በአብዛኛው የሥርዓቱን ቀጣይነት ለማረጋገጥ የሚጠቅሙ የሀገር ሀብት አባባካኝ እንጂ ለሕዝብና ለሀገር ዕድገት የሚውሉ አይደሉም፡፡ ገመናችን ብዙ ነው፡፡

ንግዱን ያየን እንደሆነ አነስተኛና ጥቃቅን ከሚባሉት የሥርዓቱ ዕንባ ጠባቂዎች ጀምሮ የአንበሳውን ድርሻ ይዘው ያሉት ወያኔዎች ናቸው – ከአዲስ አበባ የንግድ ማዕከላትና ሱቆች ውስጥ፣ በአዲስ አበባ አስፋልት ከሚሽከረከሩ ዘመናዊ አውቶሞቢሎች ውስጥ፣ በየምሽቱ ዳንኪራ ከሚረግጡ ዜጎች ውስጥ፣ በየሉካንዳውና በየመጠጥ ቤቱ በጮማና ዊስኪ ከሚቀማጠሉ ‹ኢትዮጵያውያን› ውስጥ ስንቱ መቶኛ ኢ-ትግሬ ሊሆን እንደሚችል ገምቶ መናገሩ ሆድ ሊያስብስ ስለሚችል ሆድ በሆድ ይፍጀው ይቀመጥ፡፡ (እዚህ ላይ ቅድም በኢሳት የተከታተልኩት አንድ ቃለ መጠይቅ ትዝ አለኝ፡- አሥራት አብርሃም የተባለ ሰሜነኛ ከግዛው ጋር ሲነጋገር እንደሰማሁት የኢትዮጵያ ችግር እርሱና መሰል አመለካከተኞች እንደሚሉት የንግሥናው ነገር ከሸዋ ወደ ትግራይ ወይም ከትግራይ ወደሸዋ የመምጣት ጉዳይ አይደለም፡፡ እንደዚያ ያለው ንትርክ ጉንጭ አልፋ የሽፋን ተኩስ ዓይነት ነው፡፡ ዋናው ትግሬ ነገሠ ወይም አማራ ተሻረ የሚለው ሳይሆን የኅልውና ጉዳይ ነው፡፡ ትግሬና አማራ በሥልጣን መፈራረቃቸው እንግዳ ነገር አይደለም፤ የኢትዮጵያ ሕዝብ ወያኔ ባመጣው የዘር በሽታ መነደፉና በግፍ አገዛዝ ክፉኛ መሰቃየቱ ግን በታሪካችን ታይቶ የማይታወቅ እንግዳ ነገር ነው፡፡ ስለዚህ ችግሩን እስከዚህ አታሳንሱት – አታውርዱት፤ ችግራችን ከነገሥታት ምርጫ ጋር ፈጽሞውን የሚያያዝ አይደለም – ከጭቆና መግረር ጋር እንጂ፡፡ በከፊል አማራ ያልነበረው መንግሥቱ 17 ዓመታትን በገዛ ጊዜ የዘር ችግር እንዳሁኑ በፈጠጠ ሁኔታ አልነበረም፤ ሕዝቡም ‹ኦሮሞ ገዛን፤ የሸዋ አማራ ይሁንልን!› ብሎ አልጮኸም፡፡ አማራው መልካም ገዢ ካገኘ ሥልጣን ቀረብኝ ብሎ አካኪ ዘራፍ የሚል አይመስለኝም – ትግሬም ሆነ ሌላውም ሕዝብ እንዲሁ፡፡ ይቺ ማምታቻ ናት፡፡ እዬዬም ሲዳላ ነው ወገኖቼ፡፡ ጥድቁ ቀርቶብኝ አሉ …)

ትግሬ ሆኖ ፖለቲካን ከጠላ ወደንግዱ መግባትና ለሌሎች በተዘጋጋ ለርሱ ግን በተመቻቸ የጨዋታ ሜዳ “በመነገድ” በአንድ አዳር ሊከብር ይችላል፡፡ ንክኪ ከሆንክ አንድም ሳንካ ሳይገጥምህ የሀብት መንገድህ ሁሉ አልጋ በአልጋ ይሆንልሃል፡፡ ሌላ ከሆንክ ግን ሁሉም ይከረቸምብህና ብቸኛ አማራጭህ ስደትና ድህነት ይሆናል፡፡ አንዲት እህቴ አንድ ንግድ ትጀምራለች፡፡ ሰዎቹ ይመጡባትና እርሷ በወር የተጣራ ሁለት ሺህ ለማታገኝበት ንግድ በዓመት 62 ሺህ ብር ግብር ክፈይ ይሏታል – ወያኔ ጋ ማሰብ ብሎ ነገር የለም፡፡ በግልጽ ሂድ ላይሉህ ይችላሉ – እንድትሄድ ግን ያደርጉሃል፤ ውጣ አይሉህም እንድትወጣ ግን ያስገድዱሃል፡፡ ያቺ ዘመዴ ምን ከምን ታምጣና ትክፈል? ኪሣራዋን ተከናንባ የባሏን እጅ እያየች ተቀምጣለች፡፡ አንተን በእነሱነት ከጠረጠሩህ ምንም ምክንያት ሳያስፈልጋቸው እንዳትኖር ማድረግ ይችላሉ፡፡ በዚህ ሁኔታ ከንግድ ውጪ እያስወጡ ሙልጭ ድሃ ያደረጓቸውን ወገኖቻችንን ቤቱ ይቁጠራቸው፡፡ የምትሠራበት ቤት የመንግሥት ከሆነ ለነሱ አሸወይና ነው – ኪራይና ግብር ይቆልሉብህና ተማርረህ በራስህ ጊዜ ውልቅ ብለህ እንድትወጣ ያደርጉሃል፤ በማግሥቱ በጥንቱ አነስተኛ ኪራይና በዝቅተኛ የፍሬ ግብር ግምት የነሱን ሰው ያስገቡበታል፤ ስንትና ስንት የትግሬዎች ሱቅና ትላልቅ ንግድ ቤት በግልጽ ካለቫት ሲሸጡ እያየህ ባጠገባቸው የምትገኝ ሚጢጢዬ የሌላ ሰው ሱቅ ግን ካለቫት ስትሸጥ ብትገኝ አሣር ሲገጥማት ታያለህ – እነሱን ማንም አይቆጣጠራቸውም፤ በአንዲት ሀገር ውስጥ ብዙ ዓይነት ዜጎችና ሁለት መንግሥታት በግልጽ የሚታዩት ኢትዮጵያ ውስጥ መሆኑን ስትገነዘብ በደረስንበት የዝቅጠት ደረጃ ታርር ትደብናለህ – ግን እውነትም ሰዎች ስንባል ከእንስሳትም የወረድን ምን ያህል ከንቱዎች ነን? የሚሠራውን ግፍ ስትሰማ ይሰቀጥጥሃል፡፡

ባለኝ መረጃ መሠረት በውድ ትምህርት ቤቶች ከሚማሩ ተማሪዎች መካከል ከ95 በመቶ በላይ የነሱ ልጆች ናቸው፤ ሌላው መንደር ያውደለድላል ወይም እንደሚፈጭ ጥሬ ጎዳና ላይ ተሰጥቶ ይውላል፡፡ የመንግሥት ት/ቤት ተብዬዎቹ ውሎ መግቢያ እንጂ ትክክለኛው የመማር -ማስተማር ሂደት የሚካሄድባቸው አይደሉም፡፡ በየቦታው የሚገነቡ ሕንጻዎችና የንግድ ተቋማት የነሱው እንደሆኑ ሁሉም ይናገራል፡፡ ከነሱ ውጪ ሌላው ነግዶም ሆነ ሠርቶ መብላት እንዳይችል በህግ የተገደበ ይመስላል፡፡ ለነገሩ ህግ የሚባል ነገር የለም፤ ሀገሪቱ በኳስ አበደች ዓይነት ጰራቅሊጦሳዊ ያልተለመደ የጉሽ ጠላ ስካር ውስጥ ትገኛለች፡፡ ለምሳሌ አትቀደም እንጂ ሰው ቢገድልህ ተከታትሎ በደለኛን ወደህግ የሚያቀርብ አካል ለማግኘት ትቸገራለህ፤ በኪነ ጥበቡ ይነጋል፤ ይመሻልም፡፡ የሙስናው ነገርም የጉድ ነው፡፡ በፖለቲካ አይሁን እንጂ ወንጀለኛን ወይም በሕግ ሥር የሚገኝን ሰው ለማስፈታት ጉቦ ከከፈልክ ባደረበት ወይም በዋለበት ማረፊያ ቤት አይውልም ወይም አያድርም ፡፡ ከሚነዳው የሕዝብ ትራንስፖርት መኪና አንድ ሰው በር ከፍቶ ዘልሎ ሲወርድ በመሞቱ ምክንያት የተከሰሰ አንድ ሾፌር ፍርድ ቤት በነጻ ካሰናበተው በኋላ ፖሊሶች አሥረው 17 ሺህ ብር ገደማ በሚስቱ በኩል አስመጥተው እንደተከፋፈሉ የሰማሁት በቅርቡ ነው፡፡ ሀገርህ ያለች ትመስላለች እንጂ በቁሟ ሞታልሃለች፡፡ ህግ ወደ ተራ ነገርነት ተለውጦ የምንተዳደረው በጉልበትና በሙስና ብቻ ሆኗል፡፡ በደሞዝ መተዳደር ስለማይቻልና ስለቀረም በሙስና የማይሠራ ነገር የለም፡፡ ቤተ ክርስቲያን እንኳን ብትሄድ ጥሩ የመቃብር ቦታ ለማግኘት፣ ረጂም የጸሎት ፍትሀት ለማግኘት፣ የሰበካ ጉባኤ አገልግሎት ለማግኘት፣ የልደት ሠርቲፊኬት ለማግኘት፣ አገልጋይ ከሆንክ ደህና ገቢ ወዳለው ደብር ለመዛወር፣ የድቁና ወይም የቅስና ማዕረግ ለማግኘት፣ በጠያፍ ድርጊት የክህነት ሥልጣንን ላለማጣት፣በቄሰ ገበዝነት ጥሩ ቦታ ለመሾም/ለመመደብ… ካለጉቦ አይሞከርም፡፡ ውድቀት ከዚህ በላይ ካለ እኔ አላውቅም፡፡ ሥርዓቱ የሞሰነ (የጠፋ) ስለሆነ የዚህ ሁሉ ጥፋት እስፖንሰሩ ወያኔ ነው፡፡ (በአንዲት ጨዋታ ለምን ፈገግ አላሰኛችሁም – አንድ ሦስት የሚሆኑ ሙስሊም ጓደኛሞች ሶላት ላይ ናቸው፡፡ አንድ በቅርባቸው የነበረ ሌላ ሙስሊም ሣንቲሞችን በብዛት ከኪሱ ያወጣና እየሰገዱ እንዳሉ ሆጨጭ አድርጎ አጠገባቸው ይበትናል፡፡ በተንቃጨለው የሣንቲም ድምፅ ሰጋጆቹ ከስግደቱ ተናጥበው ወደተንቃጨለበት ሥፍራ ሁሉም በአንዴ በደመ ነፍስ ዘወር ይላሉ፡፡ ያኔ ያ ተንኮለኛ ሰውዬ “ይህንን ዱኣ እንኳን አላህ እኔም አልቀበለውም” አላቸው ይባላል፡፡ ለምን ትዝ አለኝ ግን?አዎ፣ ልብንና ኩላሊትን የሚመረምር የሠራዊት ጌታ እግዚአብሔር ሞኝ የሚመስለን የሃይማኖት ሰዎች እጅግ ብዙ ነን፡፡ እርሱንና የርሱን እየረሳን ወደ ዓለም ብንጠፋና ከወንበዴዎች ጋር ብንወግን የወንበዴዎቹን የመጨረሻ ዕጣ እንጋራለን፡፡)
ትግሬዎች ተሳስተዋል፤ “የትኞቹ ትግሬዎች? “ በሚል ፀጉር አንሰንጥቅ፡፡ ኩይሃ ወይም እንደርታ ገጠር ውስጥ በላቡ አፈር እየገፋ የሚኖር ገበሬ መቼም ተሳስተሃል ልል አልችልም፡፡ ስለዚህ የተሳሳቱት ትግሬዎች ሕወሓትን አምልከውና አምነው ኢትዮጵያን ለማውደም ታጥቀው የተነሱትን እንደሆነ መገንዘብ ያስፈልጋል፡፡ እነዚህኞቹ ትግሬዎች ይህን ያህል ገሃድ የወጣ ዘረኝነት ውስጥ መግባት አልነበረባቸውም፡፡ መሪዎች ሊሳሳቱ ይችላሉ፡፡ ተራዎቹ ዜጎች ግን ከትዝብት በሚያልፍ እስከዚህ ደረጃ ጭልጥ ብለው ወርደው በተሳሳቱ መሪዎች የጥፋት ጎዳና መትመም አይጠበቅባቸውም ነበር፡፡ ምክንያቱም “ነገ” የሚባል ጦሰኛ ቃል አለ፡፡ የትናንትን ታሪክ ማንበብ ያሰኘኝ – ቀደም ብዬ እንደተናገርኩት – ዛሬን ከትናንትና ትናንትንም ከዛሬና ከነገ ጋር በማስተያየት መጪው ጊዜ ምን ሊሆን እንደሚችል በመገመት ለመተንበይ ነው፡፡ እንደዚያም ይቻላል፡፡ እናም እተነብያለሁ – ነገ ለትግሬዎች ክፉ ቀን ይሆናል፡፡ አሁን ላይ ሆኜ እንደሚታየኝ የእኔን መሰል ደጋግ ትግሬዎች ሸክም ከባድ ነው፡፡ በትግሬነቴ ብዙ መሥራት የሚገባኝ አሁንና ለወደፊትም ብዙ የሥራ ጫና እንዳለብኝ ይሰማኛል፡፡ በወንድሞቼና በእህቶቼ ተላላነት ምክንያት እየሆነ ባለው ነገር ሁሉ አዝናለሁ፤ ማዘን ብቻውን ግን የታሪክን ቅጣት እንደማያስቀር እረዳለሁ፡፡ እናም በትግሬነቴ ሸክሜ ብዙና የሚያጎብጥም መሆኑን የምገነዘበው ከዚህ አኳያ ነው፡፡ ዶክተር ኃይሉ አርአያ፣ አብርሃ በላይ፣ ኤልያስ ክፍሌ፣ አብረሃም ደስታ፣ አስገደ ገ/ሥላሴ፣ ፀጋዬ ገብረ መድኅን፣ ጌታቸው ረዳ(የኢትዮሰማይ ድረገጽ አዘጋጅ)፣ … እና ሌሎችም ጥቂት የማይባሉ ብርቅዬ ትግሬዎች እየደከሙ ያሉት ሦስተኛውን ዐይናቸውን ፈጣሪ ስለከፈተላቸውና የነገን የፈጣሪና የታሪክ ፍርድ ከወዲሁ በማወቃቸው እንጂ እንደትግሬነታቸው ቢሆን ውጪ ያሉት ወደሲዖሊቱ ኢትዮጵያ በመግባት ቢፈልጉ ሚኒስትር ቢፈልጉ የናጠጠ ነጋዴ ሆነው በደናቁርት ወንድሞቻችን አገዛዝ ሥር ሥጋቸውን በምቾት ሊያኖሩ በቻሉ ነበር፡፡ ግን ግን “ከሰው መርጦ ለሹመት፣ ከእንጨት መርጦ ለታቦት” እንዲሉ ነውና እነዚህ በሁለት እሳት ውስጥ ሆነው እየተለበለቡ የሚገኙ ትግሬ ወገኖቻችን ሁሉንም እንዳመጣጡ እንዲቋቋሙ ፈጣሪ ትግስቱንና ችሎታውን ሰጥቷቸው ኢትዮጵያ የሁሉም ዜጎቿ እኩል ሀገር እንድትሆን እየተደረገ ባለው ሁለንተናዊ ትግል የበኩላቸውንና አቅማቸው የፈቀደላቸውን ያህል በመታገል ላይ ይገኛሉ፡፡ እግዚአብሔር ከነሱም ጋር ይሁን፡፡

የወደፊቱ ጊዜ ከአማራነት ስሜት፣ ከትግሬነት ስሜት፣ ከኦሮሞነት ስሜት፣ … በጥቅሉ ከጎጠኝነት ስሜት በአፋጣኝ መውጣት የሚጠበቅብንና የምንገደድበትም ጊዜ ነው፡፡ በተመሳሳይ የቂሎች ዘፈን ነጋሪት እየደለቅን በከንቱ የምንጠፋፋበት ዘመን ማብቂያው ላይ የደረሰ ይመስለኛል፡፡ ለዚህ አስከፊ አደጋ ያጋለጡን ብዙ ታሪካዊ አጋጣሚዎች መኖራቸው እውነት ቢሆንም የአሁኑ ትውልድ ከአንጋፋዎቹ ንዝህላልነት ብዙ የሚማርና የራሱን መፃኢ ዕድል የተቃና እንዲሆን ጥረት የሚያደርግ ይመስለኛል፡፡ በተቆፈረለት ጉድጓድ እየገባ ለማለቅ የቆረጠው ትውልድ በሂደት ለአዲሱ ትውልድ ሥፍራውን እየለቀቀ ይሄድና ወደመላው ዓለም የተበተነው ሥልጡኑ ኢትዮጵያዊ በአዲስ የአብሮነት ስሜት አዲሲቷን ኢትዮጵያ ገንብቶ እያንገሸገሸው ካለው የስደት ኑሮ ሊገላገል የወሰነ ይመስለኛል፡፡ አሮጌው ትውልድ ከነተንኮሉና ከነከፋፋይ ቅራቅንቦው ወደታሪክ መዝገብነት የሚከተት ይመስለኛል፡፡ በዘር መሳሳብና በአንድ ቅጽበት የናጠጠ ከበር የሚኮንት ጊዜ ተወግዶ በወዝና በላብ ተሠርቶ የሚከበርባት ኢትዮጵያ ልትፈጠር ዳርዳርታው የተጀመረ ይመስለኛል፡፡ (የአንድ ባለሥልጣን የዘመድ ልጅ አሠራ ሁለተኛ ክፍል እምቢዬው ይለዋል፡፡ በአንዲት ቀጭን ደብዳ ከሞሰበ ስሚንቶ በዱቤ ስሚንቶ እንዲወስድ ይደረጋል፡፡ ወዲያውኑ ያን ስሚንቶ ሸጦ ከወጪ ቀሪ 4 ነጥብ ምናምን ሚሊዮን ብር በከፈተው የባንክ አካውን ውስጥ ዘጭ ይልለታል – በድንጋጤ አለመሞቱ እሱው ሆኖ ነው – በአሁኑ ሰዓት ቢጠሩት የማይሰማ የልጅ ቱጃር ነው፤ እሱን መሰሎች ደግሞ በመቶ ሺዎች የሚቆጠሩ አሉ፡፡ እኔ ብሆን በደስታ ብዛት ሞቻለሁ፡፡ እኛ እንዲህ ነን፡፡ ወያኔ እንዲህ ነው፡፡ በአንድ ሌሊት ወገኑን ማክበርና በአንድ ሌሊት ተመሳሳይ ደግሞ የሚጠላውን ወደ አሰቃቂ ድህነት በማውረድ ማማቀቅ የሚችል ሕወሓት ብቻ ነው፡፡)

የሸዋ አማራ ለቀብራራው ጎንደሬ እንደባሪያ የሚቆጠርበት ዘመን ነበር፤ አማራነት እንደ ልዩ ትምክህት እየተቆጠረ በባዶው የሚኮፈሱበት፣ ከባዶ እግር ሳይወጡና ትከሻ ላይ ያለቀን መርዶፋና አቡጄዲ ሳይቀይሩ እንዲሁ በከንቱ በዘር የትውልድ ሐረግ የሚኩራሩበት ዘመን ነበር፡፡ በአማራነት ሥራ መያዝ ወይም አለመያዝ፣ በትግሬነት ሥራ መያዝ ወይም አለመያዝ፣ በኦሮሞነት ሥራ መያዝ ወይም መልቀቅ የገሃዱ እውነታ አሳዛኝ ነፀብራቅ ነበር፤ አሁንም በባሰ ደረጃ እንደቀጠለ ነው፡፡ ደረጃው ይለያይ እንጂ የአሁን ጥፋቶች አሁን አልተጀመሩም ቢባል ማጋነን አይደለም፡፡ እውነትን እንዳለ መቀበል የንስሃ መጀመሪያና የፅድቅ መንገድ ስንቅ ነው፡፡ የነበሩን ችግሮች ናቸው ግዘፍ ነስተው ኅልውናችንን እስከመፈታተን የደረሱት፡፡ ወያኔ የጀመረው ጥፋት የለም፤ ግን አራቀቀና ጫፍ አደረሳቸው፡፡ ስህተትን ወርሶ በዐዋጅ ማፅደቅና የመንግሥት መለያ ማድረግ የወያኔ ተፈጥሮ ሆነ እንጂ ቀድሞም ስህተቶች ነበሩብን፤ አልነበሩብንም ማለት ሞኝነት ይመስለኛል፡፡ የአሁኑ ትውልድ ግን ከራሱ ታሪክና ከየሚሰደድበት ሕዝብ ብዙ እየተማረ የወደፊት ሕይወቱን አስተካክሎ በዘልማድ ሳታጣ ያጣች የምትባለዋን ሀገሩን በቁጭትና በእልህ በጋራ ለመገንባትና በፍቅርና በመተሳሰብ ለመኖር የሚረባረብ ይመስለኛል – ነገ፡፡ ምን እስክንሆን እንጠብቃለን? በዓለም ፊት ከዕቃነት ከመቆጠር የበለጠ ምን ሊደርስብን ይችላል? ከአሁን ዘመን በበለጠ ብሔራዊ ክብራችን የተዋረደበት ዘመን የለም፡፡ እናም ሁሉም ነገር እንደሚፀነስና እንደሚወለድም፣ እንደሚያድግና አርጅቶም እንደሚሞት በወያኔ አድጎና ጎምርቶ ለአካለ መጠን የደረሰው የብሔራዊ ክብራችን ውድቀትና የጋራ ማንነታችን መደብዘዝ አሁን በማርጀቱ የማይቀርለትን ሞት እየሞተና በአንጻሩ የወደቀው ክብራችን ትንሣኤውን የሚቀዳጅበት ብሩኅ ዘመን እየመጣ ይመስለኛል፡፡ ብዙ እውን ሊሆኑ የሚችሉ የሚመስሉኝ ነገሮች እየታዩኝ ስለሆነ ወያኔዎች በተስፋ መቁረጥ አትውቀሱኝ፡፡ በል በል የሚለኝ አንዳች ነገር ስላለ ነው እንጂ እናንተን ለማስቀየም ፈልጌ አይደለም፡፡

ወደነማን እናንጋጥ? መሲሆቻችን እነማን ናቸው? ወጣቱ ምን ከነማን ይማር?

እመለስባቸዋለሁ ወዳልኳቸው ሁለት ነገሮች ልመለስ፡፡ ሰው በጠፋበት ዘመን አንዲት ሴት ልጅ ከርቸሌ ውስጥ ተገኘች፡፡ ይህች ልጅ ርዕዮት ዓለሙ ናት፡፡ አንድ የዐረብ ሀገር ተረት ባማርኛ ላስታውሳችሁ፡፡ “እከክ የሰጠ ጥፍር አይነሳም፡፡” ተፈጥሮም እግዜርም አንድ ተመሳሳይ ሕግ ያላቸው ይመስላል፡፡ በጨለማ ውስጥ ብርሃን እንዲጸነስ ያደርጋሉ፤ በብርሃንም ውስጥ ጨለማ፡፡ እነዚህ ነገሮች እየተፈራረቁ የሕይወትን ምንነት በአሉታዊና በአወንታዊ መልኮች ጎልተው እንዲታዩ ያደርጋሉ – አንዴ ይነጋል፤ አንዴ ይጨልማል፡፡ ምናልባት ባይነጋና ባይጨልም ኖሮ ማን ያውቃል ሕይወት ትርጉም አልባ ልትሆን ትችል ነበር፡፡ ስለዚህም ይመስላል እልም ባለ የተስፋ መቁረጥ ዘመን ውስጥ ተስፋን የሚያጭሩ ጥቂት ዜጎች ከወደቀው ትውልድ ውስጥ ብቅ የሚሉት፡፡ ስለዚህም ይመስላል ቆመናል የሚሉት በወደቁበት ሰዓት ከታናናሾች መካከል ታላላቆች የሚነሱትና የአርአያነትን መቅረዝ ከፍ አድርገው ይዘው እንደመጥምቁ ዮሐንስ በምድረ በዳ የነጻነትን ፋና የሚያበሩት፡፡ ስለዚህም ይመስላል ብዙዎች ወድቀው እንደዓሣማ የገማ ጭቃ ውስጥ ሲርመጠመጡ ጥቂቶች የኅሊናቸውን ጥሪ ተቀብለው በአካላዊ ስቃይ ለሚገኝ መንፈሣዊ ሃሴት የሚተጉትና ታሪካቸውን በወርቃማ ቀለም የሚጽፉት፡፡ ሕይወት ታላቅ ዩኒቨርስቲ ናት፤ ብዙ አየን – እያየንም ነው፡፡

ርዕዮት እግዚአብሔርና አላህ የሰጡን የኢትዮጵያ ዕንቁ ልጅ ናት፡፡ ርዕዮት በችግራችን ጊዜ ፈጣሪ የሰጠን እንስት ኤፍሬም ናት – “ኤፍሬም” ማለት “በመከራዬ ጊዜ የሰጠኸኝ ልጅ” ማለት ነው ሲባል ሰምቻለሁ፡፡ ርዕዮት ብዙ ያነበበች መሆንዋን ከመጽሐፏ መረዳት ይቻላል፡፡ መስዋዕትነት ከማወቅ ጋር ሲሆን የሠመረ ይሆናል፡፡ ማወቅ ብዙ ትናንሽ ግን አዘናጊ የሆኑ ዓለማዊ ነገሮችን እንድንንቅ፣ ታጋሽና አስተዋይ እንድንሆን፣ ከሚጠፋና ከሚጠወልግ ዝናና የዓለም ሀብት ይልቅ ለማይሞት የሀገርና የወገን ክብር እንድንተጋ… ያደርገናል፡፡ ይህን በርዕዮት፣ በእነእስክንድር ነጋና አንዱዓለም አራጌ አማካይነት እያየነው ነው፡፡ ብዙዎች ሊሸከሙት የከበዳቸውን ቀምበር እነሱ ተሸከሙት፡፡ የኛ ክርስቶሶች እነሱ ናቸው፡፡ የኛ ቤዛዎች እነሱ ናቸው፤ ብዙዎች ሲከዱን እነሱ ከጎናችን ሆነው ስለኛ የኛን መስቀል ተሸከሙ፡፡ ልደቱ አያሌውን የመሰለ ከሃዲ በወጣበት ማኅጸን እስክንድር ወጣበት፡፡ ሙሉጌታ አሥራተ ካሣ በወጣበት ማኅጸን አንዷለም አራገጌ ወጣበት፡፡ ገነት ዘውዴ በወጣችበት ማኅጸን ርዕዮት ዓለሙ ወጣችበት፡፡ ለጊዜው ማለት የምንችለው እንዲህ ብቻ ነው – ሌላ ምን ማድረግ እንችላለን? ምንም፡፡ እውነተኛ የሕዝብ ድምፅ የሚከበርበት ጊዜ ሲመጣ ግን በተለይ ይሁዳዎች ተገቢ ፍርዳቸውን እንዲያገኙ በፍትህ አደባባይ በግልጽ እንጮሃለን፡፡

ባነበብኩት የ204 ገጽ ስብስብ ሥራዎቿ ውስጥ ይህች ወጣት ሴት ጋዜጠኛና ለዜጎች መብት ተሟጋች ያልዳሰሰችው ማኅበራዊ ችግር የለም፡፡ ከይዘቶቹ በመነሣት ነው ልጂቱ ብዙ ያነበበች መሆንዋን የተገነዘብኩት፡፡ ለስኬታማው ውድቀታችን እንደ አንድ ማሳያ ይሆነኛል ብዬ ካሰብኩት ውስጥ የአንድ ዘምቦለል ኢትዮጵያዊን ታሪክ ከርዕዮት መጽሐፍ ጠቅሼ መናገር እፈልጋለሁ፡፡

“… በዘመናችን ከሚገኙ ታዋቂ ሰዎቻችን መካከል አንዱ የሆኑት አንጋፋው የማሰታወቂያ ባለሙያ አቶ ውብሸት ወርቃለማሁ በአንድ ወቅት ከአዲስ አድማስ ጋዜጣ ጋር ያደረጉት ቃለ ምልልስ ይታወሰናል፡፡ በቃለ ምልልሳቸው ሴትና መኪናን ቶሎ ካልቀያየሩት ባሕርይው እንደሚበላሽ ሊያስረዱን የሞከሩት አቶ ውብሸት ሁሌም ለብሰው ከሚታዩት ካባ ጋር አብረው የጠቀስነውን ብቃት (የሕዝብ ሰው የመሆንን ብቃት ማለቷ ነው) አለመጎናጸፋቸውን እንረዳለን፡፡” (ገጽ 177)

ርዕዮት የጻፈችበት ርዕሰ ጉዳይ እንስታዊነት (ፌሚኒዝም) በኢትዮጵያ ያለበትን ችግር ነው፡፡ የጠቀሰችው ሰውዬ ታዋቂና ዝነኛ ነው – አርአያ ሊሆን ይገባው የነበረ ነገር ግን እንደኔ አመለካከት ኢትዮጵያዊ ጨዋነትን ገደል የከተተ ብኩን ዜጋ ነው – መፍረድ ቀላል ነው መቼም፡፡
ታዋቂነት ዕዳ ነው፡፡ ብዙ መዘዝ አለበት፡፡ አንድ ሰው ታዋቂ ከሚሆን ይልቅ የማይታወቅ ቢሆን ይሻለዋል፡፡ ከታዋቂነት ጋር የሚመጡ በርካታ ችግሮች አሉ፡፡ ውሎውና አዳሩ ሁልጊዜ በክትትል ውስጥ ነው – እሱ ተኝቶ የማይተኙለት ሰዎች አሉ፤ በበጎም በክፉም፡፡ ታዋቂ ሰው በባህርይው እንደ መላእክት የሆነ ያህል ወይም እንዲሆን የሚጠበቅበት መሆኑን የሚያመላክቱ ሁኔታዎች ሞልተዋል፡፡ ለአንዳንድ የዋህ ታዛቢ ታዋቂ ሰው የማይጠጣና የማይሰክር፣ የማይቆጣና የማይሳደብ፣ ከእንትን የራቀ ድንግላዊ፣ የማይዋሽና የማይቀጥፍ፣ … በጥቅሉ ፍጹም ሰው አድርጎ የማየት አዝማሚያ አለ፡፡ ግን ስህተት ነው፡፡ ሰዎች እንደመሆናቸው ሰው የሚሆነውን ይሆናሉ፤ ሰው የሚያደርገውን ያደርጋሉ፤ ሰው የሚኖረውም ይኖራቸዋል፡፡ ልዩነቱ ግን በነሱ ጎልተው እንዲወጡ የማንጠብቃቸው ብዙ ነገሮች መኖራቸው ነው፡፡ እነሱም መጠንቀቅ የሚገቧቸው እኛም ከነሱ የምንጠብቃቸው በአነስተኛው ማሟላት የሚገቧቸውን ሥነ ምግባራት ማሟላት ሲያቅታቸው ካስቀመጥናቸው ከፍ ያለ ቦታ አውርደን እንፈጠፍጣቸዋለን – እንደውብሸት፡፡ ለኔ ውብሸት ማለት አርአያ ሊሆን የማይችል እንዲሁ ተራና ቅሌታም ሽማግሌ ነው፤ ዕድሜውም ሆነ ያሳለፈው ተሞክሮ ያላስተማረው ከነማሙሽነቱ የሸበተ የእንጨት ሽበት ነው፤ ካባውን የሚያወልቅልኝ ሰው ስንት ጊዜ ፈልጌ አጣሁ፡፡ በባህል ማፌዝ ነው ሰውዬው የተያያዘው፡፡ ካባውን እንዲያወልቅ ብትነግሩልኝ ውለታ አለብኝ፡፡ ከ15 እና ከ16 ዓመት … ነውር ነው!

ይህን መሰል የእንጨት ሽበት በሞላባት ሀገራችን ውስጥ ነው እንግዲህ እነቴዲ አፍሮ ስለጨዋ ባህላችን እየዘመሩ እነውብሸት እያፈራረሱት የሚገኙትን ባህላችንን እየጠገኑ የሚገኙት፡፡ እግዚአብሔር የነዚህን ደጋግ ዜጎች ጸሎት ምህላቸውን ይቀበል ዘንድ፣ ምድራችንን ዳግም የጨዋዎች መፍለቂያ ያደርግልንም ዘንድ እንለምነው፡፡

ወደፕሮፌሰር መጽሐፍ ስመጣ፡

በዩንቨርስቲ ኮሌጅ የክፍል ኃላፊ የሆንኩት በመከራ ሰው ጠፍቶ ነው፤ ገፋፍቶ የክፍል ኃላፊ እንድሆን ያደረገኝ ዠቪ ያቬትዝ የሚባል እሥራኤላዊ ዲን ነበረ፤ ወደ አገሩ ለዕረፍት ሲሄድ ተጠባባቂ ሆኜ በሱ ቦታ እንድሠራም አግባባኝ፤ … (ገጽ 8)
የዩንቨርስቲው ሠላሳኛ ዓመት ሲከበር የአገልግሎት ሽልማት ስለሚሰጠኝ በበዓሉ እንድገኝ ፕሬዝደንቱ [ዶክተር]ዱሪ መሀመድ ነግሮኝ ነበር፡፡ በዩንቨርስቲ ኮሌጅ አንዲት ኤሊ አለችና እስዋ ትቀድመኛለች፤ ለስዋ ስጣት፤ አልመጣም፤ ስሜን አትጥራ ብዬው ነበር፡፡ ግን ባልነበርሁበት ስሜ ተጠራ፡፡ የደርግ አሥረኛ ዓመት ሲከበርም ልሻን እንደሚሰጠኝ ሰምቼ የጥሪ ካርዱ ላይ ባለ ስልክ ደውዬ እንደማልገኝ አስታውቄ ቀረሁ፤ በሌለሁበት አሁንም ስሜ ተጠራ፤ በጃንሆይ ዘመንም ወደ ፅሕፈት ሚኒስቴር ሄጄ ልሻን እንድቀበል ተነግሮኝ አልሄድኩም፡፡ … (ገጽ 13)

ፕሮፌሰር በነዚህ አባባላቸው ምን ማለት እንደፈለጉ ባውቅ ደስ ባለኝ፡፡ በመሠረቱ ሥልጣንን መውደድና መጥላት ግለሰባዊ ጉዳይ ነው፡፡ አያጣላም፡፡ ነገር ግን ሁሉም ሰው ሥልጣንን ቢጠላ ሀገርን የሚመራት ሰው እንደማናገኝ መረዳት ይገባል፡፡ ስለዚህም ሥልጣንን መጥላት ወይም ከሥልጣን መሸሽ ሁልጊዜ የጤናማነት ምልክት እንደሆነ ተደርጎ መወሰድ ያለበት አይመስለኝም፡፡ መተኮር ያለበት ሥልጣንን በአግባብ የመጠቀም ጉዳይ ላይ ነው፡፡ ሥልጣንና ሽልማትን መጥላትን ለመግለጥ የሚከድበት መንገድ ደግሞ የጨዋነትን ፈር የተከተለ ሊሆን ይገባዋል፡፡ አንድ ሰው አደረገው ተብሎ ለሚታመን መልካም ተግባር እንሸልምህ ሲሉት ለዔሊዋ ስጧት ብሎ ማጣጣል ከሞራል አንጻር ምን ሊባል እንደሚችል በበኩሌ ይጨንቀኛል፤ ለዚህም ነው በዚህ መጽሐፍ ውስጥ ይህን ክፍል ሳነብ የሚገባኝ ነገር አጥቼ ወይም እንዲገባኝ የማልፈልገው ሊገባኝ ፈልጎ ሲፈታተነኝ ያን ጠልቼ በሃሳብ የናወዝኩት፡፡ ሰውን እንደመረዳት ያለ አስቸጋሪ ነገር የለም፤ ማለት በፈለገው ማለት ያልፈለገውን ወይም ማለት ባልፈለገው ማለት የፈለገውን ለመገንዘብ እንደመቃጣት የሚከብድ ነገርም የለም፡፡ በዚህ የፕሮፌሰር የሥልጣን አልወድም ገለጻ የገባኝ ነገር ሣይገባኝ ቢቀር እንደሚሻለኝ ተመኘሁ፡፡
በመሠረቱ ሹመትን ጠልቶ ዋና ትኩረቱ ከሹመት ጋር ስለሚያያዘው ፖለቲካ ማውራት አይቻልም፤ ሹመት በዓለም ብቻም ሳይሆን በገዳማትም አለ፡፡ ሀገርን ለማቅናትም ሹመት የግድ አስፈላጊ ነው፡፡ እውነተኛና ለሕዝብ በቀናነት የሚሠራበት ሹመት ሊጠላ አይገባም፡፡ በሌላም አነጋገር ሹመትንና ሥልጣንን አምርሮ መጥላት ባለሥልጣናትንና ሹሞችንም አብሮ እንደመጥላት ያህል ሊያስቆጥር ይችላል፡፡ ሥልጣንን በመጥላትና በማስጠላትም ተጨባጭ ቁም ነገር መሥራት የሚቻል አይመስለኝም፤ ዓላማው ግልጽ አይደለምም፡፡ ሥልጣንን የሚጠላ ሰው ደግሞ ስለሥልጣንና ስለፖለቲካ የሚናገረው ነገር ላይ የተወሰነ ጥላ ማሳረፉ አይቀርም፡፡ ያልተዛባና ፍትሃዊ አስተያየት ስለመስጠቱም አጠራጣሪ ነው፡፡ ቀድሞውን አወንታዊ እይታ የለውም ተብሎ ስለሚገመት ነጻና ገለልተኛ አስተያየት ይሰጣል ተብሎ አይገመትም፡፡ …

ላጠቃልል ነው፡፡ የሕዝብ ሰው መሆን ከፍ ሲል እንደጠቆምኩት ከባድ ነው፡፡ ሰውን ማክበር ያስፈልጋል፡፡ ትሁት መሆን ይገባል፡፡ ከአፈንጋጭ ስብዕና ለመራቅ ዘወትር መጠንቀቅ ያስፈልጋል፤ በዚህች ምድር የሚያኮራና እንድንታበይ ሊያደርገን የሚችል አንድም ነገር የለም፡፡ ሁሉም አላፊና ጠፊ ነው፤ ሀብትን ብል ይበላዋል፤ ዕውቀትን ‹ምሥጥ› ያነክተዋል፤ የዝናን ወርቃማ ቀለም ዘመን ያደበዝዘዋል፤ መልክና ውበት የዕድሜ ሽብሽባት ያጠወልገዋል፡፡ ምን ቀረን? ምንም! አንድ በትምህርትም ሆነ በሌላ ነገር ዕውቅናና ስመጥርነትን ያገኘ ሰው ከግል ሕይወቱ ሥምረት ጀምሮ ለሌሎች አርአያ ለመሆን መትጋት ይጠበቅበታል፡፡ ትዳርን ማክበር፣ ሃይማኖታዊ ትዕዛዛትን በተቻለው መጠን ማክበር፣ ሥነ ልሣናዊ የመግባባት ደረጃዎችን መለየትና በአግባቡ መጠቀምን መልመድ (ለምሳሌ አንተ እና አንቱ የሚባሉ አጠቃቀሞችን፣ የማዕረግ ስሞችን እንደዬሁኔታው መገልገልን ማወቅ …)፣ በወገን ችግር ጊዜ ቀድሞ መድረስንና ከልብ ለመርዳት መሞከር፣ ከምንም ዓይነት ዕብሪታዊና ትዕቢታዊ የአነጋገር ሥልት መለየት … ይጠበቅበታል፡፡ የተገነባ ስም እንደሚናድም መረዳት ተገቢ ነው፡፡ ብዙ አብነቶችን መጥቀስ ቢቻልም አላሙዲን ብቻ ይበቃናል፡፡ (ሰው ባጣንበት ዘመን ሰው የሆኑን እነቴዲ አፍሮና ታማኝ በየነ የሰይጣናዊ የልብ እብጠት ሰለባዎች እንዳይሆኑብንና እንዳይሰናከሉብን በበኩሌ እጸልያለሁ፤ ሁላችንም እነዚህን ወገኖች እንዲያበዛልን በአቋማቸው እንዲያጸናልንም እንጸልይላቸው፡፡ የሰው ዐይን ድንጋይ ይሰብራልና ከዐይን ያውጣልን፡፡ ሰው አልበረክትልን ብሎ ተቸግረናልና ይህን ሾተላይ ፈጣሪ እንዲያነሳልን ወደላይ እንማጠን፡፡)

እንዲያው ግን ሌላውን ነገር ሁሉ ልርሳውና አርአያ የሚሆን ሰው ጌታ በኪነ ጥበቡ አስተካክሎ ይስጠን – ከየዘርፉ፡፡ ደግሞም ይችላል፡፡ ከቁጣ የራቀ፣ ከትዕቢት የተቆራረጠ፣ ከትምክህት የተፋታ፣ ከጥበብ የተጋባ፣ አስተዋይነትና ትህትና ሞልቶ የተረፈው፣ ቅን አሳቢና ለሀገር ለወገን ተቆርቋሪ የሆነ የሕዝብ ሰው ይስጠን፡፡ ሁሉን ነገር ማድረግ የማይገደው የኢትዮጵያ አምላክ እኛንም ባሕርያችንን ገርቶ እንደገና ይፍጠረንና እርስ በርስ የምንተሳሰብ፣ ደገኞችና አስተዋዮች ያድርገን፡፡ ለዘመናት ከሚጨፍርብንና እግር ከወርች በማሰር ኮድኩዶ ከያዘን የምቀኝነት አባዜ ነጻ የወጣን እንሆን ዘንድም ቅዱስ ፈቃዱ ይሁንልን፤ አሜን በሉ፡፡ ኧረ አቅላቀችንን ይመልስልን ወገኖች! ተበታትነን ቀረን እኮ፡፡ ብዙ ቢናገሩት ሆድ ባዶ ይቀራልና በነገር እንዳላሰለቻችሁ ነገሬን ሳላንዛዛ ባጭሩ እዚህ ላይ ልቋጭ፡፡

ከሥርጉተ ሥላሴ
ይድረስ ብለናል ከወደ ሲዊዘርላንድ ዙሪክ እኔና ብዕሬ ለሞገደኛው ብዕረ ተክሌ ….
ጭራሽ ተበዳይ ብዙኃኑ ተወቃሽ ሆነ? ይገርም! ጡር የሚባል ነገር አለ። በፈጠረህ ጡር ፍራ የስሞተኛው ብዕር …..
እንደምን አለህ ሞገደኛው ተክሌ? ደህና ነህ ወይ? ጠፍተህብኝ ጭንቅ ብዬ ሳለ የወጣት ጃዋር ዶክተሪን በመቃወም ከሰሞናቱ ፊርማ የማሰባሰብ ዘመቻን ተከትሎ ብዕርህን ብቅ አደረገችህና ደስ አለኝ። የእውነት ናፍቆትህ ግድል አድርጎኝ ነበር። እኔማ የኦሮሞና የአምራ ትዳር ፈርሶ የነገ ሀገር ተረካቢዎች እንዲበተኑ፤ እንዲሁም ከሁለት ብሄረሰብ የተወለዱ ወገኖች ጥግ አጥተው ሜዳ አደር እንዲሆኑ ሲታወጅባቸው፤ ያው በትንሹም በትልቁም የምታብጠለጥለው ብሄረሰብ ቁምጥና መላያው ተደርጎ ሲቀጠቀጥ፤ አንድ ታላቅ ማህበረሰብ ሞትና መፈናቀል ሲታወጅበት፤ መዲናች ተለቃ የንጹኃን አንድትሆን ሰባት አንቀፆች ያሉት ድንጋጌዎች ሲተረተረ፤ ኃያሉ ሚኒሊክ ሃውልታቸው ፈርሶ ፈረሱ ወደ ኦሮሚያ ሲጫን፤ ክብራቸው ትብያ ሲለብስ፤ የወሎይቱ ወርቂቱ አፄ ቴውድሮሰን አነጣጥራ የገደለች ስለመኋኗ ሲነገርላት፤ አፄ የኋንስም ጥላሸት ሲቀቡ፤ ተዋህዶ ተዘቅዝቆ ሲንጠለጠል፤ ብዕርህ ሃግ ትላለች ብዬ ሳሰብ እቴ እሷ አብራ ከበሮ ስትደልቅ ሰነባብታ ይሁን አይታወቅም፤ ብቻ ከመሼ ብቅ አለች። እኔማ እህትህ ሰርግና መልሱ፤ ቅልቅሉ አላዳርሳት ብሎ ይሁን ጣል ጣል ያደረገችን በጤና? ብዬ ነበር።
አሁን መልካም ሆነ ዕድሜ ለዘሃበሻ ከወደ ቶረንቶ ብቅ ማለታችሁ አስደሰተኝ። እጅም ነሳን ለጥ ብለን አደግድገን።
ግን ደህና ናችሁ? ብርዱና በረዶው እናንተን አልደረሰባችሁም …. ሞቅ ብሏችኋል „የፍቅር ጉዞ መደናቀፍ በደሌ ማዕቀብ እያጣጠምን ነው … ብሎን ነበር ወጣቱ …. ከፌስ ቡኩ ወደ ዘሀበሻ በተሻጋገረው ቅምሻ …
እኔ እንኳን ካንተው ከወዳጄ ጋር እንጂ በዛ ዙሪያ ምን መስራት እንዳለብኝ ስለማውቅ ቅጭጭም አይለኝ …. ቡጢ መግጠም አያስፈልግም። ሙያ በልብ … ይላል የጎሪጥ የምታዬው የጎንደር ሰው …
ለነገሩ ጎንደር ላይ ሆነ ጎጃም ላይ ስለነበረው የኦሮሞ ወራራስ ምን ይሰማህ ይሆን? የወተር የበደኖ የአርባጉጉ የጉራፈረዳ ጎሽ! ነው ወይንስ ሰቅጠጥ …. መሆን የማንችለውን የፈለገ ጫና ቢፈጠረም ማንነታችን ገላጫችን ነው – ኢትዮጵያዊነት። መወረድ የአባት አይደለም። ተግባባን? …. ጎሳ ከቤተሰብ ቀጥሎ ያለ ያላደገ የማህበረሰብ እስቤ በመሆኑ በግሌ ለእድሌም አላሳዬው። ሁኜም አላወቅም። መሆንም አልችልም። ሌላ የሚያርመጠምጠኝ መጠነ ሰፊ ሀገራዊ ጉዳይ አለብኝ። የሆነ ሆኖ ብዕራችን ጉጉስ ትጋጠም ዘንድ ወደደኩ። ደስ ስለምትለኝ ….

ዘሃበሻ ላይ ከአንተ ጹሑፍ ሥር የተሰጡ አስተያዬቶችን ሳነብ ደግሞ ጎሽ! ሞገደኛው ተብለኃል። ሜጫው አንተን ዘለል
አድርጎ ሽልማት ቢጤ ልታገኝ ስበሰባ ላይ መቀመጣቸውን አነበብኩ። ድምጽም ሰጡህ። ለነገሩ ወገኖቼ እውነት ብለዋል። እንዲህ ሁሉንም ፍላጎት በእኩልነት የሚስተናገድ ሚዲያን ነፃ ሊያሰኘው ስለመቻሉ በተግባር መገኘቱ ዘሃበሻ እኔም ምርቃቴ ይድረሳቸው እላለሁ። እኔንስ እኩል አድርገው ባለወግ አድርገውኝ የለ። ይባረኩ። በአንድ አቅጣጫ ብቻ የሚፈስ ወንዝ ውበቱ እንብዛም ነው … ህግጋትን ካልተላለፈ …. ትውልድን ለመናድ ካልተንጠራራ፤ ለዬት ያሉ አወያይ ሃሳቦች ጉልበት ይሰጣሉ። ቀዳዳም ይሸፍናሉ፤ ያልታዬትን ያስጎበኛሉ። እራስን ያርቃሉ። እንዲህም ያነጋግራሉ …

አንድ ትውስታ አለችኝ። ልጅ ተክሌ አንተ የኢሳት መደበኛ አዘጋጅ በነበርክበት ጊዜ አብዝቼ አደምጠው የነበረው „እፍታና የእሁድ ወግ„ ዛሬ የለሁበትም። ስለምን? አንተ በነበርክ ጊዜ የራስህን ዕይታ ይዘህ ከች ትልና አንተና ሲሳይ ማህል ዳኛው ደረጃ ስትፋተጉ፤ ሃሳብን በሃሳብ ስታፈጩ ትቆዩና ከዛም በሌላ ፕሮግራም ላይ ደግሞ በጋራ ማዕደኛ ስትሆኑ ገነት ነበር ለእኔ ለመንፈሴ። ምክንያቱም የእኔ ሃሳብ የእኔ ነው። እኔ ዬእምፈልገው እንደ አንተ ያለውን ወጣ ያለ የእኔን የማይመስለውን ስለነበር ጓጉቼ እታደም ነበር። የእውነት ውበት ነበረው። አዎን ዛሬ ዛሬ ግን የእኔን ሃሳብ ወይንም ዕይታ ደግሜ ለመስማት መታደሙ አላስፈለገኝም ማለት ቀርተህብኛል። የዛሬው ጹሑፍ ደግሞ ዋው! እራሰህን ያነበበው ሸጋ ነው። ማለፊያ ነው። አጋድመህ ከመጻፍ ግን እኔም ብሆን ብለህ ደፈር ብትል ማጣቀሻ ምሳሌዎችን ተረተረት ነገር ከምትነገረን የጭብጡን ተዋናይ አንተን አድርገኸው ቢሆን ገላጭ፤ ተራኪና ትዕይንታዊ በሆነ ነበር። እንዴት ባመረ ነበር። ካልጎሼ አይጠራም። የጠራ ደግሞ ጤና ነውና …. ከራስ መነሳት ደግሞ … አብነትነት ነው ….

ከቶ …. ወንድምዬ ብልህ ይሻልኃል ወይንስ ታናሼ …. በሞቴ በሥርጉት ሞት እንዲህ ካለ የአንድ ሀገር ምስረታ ታሪክን ከናደ ጠቀራ ሂደት ጋር ዶር. ኦባንግ ኢትዮጵያን ማነካካትህን አልወደድኩትም። እሙት ወንድምዬ የምር ክፍት ነው ያለኝ። “በኢትዮጵያዊነታችን ያጣነው ነገር ስላለ ብቻ ኢትዮጵያዊነታችን ይሰረዛል ማለት አይደለም”። „ውሃ ሲወስድ እያሳሳቀ“ እንዲሉ እንዳይሆን …። ምን ባደረገ …. ዶር. ኦባንግ እኮ ንጹህ ግን ብልህ ሰው ነው። ተቋማችንም ነው። ሞት ካወጀ ጋር ማዳበለህ ይቀፋል እሺ! ያው የፈረደበት ግንቦት ሰባት በትንሹም በትልቁም ጥርስ መፋቂያህ፤ ማጠቀሻህ፤ ማጣፈጫህ ስለሆነ አሁን ደግሞ አምጥትህ ማህል ላይ ድንቅር አደረከውም። ፍቅሩ ገደለህ አይደል የግንቦት ሰባት?!! …. ከትክት …. መስጠት ነበረበት ነው ማለም ነበረበት … እሱም እኮ ስደተኛ ነው የማከበርህ። ሥልጣን ኑሮት የነሳው ሲኖር ያን ጊዜ ቢተች …. በቀጠሮ …. ካለ ግንቦት 7 ብዕርህ ውቃቤዋ አይነሳም አይደል?

ከእርእስህ መነሳት ግድ ነው። „የእኛ ነገር የተሸነፈ ርእዮትናሀገር ገፊ ፖለቲካ“ የጹሑፍ ሆድ እቃ እንደ አመለከተኝ ከሆነ ኢትዮጵያዊነት ተሸንፎ አያውቅም ለወደፊቱም አይሸነፍም። ሀገረ ኢትዮጵያም በታሪኳ ስታሸንፍ እንጂ ስትሸነፍ ተሰምቶም ታይቶወም አይታወቅም። ጠላቶቿም አይመሰክሩባትም። እውነት እናትዬ ሞገደኛው ዬትኛው ፕላኔት ላይ ይሆን የከተምከው? ይህ የብሄር የምተለውም ፍትኃዊ ሥርዓት ስንገነባ ነው ተጠያቂነቱ …. „የተሸነፈ ርዕዮትናሀገር?!“ ይህ ታሪክን የመግደል ዕይታ የጤና ወንድምአለም? እርእሱ አራሱ እኮ ገዳይ ነው። አተጋፋት ሀገርህን ….

„ገፊ“ ለሚለውም ከሌላ ዕይታ አንጻር አቅርበኸው ቢሆን ሊያስማማን ይችል ነበር። አቅማችን በመሰብሰብ እረገድ ብትመጣ፤ ወይንም ይህ ሥልጣን በሚሉት ተወዳጅ አዚመኛ ብቅ ብትል ስምምነት በወረደ። ምን የመሰለ ድፎ ዳቦም በተቆረሰ። አንተ ላነሰኸው ነጥብ ግን የተገፋ ነገር አልበረም። በራሱ ጊዜ አጎጠጎጠ፤ በራሱ ጊዜ በቀለ፤ በራሱ ጊዜ ጥፋትን አወጀ፤ በቀለን ዘራ …. ለዛውም ብዙዎቻችን ዝም ብለን ነው እያየን ያለነው። የተማገዱት ጥቂቶች ናቸው … ፊት ለፊት ወጥተው „ኢትዮጵያዊነት“ ሲጠቃ … ዋቢ የሆኑት። ለነገሩ እንቅልፍ ሊኖረን ባልተገባ ….
ምንድን ነው የምትለን? ምን ሁኑ ነው የምንባለው? ከዛ በላይ ወጣቱ የፖለቲካ ተንታኝ፤ አክቲቢስት፤ የሰብዕዊ መብት ተሟጋች ምን ያልተባለው ነገር አለና? እኔ ከእሱ ይልቅ ጋዜጠኛ ሳዲቅ ቀልቤን ሳብ ያደርገው ነበር። ብቻ ከቁንጮጯችሁ ላይ ተሸክማችሁት ሂዱ ተብለን ነበር የታዘዝነው። ይገርምኃል እኔ እህትህ ሳይሞቀኝ ሳይቀዘቅዘኝ ጠርዝ ላይ ሆኜ እመለክት ነበር። በኋለም በዛ አጣብቂኝ ጥያቄ ከመንበሩ ዝቅ ማለት ሲጀምርም ኖርማል ነበር ለእኔ። ሰው ይወጣል ይወርዳል። በቃ!
ትእግስት አጣን ለምትለው ግን ኢትዮጵያዊ አይደለሁም ላላ ምን ቆራጣ ጊዜ ያስፈልገዋል ብለህ ነው። ይቅናው። መንገዱንም ጨርቅ ያድርግለት …. ከእኛ ተነጥሎ ህይወቱ አልባብ ባልባብ ሲሆን ይድላው … አይተናል ኤርትራን … ሚሊዮን ወጣቶች በርኃ ላይ ሲረግፉና ሲንጋፖር አፍሪካ ቀንድ ላይ ሲገነባ …. ከትከት!
ሌላው ግን ይህን አክቲቢስት የሚባል ሹመት አብዝቼ እታዘበው ነበር። መቼ እንደሚያቆምም እያነፈቀኝ ነው …የተያዘ የተረዘዘው ሁሉ „አክቲቢስቲ“ ሲባል የአውቶብስ ትኬት እንደ መግዛት ነው የቆጠርኩት። እንደ ወያኔ ሹሞች ዶክተሬትነት ….. ሳር ቅጠሉ ሁሉ ሆነ። ለነገሩ የኢትዮጵያ ፖለቲካ ካለ ከፍተኛ ድግሪ ፍንክች አልልም ብሎ መልዕክት ልኳል አሉ?! ነጋሪትም ጎስሟል ይላሉ። ወይኔ! ሥርጉተ ብጣቂ ምንም የለ ከነፃነት በኋላ አስኮባ ማግኘትሽን እንጃ እያለ መንፈሴ ያጣድፈኛል። አንተ ድነሃል አሉ …. የእውነት ነውን? ቀለሜዋ ሳትሆን አትቀርም … በፈርንጅኛው ቃለ ምልስህን አዳምጬ ነበር። እኔ ስሜን መጣፉ አልሆነልኝም ….
ለማንኛውም የእኔ እናት ዘረኝነት በሽታ ነው። ጎጠኝነት ዲዲቲ ነው። ተመስጥሮ የተያዘ በሽታ ሲያዳልጥ በራስ ጊዜ ያፈናቅላል። ከእቅፍ …. አፈንጣሪው ንዑድ መንፈስ የማታውቀው እንደሆን ልንገርህ ወንድምዬ ከመፈጠሩ በፊት ፈተናን አሸንፎ የተፈጠረው ሚስጢር „ኢትዮጵያዊነት“ ነው …. አሁን ደግሞ ከመቼውም በላይ በራሳቸው ቋንቋና የዕምነት ዶክተሪን ተሰልፈው የሚሟገቱለትን አፈራ። ልጆቹን እዬሰበሰበ ነው … ጎራ በልና በተቃራኒው በኩል ያሉትን ሲቢሊቲና ደብተራ ሩሞችም ሰንበት ላይ ሆነ በአዘቦት ታደምና ልኩን እወቅ። ልክን ማወቅ ከልክ ያደርሳል – አሁንም ጎንደሬ ይላል።

የከፋን፤ የኢሊባቡርን፤ የጋሙን፤ የሲዳሞን፤ የባሌን የሀረርን ወጣቶች በተለያዬ ኮርስ ምክንያት በቤተሰብ ደረጃ አውቃቸዋለሁ። ንጹህ ናቸው። በነገራችን ላይ አርሲን አወቀዋለሁ። ሮቤን በሙሉ። የጢቾ የአምኛ የሴሩ የዲክሲስ ቁርጡ ወተቱ ገንፎው ጭኮው ፍቅሩ ስስቱ ናፍቆቱ ከቶም ልክ የማይወጣለት ኢትዮጵያዊነቱ፤ እንግዳ ተቀባይነቱና አክባሪነቱ፤ ወደር የለሽ ናፍቆቴ ነው። አሁን አንተና ብዕርህ ጥብቅና የቆምክለት ዬሜጫም ፖለቲካ ያን ደግ ህዝብ ሊወክል የማይችል፤ በአብሮነትና በጨዋነት የሚኖር ስለሆነ …. ብጣቂ ስጋት የለኝም። ማን ወልቆ እንደሚቀር ፈጣሪ ያወቀዋል። እኔ ስዛውር ለአንድ ሳምንት ሥራ የገባ አንድም ሰው አልነበረም። ፍቅር ነው። ነፍሶቼ ናቸው እሺ!

የፈረደበትን ዲያሰፖራ ለማተራመስ ወያኔ በሙሉ ኃይሉ የሰራበት ዘመቻም እሳት የላሱ የእስልምና የተዋህዶ ኦሮሞዎች ሆኑ የሌላ ብሄረስብ አባላት ሁሉ እጅ እጅ ያላቸውን የጃዋር ዶክተሪን ፊት ለፊት እዬተዋጉት ነው። የምሥራቹ ደግሞ እንደምታወቀው በተዋህዶ ትንሳኤን ያበሰራቸው ቅድስት መግዳላዊት ናት። አሁን ደግሞ ሞገዱ የሴቶች ኃይል በመሆኑ ወዬ! ነው … እዬገፋህ ከማልፈልገው ነጥብ ጋር አለካለከኝ እግዚሩ ይይልህ። የእኔ አቅጣጫ ፈጽሞ ሌላ ነበር። የሚገርምህ ጆኖሳይድ ሩም ሲከፈት በተረጋጋ ስሜት ነበር የተቀበልኩት። „ኢትዮጵያዊነትን“ በሚመለከት ባላቤት የሌለው ስለሆነ በዚህ ዙሪያ ብዙ መስራት እንዳለብን ብቻ መንፈሴን አዘጋጀሁት። አሁን እንዲያውም በራሳቸው ጊዜ ጎርቦ የነበረው እብጠት ፈናዳ፤ የዋሆቹ ደግሞ ወደ ጡታቸው እናታቸው ተመለሱ ደስ አይልም? የምስራቹ ይህ ነው።

ትንሽ ከተረተረት የወጣውን የሰሞናቱን የሃቅ አናት መስማት ያሰኝኃልን? በምስክርነት ትንሽ ልበልለት
እንዲህ ሆነልህ …. ታናሼዋ …. „ሞት ለወያኔ“ በሚል ፓል ስም የምትታወቀው ዬእስልማና እምነት ተከታይ ብሄረሰቧ ኦሮሞ፤ ሀረር ተወልዳ ያደገች ብርቅዬ ውብ በ15.01.2014 ደብተራ ሩም ላይ እንዲህ አለችን። „ እኛ ተሰይፈን ሳናልቅ እናንተ ዘንድ አይደርሱም። አስተውል „እኛ ተሰይፈን ሳናልቅ“ እኛን ሳይጨርሱን ከእናንተ ዘንድ ድርሽ አይሉም። ቁምጥና በሽታ በመሆኑ ሀረር ላይም ድውያኑም ሆስፒታሉም አለ“ በማለት አብራ ቆመች ከማንነቷ ጋር አርበኝት።
… በ26.01.2012 ዛሬ ደግሞ ሲቢሊቲ በአባ መላ ሩም 1000 ታዳሚ ነበር። ቃለ ምልልስም ከዶር ጌታቸው ጋር ነበር። „ አጼ ሚኒሊክ ከወገኖቼ ጋር አገናኙን። እኔ የምጠይቀው በእሳቸው ዙሪያ የጀግኖች ሀውልት እንዲሰራ ነው። ከኢትዮጵያዊነታችን አንድ ኢንች ፈቀቅ አንልም።“ ድንቅ ውሳኔ! ሌላዋ እህቴም ሳራ አብዱ ትባባለች። እሷም „ጃዋር እኛን አይወክልም። ምን አለ የእስልምና ሊቃናትን አምጥታችሁ ቃለ ምልልስ ብታደርጉ። በኢትዮጵያዊነቴ እኮራለሁ።“ ሳርዬ ደግሞ የጉራጌ ብሄረሰብ አባል ናት። ለአምስት ዓመት አውቃት የነበረችው ናፍቆቴ አምርትዬ ደግሞ የሰላሌ አንበሲት „በረት ገልባጭ ጀግና ስትሉ ያሳፍራል። ቀመር ዮሱፍ ወይንም አገሪ ቱሉ ሽፍታ የነበረ በረት ገልባጭ ነው። 90 በመቶው ኦሮሞ እስልማና ነው ሲል ጃዋርን አዳመጥኩት። እኔስ የተዋህዶ ልጂት የት ልጣል ነው?! በሃይማኖቴ ቀልድ የለም። እሰዋለሁ። ለነገሩ የድርጅቱ የኦሮሞ ከፍተኛ መሪዎች እኮ ከ10 ጋሻ መሬት በላይ የነበራቸው አስገባሪዎች ነበሩ። አባቴን ጨምሮ፤ ዛሬ እነ አቶ ሌንጮ ስንት ደም አስፈስሰው ሀገር ሊገቡ ነው። እጅግ ያሳዝናል። መጀመሪያ እኔን ኦሮሞዋን ያሳምኑ። አባል ነበርኩ በድርጀቱ“ ሌላው እጅግ ድንቅ ነገር ዲነግዴ መቼም መብራት ነው። ከትናንት ወዲያ በ25.01.2014 ጋዲሳ በሚል ስም የሚጠሩ ፕሮፌሰርና ዳኛ ህይወት ሰጡን ብል ይቀላል። ዛሬ ደግሞ „ መምህሮቼ ስሄድ ይነሱልኛል ነበር ያከብሩኛል። በጀርባዬ ሀገሬ ኢትዮጵያ አለችና።“ አሉን ዘመናትን በትንግርት ያነገረ ሚስጢር ይሉኃል ይህ ነው። ክቡርነታቸው ደግሞ የጥቁር አንበሳ አንባ ጎሬ ላይ እትብታቸው የተቀበረ … ናቸው። ይህን ዘለቅ ብለህ ገባ እያልክ ዛቅ። ሥነ ጥበብ ከማህበረሰቡ ጓሮ ይታፈሳል። ምርት ደግሞ ከሃቅ አውድማ!

ማመሳካሪያዎችህን አብረን ….
1. ወይኔ! ይህ ማጣቀሻ ከሆነ „አከራዩ ደግ አማራ ሴት፤ ለጃዋር ምግብ ሰጥታ፤ እሳት አንድዳ እያሞቀችዉ፤ ከላዩ ላይ ጋቢ ደርባ “ለምን እስኪመሽ ቆየህ አሁን ከመንገድ አንድ ጋላ ቢያገኝህና አንገትህን ቢልሀስ” አለችው፡፡ የዚህን ልጅ ስሜትና ምላሽ ለመረዳት ኦሮሞ መሆን አያስፈልግም፡፡ ራስን በሱ ቦታ ማስቀመጥና ነገሩን የራስን ጎራ ያለስስት በመተቸት ፈቃደኝነት ማሰላሰል እንጂ፡፡”
1. “ልክ ጅሁርና ጋይንት፤ ቢቸናና አንኮበር እንደምትኖር አንዲት አማራ ኢትዮጵያዊት፤ ይህቺ ሴት ክፋት እንደሌላትና የንግግሩዋን ፖለቲካዊ አንድምታ፤ በዚህ ልጅ ቀጣይ ማንነት ውስጥ የሚኖረውንም ፋይዳ እንደማታውቅ አሳምሮ መገመት ይቻላል፡፡ ይሄንን አጋጣሚ የነገረን ጃዋር ግን የሚለው፤ ይህቺ የዋህ ሴት የኢትዮጵያ ገዢ መደብ አካላት ያሰራጩትንና ለገዢ መሳሪያነት የተጠቀሙበትን የተወሰነ የህብረተሰብ ክፍልን ዝቅ የማድረግ አመለካከት፤ ሳታውቀው ከነፍሱዋ አዋህዳዋለች ነው፡፡ ስለዚህም፤ በቀጥታ ይሄንን የተወሰነ ብሄርን ዝቅ የማድረግ ባህል በመፍጠርና በመቅረጽ ባትጠየቅም፤ የዚህ ባህል በረከት ተቁዋዳሽ በመሆንና አውቃም ሳታውቅም ይሄንን ባህል እድሜ በመስጠት ተሳታፊ ነች ሲል ተከራከረ፡፡ በላይኛው ጽሁፍ ላይ ሰፈርኩትን የኦባንግን ገጠመኝ ጨምረን ካየነው፤ የጃዋር መከራከሪያ ስሜት ይሰጣል፡”
ወይ ፈጣሪዬ! …. ስሜት ከሰጠህ የጆዋር ዶክተሪን መጠቃለል ምን ችግር አለው። በነፃነት ሀገር ልመና ዬለ … ፕሮቶኮል ሲናሪዮ ብሎ ነገር የለ ደጅ ጥናት የለ። አማረም ከፋም ፈርጆዋን በውልብልቢት ከማጣቀስ ዋና መልካም ነው …. ለነገሩ ቀዘፋ ታውቃለህን? ኧረ አስነካው ወንድም ጋሼ!

የገረመኝ የአማራር ብሄረሰብ ከቤንሻጉል ሲፈናቀል „አማራ ብሄረሰብ“ አይባልም ብለህ ሲሳይን የሞገትክ ጀግና አሁን አንተ የብሄረሰቦች ተቆርቋሪና አስታራቂ ሆነህ ጉብ ስትል ትዝብት ነው። …. እዬረሳኸው ይሆን? የሚመከት ነገር ጠፍቶ ይመስልኃልን? አይመስለህ። ሥልጡን ዕያታ ነው ያሳደገን ኢትዮጵያዊነት። ይህ በነጋ በመሼ ምክንያት እዬቆነጠርክ እያጣጣልክ የምትዘልፈው የተዋህዶ ሃይማኖት ሆነ መስጥረህ በጥርስህ የያዝከው ብሄረሰብ የወያኔን ማንፌስቶ የፈጠረ ስለሆነ ጎራው የት ላይ ሊያሰርፍ እንደሚችል ስለሚታወቅ አይደንቀንም ….. መሬትም ባለቤትም ጥግም አልባ ሆኖ የሚንከረተተው ድሃ …. ወገን። „የደላው ገንፎ ያላምጣል አሉ“ ብጣቂ አዘኔታ የለህም እኮ!

„አማራ ብሄረሰብ“ ለማለት አንደበትህ አልደፈረም። ከላይ ያነሰኃት ቅን ሴት የሰው ልጅ ከነነፍሱ ገደል ሲጣል በቅርብት የሰማች ናት …. በሙሉ መፈረጀህ ደግሞ እጅግ አሳዛኙ ገጠመኝ ነው። እኔ እኔን አውቀዋለሁ። በድፈረትም የመናገር አቅሙም ሆነ ብቃቱ አለኝ። ያሳደገኝ ማህበረሰም አሳምሮ ኢትዮጵያዊነትን አጠጥቶ በእሱ አቁርቦ ነው። ይህ ነው የጃዋር ዶክተሪን መሰረት …. የአንዲት ሴት ቀንጣ ዕይታ ታሪክና ሀገርን ለመበተን ያስነሳው። አንተም የምታጅበለት? አልተደመጠም? ምን? ሞትን ነው ማደማጥ የነበረብን ወይንስ 18000 ፊርማ ተሰብስቦ „የፍቅር ጉዞ መታገዱ“ …. እስኪ የበለጠህን ቴዲ ከአዲስ አድማስ ጋር የሰጠውን ቃለ ምልስ ከልብህ ሆነህ እንደ ለመድከው ምስባክ ገፋ አድርገህ ሂድበት ለቤትህ ቀናተኛ ነህ ብዬ ነው የማስበው። የትውልዱ መንፈስ ተነግሮኃል። „እግዚአብሄር በአንድም መንገድ በሌላም ይነገራል ሰው ግን አያስተውለውም“ ይላል አካል የሌለው የመዳህኒዓለም አገልጋይ ቃለ ወንጌል። ከአንተ ያነሰው ቴዲ ዘመኑን – የሚመራን ትእዛዝ ከአምላኩ ተላከለት። ለእኛ አቀበለን …. ካበቀልከው። የዕድሜ አቻውም ወጣቱ ጃዋር ካደመጠው ድህነቱ ከዛ ላይ አለለት …. ቂም በቀል ቋሳ የሌለበት የተረገጋ ንዑድ መንፈስ ….

2. “ወዳጄ ገረሱ ቱፋም፤ እንዲሁ ልጅ ሆኖ ሳለ፤ ጾም መሆኑን ረሳና፤ ወተት ጠጣ፡፡ እናቱ ወደንስሀ አባታቸው ላኩት፡፡ ቄሱ ቃል በቃል ምን ብለው እንደመለሱለትና ልቡን እንዳደሙት የነገረኝን በደንብ አላስታውሰውም፡፡ ብቻ፤ “ኤድያ ደግሞ፤ የጋላ ጹዋሚ ብሎ ነገር የለም” ብለው መለሱለት፡፡ “ለጋላ ንስሀ አባት ዲያቆን መች አነሰው” አይነት የሚለውን፤ የተለመደውን ክብረ-ነክ ተረት የሚያጠናክርና የሚያናንቅ መልስ ነው፡፡ በወቅቱ ገረሱ የሱ ጣፋት መስሎት ነበር፡፡ ነፍስ እያወቀ ሲመጣ ግን የሱ ጥፋት ሳይሆን ልክ እንደጃዋር ቀላቢ፤ አውቀውም ይሁን ሳያውቁ፤ በቄሱ ውስጥ የተተከለውን የሱን ብሄር ዝቅ የሚያደርግ ገዢው መደብ የፈጠረው ንቀትና ጥላቻ ተገለጸለት፡፡ ከአመታት በሁዋላ፤ እነሆ በገረሱ ነፍስ ውስጥ አብሮ የሚኖርና ዘወትር ቄሱ ስለወጡበት ህብረተሰብ ሲያስብና እኛ ጋር ክርክር በገጠመ ቁጥር ትዝ የሚለው መርዝ አጋጣሚ ሆነ፡፡ እንደውም ኢትዮጵያ ስትባል፤ የኚህን ቄስ ጋቢ የደረበች የአማሮች ፈጠራ መስላ ታየችው፡፡ጉርሶ አይደለም አንተን የጎረበጠህ” ኢትዮጵያ ስትባል የኚህ ቄስ ጋቢ የደረበች የአማሮች ፈጠራ መስላ ታዬው”
ሎቱ ስብኃት! ጉርሶ አይደለም አንተን የጎረበጠህ” ኢትዮጵያ ስትባል የኚህ ቄስ ጋቢ የደረበች የአማሮች ፈጠራ መስላ ታዬው” እግዚአብሄር ይቅር ይበልህ። ለምን እራስህን ማወረድ አስፈለገህ? ማንነትህ እኮ አለ “ኢትዮጵያ” ከምትባል ሀገር። ደፈጠጥከው። ሃዘን ቢጤ እኮ ፈለሰበት …. እናትዬ …. አቤት አቤት ማረን!
…. መጀመሪያ አፍሪካዊ ወይስ ኢትዮጵያዊ?
1. “ባለፈው ሰሞን፤ አልጀዚራ ላይ በቀጥታ ስርጭት ይመስለኛል፤ ጃዋር ፖለቲካዊ አጣብቂኝ ውስጥ የሚከተውን ጥያቄ ተጠየቀ፡፡ “መጀመሪያ ኦሮሞ ነህ፤ ኢትዮጵዊ?” የሚል፡፡ የሚቀጥለው ምሳሌ መቶ በመቶ ላይመሳሰል ይችላል፡፡ የተወሰነ መመሳሰል ግን አለው፡፡ አንድ ሰላሳ አመት ካናዳ ወይም አሜሪካ ውስጥ የኖረ ኢትዮጵያ፤ ወይንም እነዚህ አገር ውስጥ የተወለደ ናይጄሪዊ ይህንን ጥያቄ ቢጠየቅና፤ መጀመሪያ ናይጄሪያዊ ነኝ ብሎ ቢናገር፤ አሜሪካኖችን ወይንም ካናዳዎችን የሚያስቆጣ አይመስለኝም፡፡ ጃዋር ከኢትዮጵ በፊት መጀመሪያ ኦሮሞ ነኝ ብሎ ሲናገር ግን ብዙዎች አኮረፉ፡፡ ንትርክ ተጀመረ፡፡ የነቁና የበቁ የሚመስሉ የአንድነት አቀንቃኞች ራሱ ተቆጡ፡፡ አሁን በእመብርሀን ይሄ ምኑ ያበሳጫል? በዚህ መደንገጥም መቆጣትም የለብንም፡፡ ማድረግ ካለብን መጠየቅ ብቻ ነው፡፡ ችግሩ፤ እንድንሸመድድ እንጂ፤ እንድንጠይቅ በሚያበረታታ ባህል ውስጥ አላደግንምና፤ ከመጠየቅ ይልቅ፤ ልጁን ወደመዘልዘሉ ዘለልን፡፡”
አንደኛ፤ ከአገሬ በፊት ብሄሬን ነኝ የሚለው መልስ እንደየአመለካከታችን ትክክል ሊሆን ይችላል፡፡ በርግጥም ሰው ከአገሩ በፊት ብሄሩን ነው፡፡ አንድ ኢትዮጵያዊ መጀመሪያ ኢትዮጵያዊ ነህ አፍሪካዊ ቢባልና መጀመሪያ ኢትዮጵያዊ ነኝ ብሎ ቢመልስ፤ ምንም ብዙ ቁጣ የሚቀሰቅስ አይመስለኝም፡፡ጥምር ዜግነት የሚሉትን ጽንሰሀሳብም ማስታወስ አይጎዳም፡፡ ኢትዮጵያዊ መሆንም ሙሉ በሙሉ የስራችንና የምርጫችን ውጤት ሳይሆን፤ የትውልድና የሕግ ጉዳይ ነው፡፡”
“ከሰደበኝ መልሶ የነገረኝ እንዳልባል እንጂ፤” አልከን ነገርከን እናመሰግንኃለን – ። ይህን ምሳሌ ዳር ዳር ከምትለው እኔ ብሆን ብለህ እንቅጩን ለምን አትነግረንም ነበር?! በብዕርህ ያለን ፍቅር እርሙን አውጥቶ ቦታ ፍለጋ ሊዝ ይገዛ ነበር። እርፍ ባልንም ነበር። እንዲህ በሺህ ምሳሌ ድርድር ከምታባካነን …. አናሳዝንህም ከቶ? … አንተም ወቅተህን፤ ወያኔም ቀጥቅጦን፤ … ዘረኛውም ደንፍቶብን – ዝቶብን – ቁምጥናችን ታቅፈን። ፈረደብን —- በህግ አምላክ!
„…. ነፍስ እንደዜግነት በህግ አትገደድም፡፡ ነፍስ ዜግነቱዋን ወይም ማንነትዋን ትመርጣለች እንጂ፡፡ ነፍሱ ማንነትዋን መረጠች፡፡ የኛ ስራ መሆን ያለበት፤ መናደድ ወይም ማበድ ሳይሆን፤” ማን ነው የተናደደው? ማን ነውስ ያአበደው? ሀቅ ላይ ተሁኖ … ንዴትም ማበድም የለም። በተከታታይ የወጡትን የኔን ጹሑፎች ስለማንነት አንብባቸው። እንኳንም ሩሙን ከፈቱት። ምን ያህል ምርት እንዳታፈሰ ጥንግ ገበሬዎች የተግባር ጀግኖች ያወቁታል። ይልቅ ያበደ ካለ አንተ የምታውቀው የቆምክለት ስሜትን አስረህ አስጠምቀው አንተው በነካ አፍህ …. “ ኢትዮጵያዊነት” የተረጋጋገ መንፈስ የረበበት ማንነት ነው። እሺ ወንድም ጋሼ! ተገፈቶ የማይገፋ ተንቆ የማይንቅ ገናና ተፈሪ ማንነት!

1. “እነዚህ ወጣቶችም ሆኑ የፖለቲካ ንስሀ አባቶቻቸው፤ በዚህ በአልጀዚራ ላይ የሰማነውን አይነት፤ ኢትዮጵዊነትን ጥያቄ ውስጥ የሚያስገባ፤ ለኛ ለመቀበል የሚያስቸግረን ንግግር ሲናገሩ፤ የቆሰለውና እንዲህ ወዳለው ስሜት ውስጥ የሰነቀራቸውን ፖለቲካዊ ሕመም በማከም ፈንታ፤ እንደጠላት የሚፈርጅ አካሄዳችንና ራሳችንን የኢትዮጵያ አንድነት ጋሻዣግሬዎች አድርጎ የመሾም ባህላችንን ነው፤ እነዚህን ሰዎች ወደጽንፈንነት የሚመራቸው፡፡ ያ ደግሞ ለኛም ለኢትዮጵያም አይበጅም፡፡ በዚህ ረገድ ይሄን ያህል አመት በኢህአዴግ መበለጣችን ሁሌም ይገርመኛል፡፡ ምክንያቱም፤ ኢህአዴግ ለነጃዋር፤ የአንድነቱ ሀይል ለመቀበል የሚያዳግተውን፤ ኦሮሚያ የሚባል ክልል/ካርታ፤ ሙሉ ነጻነት ባይኖረውም በራሱ ቁዋንቁዋ የሚተዳደር መንግስት ሰጥቶዋቸዋልና፡፡ ስለዚህ ከአንድነት ሀይሉ ውግዘት ጋር ሲወዳደር ብቻ ሳይሆን፤ ራሱን ችሎም፤ ኢህአዴግ ለብሄር ፖለቲከኞች የሰጠው ፖለቲካዊ ገጸ-በረከት፤ ልብ የሚማርክ ነው፡፡”

ለነገሩ ባለፈው „ወያኔ ቀማን ሰልፋችን“ አልከን ዛሬ ደግሞ ወያኔ በለጠችሁ ትለናለህ …. ሀገር በማፈረስ፤ በመሸጥ በመለወጥ፤ ሰው በማጨረስ ጎሳና ጎሳ በማዋጋት፤ ሃይማኖት ሃይማኖትን በማጋጨት፤ በማፈን በመግደል በማሰረ አዎን በረኃብ በመቅጣት። ይበልጠናል። እኛ ስለ አብሮነት ስለ አንድነት ስለ ፍቅር ስለ ነፃነት ነው የሚያንገግበን … ከቶረንቶ ሽልማት ቢጤ ላክ አድርግለት ለሙጃው ወያኔ … ማንነትህን ለመቀማት እዬተጋለህ ነው።

1. “አማሮችና ትግሬዎች እየተፈራረቁ ይህቺን አገር መርተዋል፡፡ አሁን ደግሞ እኛ እንምራ ነው ነገሩ፡፡ በትግሬ ታኮ ወይንም በአማራ ጥላ ስር ሳይሆን፤ በራሳችን መታወቂያ፡፡ አገሪቱን መምራት ካልቻልንም፤ ቢያንስ የራሳችንን እጣ ፈንታ እንወስን ነው፡፡ የኛ ምላሽ …. “
እንዴት ከት ብዬ እንደሳቅኩኝ። ለመሆኑ መቼ ነው አማራ ብቻ ሀገር መርቶ የሚያውቀው? የትኛው ዘመን ላይ ነው ያለኸው? “ወያኔን” አዎን እያዬን ነው …. ይበቃኝ …. ናፍቆቱ ሳያባትለኝ ከች በልልኝና ምን አልባት ዳግም እንፋለም ይሆናል። …. በናፍቆት ይጠበቃል ቀጣዩ ዘላፈህ ደግሞ … “ችኮ” “ማነው ምንትስ” አለ ጋሼ ጸጋዬ “ማመናጨቅቅ” ቅብጥርስ የምትለው ፖለቲካና ፖለቲከኞችን፤ …. ለነገሩ … እስኪ ወኔው ካለህ ዘሀበሻን ጠይቃቸው ስጡት እላቸዋለሁ ኢሜሌንና ዲቤት ማደረግ እንችላለን። አንተ ሙሑር ነህ እኔ ግን መሃይም …… ደግመህ አንበበው። ጽንሰ ሃሳቡን ብቻ ተከተሎ አጠቃላይ እይታ ማቅረቡ ተመራጭ ነው …. ወደ ቀድሞዋ ውበት መልሳት ብእርህን በፈጠረህ። እኔ ለቀለማም ብዕር አብዝቼ ስስታም ነኝና።
ውዶቼ ይህ ኮበሌ እኮ አደከመን። በሉ ለነበረን መልካም የብዕር የጉጉሥ ትዕይንት በጎውን ሁሉ ተመኘሁላችሁ። መንፈሳችሁን ስለሸላማችሁኝ ወደድኳችሁ። አሁን ደግሞ በተክሌ ብዕር በነካ እጅ የተክሌ ደጋፊውች ውቁኝ። ይመቻችሁ ….
ልቦና ይስጠን። አሜን! ማስተዋልን እንደ ሰጠን እንጠቀምበት ዘንድ አዕምሯችን አምላካችን ያብራ። አሜን!
ኢትዮጵያዊነቴን የሰጠኝ አምላክ ክብሩ ይስፋ! ማህተም አለበት – የጸጋዬ ድህረ ገጽና ራዲዮ!

እግዚአብሄር ይስጥልኝ።

በጀርመን ውስጥ እንደ አውሮፓውያን አቆጠጠር 1971 ጀምሮ የዓመቱ ምርጥ ቃል ይመረጣል። ይህ በየዓመቱ የሚደረገው ምርጫ አዲስ የተፈጠሩ አባባሎች ወይም ቃላቶች አሮጌም ቢሆኑ በአለፈው ዓመት ውስጥ የአጠቃቀማቸው ሁኔታ ታይቶ የሚካሄድ ብሂል ነው። ለአሸናፊነት የሚበቃው ቃል በሕብረተሰቡ ውስጥ ተቀባይነት ያገኘው ይሆናል። ምርጫው በኮሚቴ ዳኝነት ተሳታፊዎቹን ቃላቶች አወዳድሮ ከፍተኛ ድምጽ ያገኘውን አሸናፊ ያደርጋል።
በዚህ ውድድር ማንም ሰው ሊያሸንፍ ይገባዋል የሚለውን ቃል መጠቆም ይችላል። በዚህ ዓመት የተመረጠው ቃል አሸናፊ የሆነው ከተጠቆሙት ከ2400 ቃላቶች ውስጥ ከፍተኛውን ድምጽ አግኝቶ ነው። ከተጠቆሙት 2400 ቃላቶች ውስጥ 10 ቃላት በዳኞች ይመርጡና ለሕዝብ ለድምጽ ይቀርባሉ ። ከዛም ሕዝብ ድምጽ ይሰጥበትና አሸናፊው ይወሰናል። ጀርመኖች በተለይ ከሥነ ጽሁፍ ጋር ግንኙነት
ያላቸው ቃላትን ያከብራሉ። በዓመቱ ውስጥ የዓመቱ ቃል ብቻ አይደለም የሚመረጠው። ሌሎችም ለምሳሌ የወጣቶች የዓመቱ ቃል፣ የሽማግሌዎች የዓመቱ ቃል ወዘተ . . .የሚባሉ የተለያዩ ምርጫዎች አሉ.።
በ2013 የጀርመን የዓመቱ ቃል ሆኖ ያሸነፈው “GROKO“( grossen Koalition) ሆኗል። ይህ ቃል ከሁለት ቃላት የተፈጠረ ነው። grossen – ትልቅ . . . . Koalition – ጥምረት ማለት ነው። አንድ ላይ ሲሆን ትልቁ ጥምረት ማለት ነው። ቃሉ የተመረጠው ጀርመኖች በዚህ ዓመት ምርጫ አካሂደው በዚህ ምርጫ ሁለቱ ትልልቅ ፓርቲዎች ማለትም ሶሻል ዲሞክራቱም (SPD) ሆነ ወግ አጥባቂው (CDU) ሃገሪቱን ብቻቸውን ለመምራት የሚያስችል ድምጽ ባለማግኘታቸው ጥምረት መፍጠር ስለነበረባቸው ነው። ጥምረቱን ለመፍጠር ብዙ ወራት የወሰደ ድርድር አድርገዋል። በዚህ ድርድር ወቅት ጋዜጠኞች አጭር ቃል ፈጥረው ነበር ይህን ቃል “GROKO“ የሚል ስያሜ ሰጥተው ነበር። ይህ ቃል ነው የዚህ ዓመት አሸናፊ የሆነው።
በእኛም ሃገር ይህንን መጀመር ያስፈልግ ይሆናል። በተለይ በዚህ ዓመት በወያኔ በታሰሩት የሃይማኖት መሪዎች ምክንያት የተፈጠሩ ቃላቶች አሉ።“ አል ሃብሽነ“Al Habash” ወይም ዋሃቢነት “Wahhabism” “ድምጻችን ይሰማ“ ለውድድር ሊቀርቡ ይችላሉ። ከሳውዲ ስለተመለሱት ስደተኞቻችንም በተመለከተ “የመጀመሪያው ሒጂራ“ የሚል ቃል ነበር። ቴዎድሮስ አፍሮ አለ የተባለው “ቅዱስ ጦርነትም“ ለውድድር መቅረብ ይችላል። ከዛው ተያይዞ “ጡት ቋራጭ“ የሚለውም የነ ጃዋር ክስ ሊወዳደር ይችላል። ለነ ጃዋር የወጣውም “ሜንጨኞች“ የሚለው መጠሪያ ድጋፍ ሊያገኝ ይችላል። በሃገሪቱ የታወቁ ድረ ገጸች ይህንን ቢያዘጋጁና ድምጽ ቢያሰጡበት ጥሩ ይሆን ነበር።
ከዚሁ ከጀርመን ሳንወጣ ለውድድር አይቅረቡ እንጂ በኢትዮጵያውያን አዳዲስ የአማርኛ ቃላትም ተፈጥረዋል። እነዚህ ቃላት ቢወዳደሩ ሊያሸንፉ ይችላሉ። ከሁሉም ያስደነቀኝና ሊያሸንፍ ይችላል ብዬ የማምነው ቲታኒክ (Titanic) የሚለው መጠሪያ ነው። ይህ መጠሪያ የተሰጣቸው በሰሃራ በረሃ አድርገው፣ ሜዲትራንያን አቋርጠው፤ ላፓዱሳ ላይ ባሕር ላይ ሳይሰምጡ አውሮፓ የደረሱ ዜጎቻችንን ነው። ይህ ስም አትላንቲክ ውስጥ የሰመጠችውን ታላቋን መርከብ ቲታኒክ (Titanic) በማስታወስ ነው። አንድ ሰው በሳሃራ አቋርጦ አውሮፓ የደረሰ ከሆነ እሱ “ቲታኒክ” ነው ይባላል። በዚሁም ብዙ ዜጎቻችን ከአደጋ ተርፈው አውሮፓ ገብተዋል። “ቲታኒኮች” ብዙ የሚተረክ ታሪክ አላቸው። በዚህ ዓመት የጀርመንን የአማርኛ ቋንቋ በአንድ ቃል ከፍ አድርገውታል።
በጀርመን አዲስ ቃላቶች እየተፈጠሩ ቢሆንም በሌሎች አገሮች ደግሞ ያሉትን ቃላት መጠቀም እንዳይቻል አዲስ ሕግ ለማውጣት ሙከራ እየተደረገ ነው። እስራኤል ውስጥ “ናዚ” የሚለውን ቃል አላግባብ መጠቀም እንዲከለከል በእስራኤል ፓርላማ(knesset)እቅንስቃሴ ተጀምሮ የመጀመሪውን ክፍል አልፏል። እስራኤሎች በተለምዶ ፖሊስም ይሁን ወታደር ወይም ባለስልጣን ሥልጣኑን በመጠቀም ከተጋፋቸው ይህ ሰው “ናዚ” ነው ይላሉ።

http://www.haaretz.com/news/national/1.569281

ይህ ሕግ ከጸደቀ ብዙ ሕይወት ያለቀበትን የናዚ ድርጊት በተራ ቃል አለቦታው ወይም አላግባብ መጠቀም ይከለከላል ማለት ነው። ቃላትን በሕግ መከልከል ጥቅሙ የጎላ ላይሆን ይችላል። ከመናገር ነጻነት ጋርም የሚያያዝ ይሆናል። እያንዳንዳችን ከምንጠቀምበት ቃል ጋር የተያያዙ አስከፊ ነገሮችን ማሰብና የቃሉን ጥቅም ማልከስከስና የተፈጸመውን ግፍ እንደማቅለል እንዳይቆጠር መጣር ይኖርብናል። “ናዚ” የሚለው ቃል ከዘር ማጥፋት ጋር የተያያዘ ነውና። በትራፊክ ጥፋት የቀጣንን ፖሊስ ሁሉ “ናዚ” ነው ማለት የናዚን ትርጉም ዝቅ ያደርገዋል። ተራ ጠብቅ ብሎ ሥነ ሥርዓት ያስጠበቀውንም “ናዚ“ ማለት ቃሉን ትርጉም ያሳጣዋል ነው የእስራኤሎቹ እምነት።
ወደ ሃገራቸን ስንመጣ ደግሞ ብዙ ቃላትን አለ ቦታቸውና አላግባብ መጠቀም እየለመደብን መጥቷል። በመንግሥት ሥልጣን ላይ የተቀመጠው ወያኔ ቃላትን አላግባብ በመጠቀም የተጨበጨበለት ነው ብንል ስህተት አይሆንም። የምዕራብያውያንን ድጋፍ በመሻትም ሆነ የፖለቲካ ጥቅምን በሚመለከት ከብዕር በስተቀር ምንም የሌለውን ጋዜጠኛ “ ሽብርተኛ“ ወይም “ፀረ ሰላም“ ብሎ ወያኔ ሲፈርጅ የትርጉም ስህተት መስሎ የሚታየን አንጠፋም። በአሁኑ ወቅት በመንግሥት የሕዝብ መገናኛ መንገዶችና(እንደ ኢቲቪ ዓይነታቸው) ደጋፊዎቻቸው “አክራሪ“ የሚባሉት በሰላማዊ መንገድ የሚታገሉት የእስልምና ሃይማኖት ተከታዮች የወጣላቸው ከእነርሱ ጋር ግንኙነት እንደሌላው የሚታወቅ ነው። ሰላማዊ ሰዎችን “ሽብርተኛ“ ወይም “አክራሪዎች“ ብሎ መጥራት እውነተኞቹ አሸባሪዎች በሕዝብ ላይ የሚያደርሱትንና ወይም ያደረሱትን ጉዳት ማሳነስ ይሆናል።
በተቃዋሚ በኩልም ቃላቶች ይባክናሉ። የዓባይን መገደብ የደገፈን ወይም አባቱን ለመጠየቅ ወደ ሃገሩ ጎራ ያለውን ሁሉ “ወያኔ“ ማለት የወያኔነትን ትርጉም ዝቅ ማድረግ ይመስለኛል። ናዚነት ለእስራኤሎች ትርጉም እንደሚሰጥ ወያኔነት ለእኛም የሚሰጠን ዘግናኝ ትርጉም አለው። ስለዚህ ያለፈ ያገደመውን ስላልደገፈን ብቻ ተነስተን “ወያኔ“ ማለት የወያኔን ግፍ በጣም ማቅለል ይሆናል። ለነገሩ የአርሶ አደሮች ንቅናቄ የነበረውንና የተከበረውን “ወያኔ“ የሚለውን ስም ያልከሰከሰው ራሱ ወያኔ ነው። የሕዝብን ንቅናቄ የነበረው መጠሪያ ለአንድ ዘረኛ ድርጅት መጠሪያ ሲያደርግ ነው ነገሩ የተበላሸው። ዛሬ በወያኔ መጥፎ ተግባር ምክንያት “ወያኔ“ የሚለው ቃል የትግል መጠሪያ ሳይሆን ዘረኛ፣ ጠባብ ፣ ከፋፋይ ፣ ግፈኛ የሚል ትርጉም ይዟል።
በሌላ በኩል ደግሞ በድርጅት ውስጥ ዴሞክራሲ የጠየቀውን ሁሉም አንጃ ማለት ስህተት ነው። በተለይ እንደ ሃገራችን አቆጣጠር 1969-70 ዓ.ም በኢሕአፓ ውስጥ በነብርሃነ መስቀልና ጌታቸው ማሩ ደጋፊ አንጀኞች የተፈጸመውን ግፍ ማቅለል ይመስለኛል። ይህ በአሁኑ ወቅት የምንሰማው የአንጃነት አፈራረጅ በእነ ብርሃነ መስቀልና ጌታቸው ማሩ ደጋፊዎች የደረሰውን ጥፋት የሚያልከሰክስና በዚያም ወቅት ሕይወታቸውን ያጡትን ዜጎች ደመ ከልብ የሚያደርግ ሆኖ ነው የታየኝ። ፓሊስ ሲቀጣን ናዚ ማለት የቃሉን ክብደት ካቀለለው በድርጅት ውስጥ በተነሳ የሃሳብ ልዩነት የተለየንን ወይም የተቃወመንን ሁሉ አንጃ ስንልም የአንጀኞችን በደል ተራ እናደርገዋለን።
ቃላትን ትርጉም እንዲኖራቸው ስናደርግ ከግል ጥቅም አንጻር ወይም ከወቅታዊ የፖለቲካ እሰጥ አገባ ብቻ ሳይሆን እንደ ጀርመኖች ከሀገርና ከሕዝብ ጥቅምና ጉዳት አኳያ እየመዘንን ቢሆን ነው ከበሬታ የሚኖረን። በዚህ ውድድር ጀርመን ውስጥ በስልጣን ያለውን መንግሥት የሚያጋልጡ ቃላት የማሸነፍ እድላቸው ትልቅ ነው። ጋዜጠኛውን “ሽብርተኛ“፣ የዓባይ ግድብን የደገፈውን “ወያኔ“፣ ከእኛ ጋር የሃሳብ ልዩነት ያለውን “አንጃ“ ብሎ ከመሬት ተነስቶ ደፍሮ መናገር ወይም መጻፍ የራስን ማንነት የሚያጋልጥ ነው። ይህ ደግሞ ወዳጅንም ሳይሆን ጠላትን እያበዛ የሚሄድ አሰራር ነው የሚሆነው። በሕዝብ ታማኝነትንም ያሳጣል። ሲበዛ ደግሞ ቀበሮ መጣብኝ ብሎ ሲያታልል እንደቆየው እረኛ፣ የእውነቱ ቀበሮ ሲመጣ ጩኸቱ እንደ ማታለል ነው የሚቆጠረው።
ቃላትን በሕግ መከልከል ልዩነት ያመጣል ብዬ አላምንም። በሕግ መገደብን ከተቃወምን ደግሞ ራሳችንን በተፈጥሮ ሕግ ማስተዳደር ይኖርብናል። ስንት ዜጎች ያለቁበትን ጉዳይና ስያሜ ወደ ጊዜያዊ የፖለቲካ ጥቅም መተርጎም ኢሰብአዊነት ነው የሚሆነው። በተለይ የምንወነጅለው ግለሰብ ነጻ ከሆነ በግለሰቡ ላይ የሰራነው ወንጀል ትልቅ ነው።እንደ ወያኔ ራስ ከሳሽ፣ ራስ ፈራጅ እስከ አልሆንን ድረስ በነጻ መድረክ መረጃ አቅርቡ ብንባል ማጣፊያው ሊያጥረን ይችላል። ማንም የሚጠይቀን የለም ብሎ ያልሆነውን መለደፍ ደግሞ የዝቅተኝነታችን ምልክት ነው የሚሆነው። መድረክ አገኘሁ ብለን ደግሞ የጠላነውን ሁሉ “አንጃ“ ብሎ መጻፍ ወይም በሰፈር ጠብ “ወያኔ“ ብሎ መሳደብ ትዝብት ላይ ይጥላል።
በሁሉ የሚገርመው እኛ በውጭ ሃገር ተቀምጠን፣ ወያኔ የማይደርስብን መሆኑን አረጋግጠን፣ አገር ውስጥ የሚችሉትን የሚያደርጉትን “ቡከን“ ብለን ብንሳደብ ማን ነው የሚሰማን? ይህንን ዓይነት ሁኔታ ቃላትን ከማባከን በላይ ፋይዳ ሊኖረው አይችልም። “ቡከን“ ብለን ስንተች ሌሎች የፈሩትን እኛ ሰርተን ካላሳየን ባዶነታችን ነው ጎልቶ የሚታየው። ስድባችንም የአህያ ፈስ ነው የሚሆነው። አይሸትም አይገማም። ማንም ለአህያ ፈስ አፍንጫውን የሚይዝም አይኖርም።
በደርግ አስራ ሰባት የግፍ አገዛዝ ውስጥ የተፈጠሩ የማውገዣ ቃላት ብዛታቸውን ማስታወስ ያዳግታል። ግን ሁሉም መፍትሄ አላመጡም። ዛሬም ወያኔ የማያወጣው ስም የለም ግን ቃላት ማባከን እንጂ የሚያመጣው ትርፍ የለም። ከስድቡ ባሻገር አልፈን “ወያኔም“ ሆነ “አንጃ“ “ቡከን“ ሆነ “ሽብርተኛ“ ብለን የምንፈርጃቸው ሰዎች እውን እንደምንላቸው ናቸው ወይ? ካልሆኑ ደግሞ ችግራቸውን አጥንተን ችግሩን ለመፍታት ስንጥር ነው መፍትሄ የምናገኘው። “ጸረ ሰላም“ “ሽብርተኛ“ ብሎ ተቃዋሚዎችን መፈረጅ ችግሩን አይፈታም፣ የውስጥ ዴሞክራሲን የጠየቀውን ሁሉ አንጃ ብሎ መለደፍ ድርጅትን ዴሞክራሲዊ አያደርግም። ሙከራችን ቃላትን ማባከን እንዳይሆን ከመፈረጃችን በፊት ማሰብ መቅደም አለበት።
ሰለ ሃገራችን ሰላም የሚያስቡ ሁሉ በሰላም ይክረሙ!
በልጅግ ዓሊ
23.01.14 ፍራንክፈርት
Beljig.ali@gmail.com

በቀለ ገብርኤል (ሲሳይ) – ከሚኒሶታ

ዛሬ (እሁድ) ከእንቅልፌ እንደተነሳሁ መጀመሪያ የደረኩት ነገር ቢኖሮ የመሶኮቱን መጋረጃ ከፈት Aድርጌ ውጪውን ማይት ነበር። በረዶው እንደጉድ ተከምሮዋል። የታየኝ ገና መኪና አሙቄ፣ በረዶ ጠርጌ፣ መጥረግማ ቢሆን በማን እድል ፈቅፍቄ ጉዞዬን ወደ ቤተ ክርስቲያን ማቅናት ነበር። መንገዱም ከሞላ ጎደል ቢጠረግም ፍጥነትን በተመለከተ እንኳን ለመብረር በተፈቀደው ፍጥነትም ለመሄድ የደፈረ የለም። ሁሌ መኪና የሚያሽከረክሩ ጸባያቸው እንደዚህ ቢያምር እንዴት ጥሩ ነበር። ሁሉም በጥናቃቄ መሪውን እንደ ህጻን ልጅ ታቅፎ የሚነዳው ነው የሚመስለው። በእርግጥ አናዳንዶቹ በራሳቸውም ይሁን ከቁጥጥር በላይ በሆነ ምክንያት እዚያም እዚህም በረዶው ውስጥ ውትፍ ብለው የሚታዩ አሉ።

ሙሉውን ለማንበብ እዚህ ይጫኑ

የሚኒሶታው ደብረሰላም መድሃኔዓለም ቤ/ክ ጉዳይ ቁጭብሎ በመነጋገር በሰላም መፍታት እየተቻለ፤ ወደ አላስፈላጊ ሁኔታዎች እየተደረሱ ነው። ዘ-ሐበሻ የሁሉንም ወገን ድምጽ ለማሰማት አሁንም ጠንክራ በመሥራት ላይ ትገኛለች። ከዚህ ቀደም ባለፈው እሁድ የተፈጠረውን በማስመልከት አቶ በቀለ ገብር ኤል (ሲሳይ) የተባሉ የቤ/ክስቲያኑ አባል “ያየሁትን ልመስክር” በሚል የጻፉትን ጽሁፍ አስተናግደን ነበር። አሁን ደግሞ ቦርዱ ባለፈው እሁድ በቤተክርስቲያኑ ውስጥ ያነበበውን ደብዳቤ ደርሶናል – አስተናግደነዋል። የተፈጠረው ነገር ሁሉ በመነጋገር ሰላም እንዲፈጠር በዚህ አጋጣሚ ጥሪ እናቀርባለን።

የደብረሰላም መድኃኔዓለም የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተክርስቲያን ከቅርብ ጊዜ ወዲህ ሠላሟ ከዕለት ወደ ዕለት አሳሳቢ እየሆነ መጥቷል። ችግሩም በተለይ በDecember 15, 2013 ከተጠራው የአባላት ጠቅላላ ጉባዔ ወዲህ ጥሩ መልክ እየያዘ እንዳልመጣ ሁላችንም በየሳምንቱ እሁድ እያየን ያለነው ክስተት ነው።

ሙሉውን ለማንበብ እዚህ ይጫኑ

(ተስፋዬ ገብረአብ)

ውድ አንባብያን፣ ይህ ጽሁፍ ከዚህ ቀደም ከዳኛ ወልደሚካኤል መሸሻ ጋር ተስፋዬ ገብረአብን አስመልክቶ አወጥተን ከነበረው ሪፖርት ጽሁፍ ተከታይ ነው። በዚህ መሰረት ከተስፋዬ ገብረአብ ጋር አብረን ስንኖር እጄ ላይ ከወደቁትን መረጃዎች መሃከል የመጀመሪያው ጽሁፍ ተከታይ ይሆናል ብዬ የመረጥኳቸውን ቃል በገባሁት መሰረት ከነማብራሪያቸው አቀርባለሁ።
ለዛሬ የማቀርበው መረጃ ተስፋዬ ገብረአብ እንደ ሸፋን ከሚጠቀምበት የደራሲነት እና የጋዜጠኘነት ስራ ባሻገር ለማመን በሚያዳግት ይሰራ የነበረውን የወንጀል ድርጊት ፍንትው አድርጎ ያሳያል።

ሙሉውን ለማንበብ እዚህ ይጫኑ/ Read full story in PDF

ለቤተክርስቲያን ሰላም እና አንድነት ከቆሙ ምእመናን የተሰጠ መግለጫ

ሰንበት ት/ቤት መንፈሳዊ ሕይወት በወጣትነት ጊዜ የሚገበይበት፣ በምግባር የሚታነጹበት፣በኃይማኖት የሚጎለምሱበት የቤተክርስቲያን፣የአገርና የህዝብ ተስፋ የሚሆኑ ዜጎች የሚፈጠሩበት መንፈሳዊ የአገልግሎት ክፍል ነው። ይሁን እንጂ ይህ የቤተክርስቲያን፣የአገርና የህዝብ ተስፋ የሆነ የልጆችና የወጣቶች መንፈሳዊ ተቋም በሚኔሶታ ‘‘ ቤዛ ኵሉ ’’ ሰ/ት/ቤት ሲረክስ መታየቱ እጅጉን ያሳዝናል።

ሙሉውን ለማንበብ እዚህ ይጫኑ

ትርጉም በነጻነት ለሀገሬ
የዘገዬ ፍትህ እንደተነፈገ መቆጠር የለበትምን?

በአህጽሮ ቃሉ አይሲሲ/ICC እየተባለ የሚጠራው ዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት/International Criminal Court የኡሁሩ ሙጋይ ኬንያታን ጉዳይ አስመልክቶ እያደረገ ያለው ተደጋጋሚ የፍትህ ሂደቱን የማዘግየት ስራ፣ በቀጠሮ የማሳለፍ እና “የውሸት መረጃዎች” እንዲሁም “የሀሰት ምስክሮች” በማቅረብ እንደገና የመታየት ዕድል ለመፍጠር እየተነገረ እና በተግባር እየተፈጸመ ያለው አጠቃላይ ወደኋላ የመንሸራተት ሁኔታ አንቅልፍ ባያሳጣኝም ከፉኛ አሳስቦኛል፡፡ ይኸ ነገር ሙሉ በሙሉ ትክክል አይደለም ለማለት ባይዳዳኝም የጥርጣሬ ጠረኑ ግን እየሸተተኝ ነው፡፡ ኬንያታ ከተከሰሰበት የሰብአዊ መብት ጥሰት ነጻ በመሆን ከዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት/አይይሲ መዳፍ እንዲወጣ መድረኩ እየተመቻቸ ነውን?
ዓለም አቀፉ የወንወጀለኞች ፍርድ ቤት/ICC ቀደም ሲል በሰብአዊ መብት ጥሰት ክስ መስርቶባቸው የነበሩትን ኡሁሩ ኬንያታ እ.ኤ.አ ከጃንዋሪ 2012 ጀምሮ የኬንያ ርዕሰ ብሄር ሆነው ስልጣን ከተቆናጠጡ በኋላ የክስ ሂደቱን የማቆየት፣ የማዘግየት እና የማቋረጥ አድሏዊ ጥረቶችን በማድረግ አዝማሚያ ላይ ይገኛል፡፡ በተባበሩት መንግስታት የኬንያ አምባሳደር ሆነው በመስራት ላይ የሚገኙት ማቻሪያ ካማው እ.ኤ.አ ሜይ 2013 በተጻፈ “የሚስጥር ደብዳቤ” ለተባበሩት መንግስታት የጸጥታው ምክር ቤት ፕሬዚዳንት የኡሁሩ ኬንያታ ጉዳይ ከዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት እጅ ወጥቶ በኬንያ ፍርድ ቤት እንዲታይ ትዕዛዝ እንዲሰጥ የሚጠይቅ ባለ 13 ገጽ የተማጽኖ አቤቱታ አቀረቡ፡፡ በዚያ ወር የኢትዮጵያ የይስሙላው ጠቅላይ ሚኒስትር እና የአፍሪካ ህብረት ተዘዋዋሪ ሊቀመንበር ኃይለማርያም ደሳለኝ ንዴት እና ስሜታዊነት በተቀላቀለበት አኳኋን ዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት በጥቁር አፍሪካውያን መሪዎች ላይ የሚያካሂደው “የዘር ማደን” ዘመቻ መቆም አለበት የሚል ክስ በጩሀት አሰሙ፡፡ እ.ኤ.አ ጁን 2013 ዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት የኡሁሩ ኬንያታን የክስ ሂደት ጉዳይ በማስመልከት የኬንያታ ወንጀል መከላከል ቡድን አባላት በቂ ማስረጃዎችን ማሰባሰብ እና ማቅረብ እንዲችሉ በማለት የክስ ሂደቱ እስከ ኖቬምበር 12/2013 ድረስ እንዲዘገይ ብይን ሰጠ፡፡ እ.ኤ.አ መስከረም 2013 ዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት የኬንያታ እና የሩቶን ሁለቱንም ክሶች ውድቅ እንዲያደርጋቸው አቶ ኃይማርያም ደሳለኝ በይፋ ጠየቁ፡፡ በሌላ በኩልም አቶ ኃይለማርያም ደሳለኝ በተባበሩት መንግስታት 68ኛ ጠቅላላ ጉባኤ ላይ በመገኘት ዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት “በኬንያ መሪዎች ላይ ክስ በመመስረት መሪዎቹ ህገመንግስታዊ ኃላፊነቶቻቸውን በአግባቡ መወጣት እንዳይችሉ ያላቸውን አቅም” ያዳከመ መሆኑን በመግለጽ ጉባኤው ክሶቹ እንዲሰረዙ ውሳኔ ቢያሳልፍ “በኬንያ ለሰላም ግንባታው እና ለብሄራዊ ዕርቅ ሂደቱ ወሳኝ ድጋፍ እንደሚያደርግ“ ለጉባኤው ጩኸታቸውን አሰምተዋል፡፡
እ.ኤ.አ ኦክቶበር 2013 የአፍሪካ ህብረት/AU በህብረቱ ጽ/ቤት ልዩ ጉባኤ በማድረግ የኬንያታ እና የሩቶ የክስ ሂደት ጉዳይ ከዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት ተነስቶ በኬንያ ፍርድ ቤቶች መታየት እንዲችል ለዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት/ICC ጥያቄ አቀረበ፡፡ ይህ ካልሆነ ግን እንደ አማራጭ የአፍሪካ የህብረቱ አገሮች በ በደቦ “ከሮም ስምምነት” እራሳቸውን እንዲያገሉ ለማድረግ ዛቻ አሰሙ፡፡ በዚህም መሰረት አፍሪካውያንን እያሳደደ ከሚያድነው “ዘር አዳኝ” ፍርድ ቤት ለማዳን እና ደህንነታቸው እንዲጠበቅ ለማድረግ የሚል ሀሳብን መሰረት በማድረግ በአዲስ አበባ ከተማ ስብሰባቸውን አደረጉ፡፡ መሪዎቹ ከዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት በተጻራሪ በመቆም ባዶ፣ የተጋነነ እና እራሳቸውን ከፍ ከፍ የሚያደርግ ጩኸትና አምቢልታ አሰሙ፡፡ ሆኖም ግን ከሮማ ስምምነት እራስን ማግለል የሚለው “የብዙህን ስምምነት መጣስ” ጩኸትና ሴራ ሳይሳካ ከሸፈ፡፡ ከሮማ ስምምነት በደቦ እንወጣለን የሚለው ስሜታዊነት እና እብደት የተሞላበት ማስፈራሪያ ባዶ ጩኸት ከመሆን ባለፈ የፈየደው ነገር የለም፡፡ በቀጣይነትም የአፍሪካ ህብረት የኬንያታ የፍትህ ሂደት ጉዳይ ለአንድ ዓመት እንዲዘገይ ለተባበሩት መንግስታት የጸጥታው ምክር ቤት ጥያቄ አቀረበ፡፡ ሆኖም ግን እ.ኤ.አ በኖቬምበር 2013 አጋማሽ የፍትህ ሂደቱ ለአንድ ዓመት እንዲዘገይ የቀረበውን ጥያቄ የጸጥታው ምክር ቤት ውድቅ በማድረግ ውሳኔ አሳለፈ፡፡ ይህንንም በማስመልከት በተባበሩት መንግስታት የኬንያ አምባሳደር የሆኑት ካማዉ እንዲህ በማለት ደነፉ፣ “የፍርድ ሂደቱን ለማዘግየት የቀረበው ጥያቄ ተቀባይነትን አላገኘም፣ ምክንያት እና ህግ በመስኮት ተወርውረዋል፣ ፍርኃት እና አለመተማመን እንዲነግሱ ተፈቅዶላቸዋል፡፡“ በሌላ በኩል የሚያስገርመው ነገር ግን ዩናይትድ ስቴትስ ያልተጠበቀ ጥሩ ነገርን አደረገች፡፡ በተባበሩት መንግስታት የዩናይትድ ስቴትስ አምባሳደር የሆኑት ሳማንታ ፓወር እንዲህ በማለት የመንግስታቸውን አቋም ግልጽ አድርገዋል፣ “በ2008 ድህረ ምርጫ በኬንያ ለተፈጸመው የኃይል እርምጃ ሰለባ ለሆኑት ቤተሰቦች የፍርድ ሂደት ለመጀመር ማስረጃዎችን የመገምገም እና የማሰባሰብ ስራ ከአምስት ዓመታት በላይ ጊዜ ፈጅቷል፡፡ በዚያ ብጥብጥ በተወሰደው የኃይል እርምጃ ሰለባ ለሆኑ ወገኖች ፍትህ መስጠት ለሀገሪቱ ዘለቄታዊ ሰላም እና ደህንነት ወሳኝ ጉዳይ እንደሆነ እናምናለን፡፡ በሰዎች ላይ በሚፈጸሙ ሰብአዊነትን በሚጥሱ ወንጀሎች ላይ ተጠያቂነት እንዲኖር እና ወንጀል ፈጻሚዎችም ለህግ እንደቀርቡ የማድረግ ግዴታ አለብን፡፡“ በማለት ግልጽ መልዕክት አስተላልፈዋል፡፡
ባለፈው ሳምንት የኡሁሩ ኬንያታን የፍትህ ሂደት አስመልክቶ “አንድ ምስክር የምስክርነት ቃል ላለመስጠት እራሱን ካገለለ እና ሌላኛውም የሀሰት ማስረጃ አቅርቧል“ ከተባለ በኋላ እ.ኤ.አ ፌብሯሪ 5/2014 ለመታየት ተይዞ የነበረው ቀጠሮ የዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት አቃቢ ሕግ በኬንያታ ላይ የቀረቡትን ማስረጃዎች እንደገና ለመገምገም እንዲቻል ሌላ ሶስት ተጨማሪ ወራት እንደጠየቁ እና የፍትህ ሂደቱ እንደተላለፈ ግልጽ ተደርጓል፡፡
የውሸት ማስረጃ እና የሀሰት ምስክሮች ሲባል ለምን?
ባለፈው ወር በዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት አቃቤ ሕግ ቢሮ ውስጥ “የውሸት ማስረጃ“ እና “የሀሰት ምስክሮች“ የሚሉ ስሜትን ዕረፍት የሚነሱ ንግግሮች ተደምጠዋል፡፡ እ.ኤ.አ ዴሴምበር 19/2013 የዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት ዋና አቃቤ ሕግ ወይዘሮ ፋቱዋ ባንሱዳ እንዲህ በማለት ተናግረዋል፣ “ዴሴምበር 4/2013 በዚህ ጉዳይ ላይ ሁለተኛ ቁልፍ ምስክር ተብሎ የቀረበው በወሳኙ ድርጊት ላይ ለፍትህ ሂደቱ የውሸት መረጃ መስጠቱን አምኗል፡፡ ይህ ምስክር በአሁኑ ጊዜ ከፍትህ ሂደቱ የምስክርነት ዝርዝር ውስጥ እራሱን አግልሏል… አሁን በእጆቼ ያሉትን ማስረጃዎች በጥንቃቄ መርምሬ እና እንዲሁም የእነዚህ እራሳቸውን ከምስክርነት ያገለሉት ሁለት ምስክሮች በፍትህ ሂደቱ ላይ የሚያስከትለውን አሉታዊ እንደምታ ከግንዛቤ በማስገባት የሚስተር ኬንያታን የክስ ሁኔታ ስገመግመው ከፍተኛ የሆነ ዓለም አቀፍ ደረጃውን የጠበቀ መረጃ ሆኖ ስላላገኘሁት በአሁኑ ጊዜ በዓለም አቀፍ ደረጃ የሚካሄድን የፍትህ ሂደት አያሟላም ወደሚል መደምደሚያ ላይ ደርሻለሁ… በዚህም መሰረት እስካሁን ድረስ ያደረግኋቸውን ጥረቶች ምሉዕ ለማድረግ ተጨማሪ መረጃዎችን እና እነዚህ መረጃዎች በፍትህ ስርዓት ሂደቱ ዘንድ መኖር ያለበትን የቢሮዬን ዝቅተኛውን የመረጃ ድንበር በትክክል ማሟላት አለማሟላታቸውን ለማረጋገጥ ተጨማሪ ጊዜ ያስፈልገኛል…“ በማለት ሀሳባቸውን አጠቃለዋል፡፡
እ.ኤ.አ ማርች 2013 የዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት አቃቤ ሕግ በቀድሞው የኬንያ ሲቪል ሰርቪስ ኃላፊ በነበሩት እና አብረው ይከላከሉ በነበሩት ፍራንሲስ ሙታውራ ላይ ተመስርቶ የነበረውን የወንጀል ክስ ጉዳይ ውድቅ ባደረጉበት ጊዜ ወይዘሮ ቤንሱዳ የእኒሀ ሰው ጉዳይ ውድቅ መደረጉ እኔ በያዝኩት በአዲሱ የኬንያ ዕጩ ተመራጭ ፕሬዚዳንት የፍትህ ሂደት ጉዳይ ላይ ምንም ዓይነት ተጽዕኖ አይኖረውም በማለት ተናግረው ነበር፡፡ “የሁኔታዎች አመክንዮ እንደሚያሳየን አንድ የክስ ጉዳይ ውድቅ ተደርጎ ተከሳሹ ሲሰናበት ይህ ነጻ የተለቀቀው ሰው በሌላው በክስ ሂደት ላይ ላለው የወንጀል ተጠርጣሪ ተመሳሳይ ክስ በቀጥታ በሚታይ መልኩ ቀጥተኛ ያልሆነ ተባባሪ ሆኖ ተጽዕኖ ላያሳይ ይችላል፡፡ ብዙ ሰዎች በአንድ ዓይነት የክስ ጉዳይ ላይ ክስ ተመስርቶባቸው ሁሉም በአንድ ዓይነት ያለምንም ተለዋዋጭነት በእያንዳንዱ ተከሳሽ ላይ አንድ ዓይነት ብይን ሊሰጥ ይገባል ለማለት አይቻልም… ኬንያታ ግን ለእያንዳንዱ በወንጀል ተጠያቂ ግለሰብ የገንዘብ እና የሎጅስቲክስ ቀጥተኛ ድጋፍ ሲያደርጉ እንደነበር በተጠርጣሪነት ክስ ተመስርቶባቸው እያሉ ሙታውራ በበኩሉ ከሙንጊኪ/Mungiki (የወንጀል ባለሙያዎች ድርጅት) ድጋፍ ያገኝ ነበር የሚል የተጠርጣሪነት ክስ ተመስርቶበት እያለ እንዲሁም ይህ ተጠርጣሪ ለፒኤንዩ ጥምረት/PNU Coalition አባላት ድጋፍ ለማድረግ ሲባል በናኩሩ እና ናይቫሻ/Nakuru and Naivasha አባላት ላይ ወንጀል እንዲፈጽም ተቋማዊ ድጋፍ ሲደረግለት እንደነበር የተጠርጣሪነት ክሱ ያመላክታል፡፡“
ኬንያታን እና ሩቶን ከዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት መዳፍ ለማውጣት በመቅረብ ላይ ያሉ የክርክር ጭብጦች
ኬንያታን እና ሩቶን ከዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት መዳፍ ለመልቀቅ ወይም ደግሞ ተጠርጣሪዎቹ የስልጣን ዘመናቸውን እስኪያጠናቅቁ “በማዘግየት“፣ አንድ ዓመት “የማዘግየት” ዕድል በመስጠት፣ የክስ ሂደቱን ላልተወሰነ ጊዜ በማስተላለፍ፣ የዓለም አቀፉን የወንጀለኞች የክስ ሂደት በማቋረጥ እና ጉዳዩ በኬንያ ፍርድ ቤቶች መታየት እንዲችል በማድረግ በርካታ የህግ፣ የፖለቲካ እና የፖሊሲ የመከራከሪያ ጭብጦች አስከዛሬ ቀርበዋል፡፡ ኬንያታን ከዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት ነጻ ለማውጣት የሚያቀርቡ ዋና ዋናዎቹ የመከራከሪያ ጭብጦች እንደሚከተለው ናቸው፣ 1ኛ) የኬንያታ እና የሩቶ የክስ ጉዳይ በዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት መታየቱ የኬንያን ሉዓላዊነት ይዳፈራል፣ 2ኛ) እ.ኤ.አ ማርች 2013 በኬንያ በተደረገው አገር አቀፋዊ ምርጫ ኬንያታ እና ሩቶ ያለመከሰስ መብት ተጎናጽፈዋል ምክንያቱም መመረጣቸው “ነጻ“ መሆናቸው ተረጋግጧል፣ 3ኛ) በኬንያታ እና በሩቶ ላይ የቀረበው ክስ ማስረጃ “ውሸት እና በፈጠራ ላይ የተመሰረተ ነው“፣ 4ኛ) የዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት አቃቤ ሕግ ፍትሀዊ አይደሉም፣ እናም አላግባብ ስልጣናቸውን በመጠቀም የክስ ሂደቱን በማጣመም የህግ የበላይነት እንዳይሰፍን በኬንያታ እና በሩቶ ላይ ተግባራዊ ያደርጉታል፣ 5ኛ) ዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት እና ዋና አቃቤ ሕጉ ያልተገደበ እና ለማንም ተጠሪነት የሌለው ስልጣን ተሰጥቷቸዋል፣ 6ኛ) ዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት በኬንያታ እና ሩቶ ላይ ብይን በመስጠት ለተባበሩት መንግስታት የጸጥታው ምክር ቤት የተሰጠውን ስልጣን በመጋፋት የስልጣን መብቱን ይነጥቃል፣ 7ኛ) የተባበሩት መንግስታት ቻርተርን እና በኬንያታ እና ሩቶ ላይ የተፈጸመውን የፍትህ ሂደት ህገወጥ እና ድርጅቱ ከተሰጠው የስልጣን ኃላፊነት (ከተሰጠው የህግ ስልጣን በላይ) ስለሆነ የሮማ ስምምነትን ይጥሳል፣ 8ኛ) ኬንያ ፈቃደኝነቱ እና ችሎታውም ስላላት ወንጀለኞችን በሮማ ስምምነት መሰረት በእራሱ አገር ለመዳኘት ዝግጁ ናት፣ 9ኛ) ዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት በኬንያታ እና በሩቶ ላይ የመሰረተው ክስ መሰረተቢስ ነው፡፡
አቧራው መርጋት ከጀመረ በኋላ የአፍሪካ አምባገነን መሪዎች በእርግጠኝነት የሚፈልጉት የእያንዳንዳቸው ጉዳይ ከተለመደው ፍትሀዊ የህግ ስርዓት ውጭ በተለዬ መልኩ ለእነሱ በሚስማሙ ህጎች መዳኘት እንደሚኖርባቸው ነው፡፡ አምባገነኖቹ የአፍሪካ መሪዎች እራሳቸው በእጃቸው መርጠው በሚያስቀምጧቸው አቃቢያነ ሕጎች እና ዳኞች ብቻ የፍትህ ሂደት ጉዳያቸው እንዲታይ እና የህግ ውሳኔም በእነርሱው በኩል ብቻ እንዲያገኙ የዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት እንዲፈቅድላቸው ይፈልጋሉ፡፡
የወደፊቱ አደገኛ ሁኔታ፡ “በሰው ልጅ ላይ ወንጀል ለሚፈጽሙ የአፍሪካ መሪዎች የሚስማማ ኢፍትሀዊ ህግ”
በአሁኑ ጊዜ የሚታዩት የፍትህ ሂደቱን የማዘግየት፣ ቀጠሮዎችን የማስተላለፍ እና የማቆየት ሁኔታ በዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት እና በኬንያታ፣ እንዲሁም በአፍሪካ ህብረት እና በተባበሩት መንግስታት የጸጥታው ምክር ቤት መካከል ኬንያታን ከዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት መዳፍ ለማስለቀቅ የሚደረግ የፖለቲካ “ስምምነት” ምልክቶች እና አዝማሚያዎች ያሉ አይመስልምን? ማስረጃ ተብለው ቀደም ሲል ተይዘው የነበሩት ምስክሮች የሚያምኑበትን እንደገና ሲክዱ እና የሀሰት ምስክርነት ሲሰጡ ሲታይ የፍርድ ሂደቱን ፊኛ መሆን (የሀብረተሰቡን ሀሳብ ለመገምገም እና ወደፊት ሊነሳ የሚችል ተቃውሞ ካለ ለማጤን) እና የዓለም አቀፉን ማህበረሰብ አመለካከት በማየት ማስረጃ አልተገኘም በሚል ሰበብ በኬንያታ ላይ የቀረበውን ክስ ውድቅ በማድረግ ኬንያታን ከዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት ለመልቀቅ የሚደረግ የፖለቲካ ትወና አንድ አካል አይመስልምን? ጉዳዩ ሲታይ በዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት፣ በአፍሪካ ህበረት፣ በኬንያታ እና በተባበሩት መንግስታት የጸጥታው ምክር ቤት መካከል የህግ የቴክኒክ ጉድለት ስበብ ያለበት በማስመሰል ኬንያታን ለመልቀቅ እየተደረገ ያለ ተውኔትነት መሰል ነገር (ሻጥር አላልኩም) ያለበት አይመስልምን? ስህተት ባለበት ሁኔታ አትገንዘቡኝ፡፡ ወደፊት የሚመጣውን አዳጋች ሁኔታ አስቀድሜ በማየት ነው ጥያቄዎችን እየጠየቅሁ ያለሁት፡፡ ይኸው ነው!
እ.ኤ.አ በ2014 ኡሁሩ ሙጋይ ኬንያታ “በመረጃ እጥረት ምክንያት“ ከዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት መዳፍ በመውጣት ለዓለም አቀፉ ማህበረሰብ እንዲህ ሊሉ ይችሉ ይሆን? “ነግሪያችሁ አልነበረም፣ ይኸውላችሁ እኔ ነጻ ሰው ነኝ፣ የዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት በእኔ ላይ የመሰረታቸው ክሶች የዘር አደና እና በህግ ጥላ ስር ሰው ገዳይ ሆኖ ከመቅረብ የዘለለ አልነበረም፡፡ የዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት የአፍሪካን ጥቁር መሪዎች አያሳደደ ነው… አንዱ በመጨረሻ የማነሳው ነገር ደግሞ የሱዳኑ ኦማር አልባሽር በሀሰት የተከሰሰ መሆኑን ነው፡፡ በእርሱ ላይ በሀሰት የመሰረታችሁትን ክስም አንሱለት…”
ከፈለጋችሁ ተጠራጣሪ ብላችሁ ልትፈርጁኝ ትችላላችሁ፡፡ ይኸ የሙያ ጉዳይ ነው፡፡ የመከላከል የህግ ባለሙያዎች በጣም ሲበዛ ተጠራጣሪዎች እና ገና በሩቁ ማነፍነፍ የሚችሉ የማሽተት የስሜት ህዋሳቶች ያሏቸው ናቸው፣ (በጣም ትንሽ የሻጥር ጠረን ቢሆንሞ በሚገባ ማሽተት እችላለሁ)፡፡ ስለህግ ባለሙያዎች በምናገርበት ጊዜ የመከላከል የህግ ባለሙያዎች በተደጋጋሚ የሚጠቀሙባቸው ዘዴዎች “ጉዳዩን መካድ፣ ማዘግየት እና መከላከል“ የሚሉት ናቸው፡፡ ዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት “ማቆየት፣ ማዘግየት እና ክሱን መሰረዝ“ የሚሉ አዲስ ዘዴዎችን በመፍጠር ስሜት አልባ በመሆን አወዛጋቢ ከሆነው የፍርድ ሂደት ኬንያታን ነጻ ለማውጣት የሚሞክር ከሆነ በኬንያታ የፍትህ ሂደት ላይ መገረም የምጀምር ይሆናል፡፡ ሰለዚህ በጣም አስባለሁ፡፡ ጮክ ብዬም እናገራለሁ፡፡ እኔ የቆዬ፣ የዘገዬ እና የተሰረዘን ፍትህ እንደተካደና አንደተነፈገ ፍትህ እቆጥረዋለሁ፡፡
በኬንያታ ላያ ያለ ማስረጃ
አንድ ጉርሻ ብቻውን አንደማያጠግብ ሁሉ አንድ ወይም ሁለት ምስክሮች ብቻም በወጀንጀል ጉዳዩ ላይ የሚፈጥሩት ጫና አይኖርም:: በሮማ ስምምነት አንቀጽ 25 (3) (a) መሰረት በሰው ዘር ላይ የተፈጸመ ወንጀል በማለት ዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት በኬንያታ ላይ 5 ዋና ዋና ክሶችን በመዘርዘር ክስ መስርቷል፡፡ እነርሱም፣ ግድያ፣ (አንቀጽ 7 (1) (a)፣ ማጋዝ ወይም ከህግ አግባብ ውጭ ከቦታ ማፈናቀል፣ (አንቀጽ 7 (1) (d)፣ አስገድዶ መድፈር፣ (አንቀጽ 7 (1) (g)፣ ማሰቃየት፣ (አንቀጽ 7 (1) (h)፣ እና ሌሎች ኢሰብአዊ ድርጊቶች፣ (አንቀጽ፣ 7 (1) (k) ናቸው፡፡ ክሱ ለህሊና አስደንጋጭ እና በሚሰቀጥጥ ሁኔታ ጥልቅነት ባለው መልኩ በ155 ገጾች በመቶዎች የሚቆጠሩ ምስክሮችን መሰረት አድርጎ የተዘጋጀ ሰነድ ነው፡፡ የቅድመ ፍትህ ምርመራ ቻምበሩ በኬንያታ ላይ ስለሚመሰረተው ክስ እንዲህ ሲል ማረጋገጫ በመስጠት ጽፏል፣ “አቃቤ ሕጉ በሰው ልጅ ወንጀል መፈጸም ላይ ከተያያዙ ነገሮች ጋር በማየት ክስ ለመመስረት የሚያስችል መሆኑን ያሟላል በማለት መረጃ ሰጥተዋል፡፡ “በኬንያታ ላይ የቀረቡት ብዙዎቹ ማስረጃዎች ነጻ እና በእውነታ ላይ የተመሰረቱ ናቸው፡፡ ለምሳሌ ዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት የቅድመ ምርመራ ቻምበር “እ.ኤ.አ ጃኗሪ 3/2008 በናይሮቢ ክለብ… ሚስተር ኬንያታ ከሙንጊኪ አባላት ጋር (አንዳንድ ጊዜም የኬንያ የማፊያ የወንጀል ድረጅት እየተባሉ ከሚጠሩት ጋር) ተገናኝተዋል፡፡ እናም ክስ የተመሰረተበትን ወንጀል እንዲፈጽሙ ቀጥታ ተዕዛዝ ሰጥተዋል በማለት ወስኗል፡፡“ ኬንያታ እና ሌሎች በጋራ በመሆን “የቀድሞው ፕሬዚዳንት የኪባኪ ፓርቲ የሆነው የብሄራዊ አንድነት ፓርቲ/National Unity Party(PNU) አባላት በማንኛውም መንገድ ቢሆን ስልጣናቸውን እንደያዙ እንዲቆዩ፣ እንዲሁም በሰዎች ላይ ወንጀሎች ቢፈጸሙም ፖሊስ በቦታው ደርሶ መቆጣጠር እንዳይችል እና እንዳይገኝ በማድረግ የድርጅታዊ ፖሊሲ በማውጣት ለመተግበር ስምምነት አድርገው የትወና ድርጊታቸውን ፈጽመዋል፡፡“ በማለት ሁኔታውን ሊያሳዩ የሚችሉ በቂ ማስረጃዎች እንደሆኑ ግልጽ አድርገዋል፡፡ ኬንያታ እና ግብረ አበሮቻቸው… “በብርቱካናማው ዴሞክራሲያዊ ንቅናቄ/Orange Democratic Movement (ODM) ደጋፊዎች አባላት ላይ የጋራ ዕቅድ በማውጣት መጠነ ሰፊ እና ስልታዊ ጥቃቶች፣ 1ኛ) የብቀላ ጥቃቶችን እንደፈጸሙባቸው፣ 2ኛ) የብቀላ ጥቃቱን ለመከላከል ወይም ደግሞ ለማስቆም እንዳይቻል ሆን ተብሎ ታስቦበት የፖሊስ እርምጃ እንዲታቀብ በማድረግ የሚሉት በቂ ማስረጃዎች መሆናቸውን ያመላክታሉ፡፡
ኬንያታ “በፒኤንዩ/PNU እና በሙንጊኪ/Mungiki ወንጀለኛ ድርጅት መካከል የአስታራቂነት ሚና የሚጫወቱ መስለው በመቅረብ እ.ኤ.አ ከኖቬምበር 2007 ጀምሮ ተከታታይ ስበስባዎችን በማካሄድ” እንዲሁም ደግሞ “የፒኤንዩ ከፍተኛ የመንግስት ባለስልጣናት፣ ፖለቲከኞች፣ የንግዱ ማህበረሰብ እና የሙንጊኪ የአመራር አባላት በዴሴምበር 2007 በሚደረገው ሀገር አቀፍ ምርጫ የሙንጊኪ አባላት ለመንግስት ድጋፍ እንዲያደርጉ“ ያደረጉትን በበቂ ሁኔታ ሊያሳይ የሚችል መረጃ መሆኑን ያመላክታል፡፡ ከድህረ ምርጫው ማግስት ኬንያታ እና ሌሎች በአንድነት ሆነው “በስምጥ ሸለቆ አካባቢ በብርቱካናማው ዴሞክራሲያዊ ንቅናቄ አባላት ላይ የበቀል እርምጃ እንዲወስዱ የሙንጋኪ አባላትን ተከታታይ ስብሰባ እየጠሩ ሲያስተባብሩ እንደነበር፣ እንዲሁም ፕሬዚዳንቱ ቃለመሃላ ከፈጸሙ በኋላ የብሄራዊ አንድነት ፓርቲ/PNU ይዞታዎች እንዲጠናከሩ“ በማለት የሙንጊኪ/Mungiki አባላት ጥቃት እንዲፈጽሙ ሲያስተባብሩ እንደነበር በቂ መረጃዎች እንዳሉ ያመላክታሉ፡፡ በኬንያታ እና በሌሎች “የኬንያ ፖሊሶች የተቀሰቀሰውን ብጥብጥ እንዳይከላከሉ እና እንዳያቆሙት እንዲሁም ጥቃቱን በሚፈጽሙ በጥባጮች ላይ እርምጃ እንዳይወስዱ በማሰብ የጋራ ዕቅድ ነድፈው የራሳቸውን ድርሻ ሲያበረክቱ እንደነበር“ የሚያመላክቱ ከበቂ በላይ የሆኑ መረጃዎች አሉ፡፡
ሁለቱ የሀሰት ማስረጃ ምስክሮች የአቃቤ ሕጉን ጉዳይ ፍጹም የሚያሳንሱ በመምሰል የዓለም አቃፉን የወንጀለኞች ፍርድ ቤት አቋም በመረጃዎቹ ላይ የእምነት መሸርሸር በማሳየት ውኃ የሚቋጥሩ መስለው ያለመታየት አዝማሚያን አንጸባርቋል፡፡ በመጀመሪያ ደረጃ ሁለቱ ምስክሮች ለምን የሀሰት ምስክርነት እንደሰጡ፣ እንዲሁም የክስ ሂደቱ ከመጀመሩ በፊት የአቃቤ ሕጉ ቢሮ አስተማማኝ እና ጠንካራ መረጃዎችን ለምን እንዳላሰባሰበ ግልጽ አይደለም፡፡ ሆኖም ግን በኬንያታ ላይ ምስክርነት ለመስጠት የሚቀርቡት ማስፈራሪያ የደረሰባቸው እና እንዳይመሰክሩም ጉቦ የተሰጣቸው ናቸው፡፡ እ.ኤ.አ ፌብሯሪ 13/2013 አቃቤ ሕግ ወይዘሮ ቤንሱዳ ኬንያታ በተያዘው ጉዳያቸው ላይ ምስክርነት እንዳይሰጥባቸው በማሰብ ጉቦ በመስጠት ምስክሩ አስረጅ ሆኖ እንዳይቀርብ እና ከምስክርነት እንዲያፈገፍግ አድርገዋል በማለት ተናግረዋል፡፡ ወይዘሮ ቤንሱዳ እንዲህ በማለትም ሀሳባዋቸውን አጠናክረዋል፣ “እ.ኤ.አ ሜይ 2012 አራተኛ ምስክር ሆኖ የቀረበው ሰው በተደረገለት ቃለመጠይቅ መሰረት የኬንያታ ኡሁሩ ተወካይ የሆኑ ሰዎች በኬንያታ ላይ ምስክርነት እንዳይሰጥ የገንዘብ ጉቦ እንደሰጡት እና እንደተቀበለ ግልጽ አድርጓል… ይህ ምስክር የጉቦ አሰጣጡን ዕቅድ ሊያስረዱ የሚችሉ የኢሜል አድራሻውን እና የባንክ ምዝገባ መረጃዎችን አቅርቧል፡፡ በእንደዚህ ያለ ተደራራቢ መግለጫዎች አቃቤ ህጉ እንደዚህ ያለውን ለምስክርነት መጥራት ጥሩ አይደለም የሚል ሀሳብ አላቸው፡፡ የኬንያታ የመከላከያ ቡድን በበኩሉ “በእራሳቸው ፈቃድ ያመኑትን ወንጀለኞች ምሰከሮች” የዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት አሳልፎ ለኬንያ እንዲሰጥ እና የኬንያ ፍርድ ቤት ሙሉ ፍርዳቸውን እንዲሰጣቸው ጠይቋል፡፡ አቃቤ ህግ ቤንሱዳ ፍርድ ቤቱ ለምስክሮቹ የህግ ከለላ እንዲሰጥ እንዲሁም የድምጽ እና የምስል ማዘበራረቅም እንዳይኖር፣ መረጃ በመፈለጉ ረገድ የውሸት ስም የመስጠት እና ካሜራም ያለመጠቀም እንዲቻል ጠይቀዋል፡፡“ በኬንያ መንግስት ከፍተኛ የሆነ የበቀል እርምጅ ያጋጠማቸው ምስክሮች በብርሀን ፍጥነት ተግልብጠው ህይወታቸውን ለማዳን ሲሉ የሀሰት ምስክርነት መስጠታቸውን ቢናገሩ ማንንም ሊያስገርም የሚችል ጉዳይ ሊሆን ይችላልን?
ሁሉም “የሀሰት ምስክሮች“ “የውሸት ምስክሮች“ ቅንነት የጎደላቸው ንግግሮች ናቸው የሚል እምነት አለኝ፡፡ በኬንያታ ላይ ለቀረበው ክስ በጥቂት ምስክሮች ብቻ ላይ ተመስርቶ የሚከናወን ጉዳይ አይደለም፡፡ ሆነኖም ግን በመቶዎች የሚቆጠሩ ማስረጃ የሚሰጡ ምስክሮችን ማግኘት ይቻላል፡፡ ኬንያታን ወደ ፍትህ ሂደቱ ለማቅረብ እና ፍርድ ቤቱም የኬንያታን ጥፋት ከምንም ጥርጣሬ በላይ ሊያስረዱ የሚችሉ “ከበቂ በላይ መረጃዎች” እንዳሉ መታወቅ አለበት፡፡ የዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት አቃቤ ሕግ በያዟቸው በአንድ ወይም ደግሞ በሁለት ምስክሮች ላይ ብቻ መሰረት በማድረግ እና የያዙትን የህግ ጉዳይ እውነትነት እና የምስክሮች ቃላቸውን የማጠፍ ክህደት በመመልከት የፍትህ ሂደቱን የተሟላ ሊያደርገው አይችልም፡፡ ስለዚህ ጉዳይ ተራራ የሚያህል የተከመረ መረጃ አለ፡፡
የዓለም አቀፉን የወንጀለኞች ፍርድ ቤት ምስክርነት የመከላከል ፕሮግራም ጊዜው አሁን አይደለምን?
ምስክሮችን ማስፈራራት፣ የገንዘብ ጉቦ መክፈል፣ ቃለመኃላ ፈጽመው በትክክል መስክረው የነበሩትን ቃላቸውን እንዲያጥፉ በማድረግ የተለየ ታሪክ እንዲያቀርቡ በተለይም በከፍተኛ ወንጀል በሚጠረጠሩ ሰዎች ላይ ምንም አዲስ ነገር አይደለም፡፡ ከፍትህ ሂደቱ በፊትም ሆነ በኋላ ቃልን በማጠፍ የሀሰት ምስክርነት መስጠት የተለመደ ጉዳይ ነው፡፡ ከአቃቤ ሕጎች ጋር እንዳይተባበሩ እና የምስክርነት ቃላቸውን እንዳይሰጡ የማስፈራራት ድርጊት የተፈጸመባቸው ሰዎች ወይም ደግሞ ሆን ተብሎ የፍርድ ሂደቱ በሚሰማበት ዕለት በቦታው ተገኝተው የምስክርነት ቃላቸውን እንዳይሰጡ ማድረግ የተለመደ ተግባር ነው፡፡ ለምሳሌ በማፊያ አለቆች እና በሌሎች ወንጀለኞች የፍትህ ሂደት ወቅት ምስክሮች (አስረጅዎች) ቃላቸውን አጥፈው ወይም ክደው መመስከር ወይም ደግሞ ከምስክርነት እራሳቸውን ያገላሉ ምክንያቱም በእራሳቸው እና በቤተሰቦቻቸው አባላት ላይ በሚደረግባቸው የማስፈራራት ድርጊት የተነሳ ነው፡፡ ዳኞች የጥፋተኝነት ውሳኔ እንዳይሰጡ በወንጀለኛ አለቆች ጉቦ ይሰጣቸዋል፡፡ በፍትሀዊ የዳኝነት ጊዜም አቃቢ ሕጎች ምስክሮች ሚስጥራዊ በሆኑ ጉዳዮች ላይ ላይ ለመመስከር “ተባባሪ” እንዳይሆኑ ያነሱ ክሶች እና ቀላል ውሳኔዎች እንዲሰጡ እና ሌሎች ጥቅሞች በመስጠት የምስክርነት ቃል እንዳይሰጡ ማስፈራሪያ ይደረግባቸዋል፡፡ የኬንያታ ምስክሮች ቃላቸውን የማጠፍ ወይም የመካድ ሁኔታ መታየቱ ያልተቋጩ እና እንቆቅልሽ የሆኑ ጥያቄዎችን እንድናነሳ ያስገድዱናል፡፡ ምስክሮቹ የምስክርነት ቃላቸውን የሰጡት በትክክል ክደው ሳይሆን ለሕይዎታቸው ፈርተው ነው፡፡ ለምስክርነት በፍትህ ሂደቱ ላይ ቢገኙ እና ምስክርነት ቢሰጡ የሚደርስባቸውን በቀል በመፍራት ነው፡፡ እነዚህ ምስክሮች ክደው የምስክርነት ቃላቸውን መስጠታቸው እንደ መልካም ነገር መታየት የለበትም ነገር ግን መታየት ያለበት የፍርድ ሂደቱ እና የተከሳሾቹ የማስፈራራት ውጤት ተደርጎ ሊወሰድ ይገባል፡፡
በኬንያታ የፍትህ ሂደት ላይ ክደው ቃል በሰጡ ምስክሮች ችግር ጉዳይ ላይ በቂ የሆነ መፍትሄ አለ የሚል እምነት አለኝ፡፡ ይኸውም ምስክሮች ያዩትን የሰሙትን ሳይፈሩ የእምነት ቃላቸውን ያለምንም ፍርሀት መስጠት እንዲችሉ “ዓለም አቀፋዊ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት የምስክርነት ከለላ ፕሮግራም” መፍጠር እንዳለበት ማወቅ አለበት፡፡ በዩናይት ስቴትስ የፌዴራል የምስክሮች ከለላ ፕሮግራም ከፍርድ ሂደቱ በፊት፣ በፍርድ ሂደቱ ወቅት እና ከፍርድ ሂደቱ በኋላ ለምስክሮቹ በቂ ከለላ ይሰጣል፡፡ በዚህ ፕሮግራም ምስክሮች እና ቤተሰቦቻቸው አዲስ ማንነት እና መረጃዎች እንዲሁም የቦታ ለውጥ ሁሉ እንዲያደርጉ ይመቻችላቸዋል፡፡ ይህ ፕሮግራም እ.ኤ.አ በ1971 በስራ ላይ መዋል ከጀመረ ወዲህ ወደ 10,000 የሚሆኑ ምስክሮች እና ቤተሰቦቻቸው በምስክርነት ከለላ ፕሮግረሙ አገልግሎት አግኝተዋል፡፡ በሚያስገርም ሁኔታ “95 በመቶው የሚሆኑት የምስክርነት ከለላ ተጠቃሚዎች ወንጀለኞች ናቸው፡፡”
ዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት በሰው ልጅ ላይ ሰብአዊነት የጎደለው ወንጀል በሚፈጽሙ ተጠርጣሪዎች ላይ፣ የዘር ማጥፋት ወንጀል በሚፈጽሙት ላይ እና ሌሎችንም አስቀያሚ ወንጀሎችን በሚፈጽሙ ተጠርጣሪዎች ላይ ምስክርነት ለመስጠት በሚመጡ ምስክሮች ደህንነት ሲባል “የእራሱን የምስክርነት ከለላ ፕሮግራም” መጀመር ይኖርበታል የሚል እምነት አለኝ፡፡ በብዙዎቹ የሙንጊኪ (“የኬንያ ማፊያ” ወሮበላ ወንጀለኞች) ሀሳብ ሳይሆን ትክክለኛ ማስፈራሪያ እና የህግ የቅጣት ሰለባ እንደሚሆኑ ከኬንያ መንግስት ብቻ የተሰጠ ዛቻ ብቻ አይደለም፡፡ ነገር ግን ከመንግስት ጋር መልካም ግንኙነትን ለመፍጠር ሲባል ከተበሳጨው ከእራሳቸው ድርጅት ጋር ጭምርም እንጅ፡፡ የሙንጊኪ ምስክሮች እውነተኛውን የምስክርነት ቃላቸውን እንዲሰጡ ሁኔታዎች ሊመቻቹላቸው ይገባል፡፡ ከኬንያታ ጋር ባለው የፍትህ ሂደት ጉዳይ ላይ እውነታውን ብቻ እንዲመሰክሩ እና የምስክርነት ከለላ ፕሮግራም ከኬንያ ውጭ እንዲሰጣቸው ማድረግ አስፈላጊ ነው፡፡ ከዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት የምስክሮች ከለላ ፕሮግራም ውጭ ተባባሪ የሆኑ ምስክሮችን በማግኘት በእውነታ ላይ የተመሰረተ የምስክርነት መረጃ ለማግኘት አይቻልም፡፡ ምናልባት በጣም ጥቂት ምስከሮች እውነታው እንዲታወቅ እስከ የህይወት መስዋዕትነት ድረስ ለመክፈል ዝግጁ ሊኖሩ ይችላላ፣ አጅግ በጣም ብዙ ምስከሮች ግን ለህይዎታቸው ፈርተው ድርሽ አይሉም፡፡ ከምስክርነት ከለላ ፕሮግራም ወጭ በአሁኑ ጊዜ በአፍሪካ በስልጣን ላይ ያሉ በሰው ልጅ ላይ ወንጀል የሚፈጽሙ አምባገነኖች በአገራቸው ውስጥ ማንም ቢሆን በእነርሱ ላይ ደፍሮ የምስክርነት ቃል እንደማይሰጥ አስቀድመው በማወቅ የልብ ልብ ተሰምቷቸው በዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት የአሰራር ሁኔታ ላይ እየቀለዱ ይኖራሉ የሚል እምነት አለኝ፡፡ የዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት ከኬንያታ ጉዳይ ጋር በተያያዘ መልኩ ጥሩ ትምህርት መቅሰም ይኖርበታል፡፡
የዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት ኬንያታን ከመዳፉ ስር እንዲወጣ ሊያደርግ ይችላልን?
የዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት በፖለቲካ ወይም በሌሎች ምክንያቶች ኬንያታን ይለቅቃል የሚል መረጃ ወይም አሳማኝ የሆነ መሰረታዊ ዓላማ የሌለኝ መሆኑን ፍጹም በሆነ መልኩ ግልጽ ማድረግ እፈልጋለሁ፡፡ በዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት ተቋሙ ላይ ጥንካሬ ያለው እምነት አንዳለኝ እራሴን በፈቃደኝነት “የዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት ምስክር” አድርጌ እቆጥራለሁ፡፡ ዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት ኬንያታን ከመዳፉ በማውጣት ሊለቅ ይችላል በሚለው የእኔ የእራሴ ንቁ ዕይታ እና የህግ ምናባዊ ጥርጣሬ ላይ ተመስርቶ የሚሰጥን ማንኛውንም ትችት ለመቀበል ዝግጁ ነኝ፡፡ ሁኔታው “የሀሳብ ቤተሙከራ” ነው፣ ግምታዊ የሆኑ እውነትነት ያላቸውን ሃሳቦች እና ምናባዊ ሁኔታዎችን በማየት ሊከሰቱ የሚችሉ ነግሮችን መተንበይ እና በትክክል ሊከሰቱ የሚችሉ የችግሮቹን ውጤቶች ማሰብ መቻል የተሻለ ነገር ነው፡፡ ይኸ ትችት የማይታሰበውን የማሰብ፣ የማይታለመውን የማለም የእራሴ “የሀሳብ ቤተሙከራ” ነው፡፡ ይሄዉም “የዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት በማስረጃ እጥረት ምክንያት የኡሁሩ ሙጋይ ኬንያታን የክስ ጉዳይ ዉደቅ አርጎታል” የሚለዉን አስከፊ ዜና መስማት ስለምፈራም ነው፡፡
በተባበሩት መንግስታት የዩናይትድ ስቴትስ አምባሳደር ከሆኑት ከሳማንታ ፓወር ምልከታዎች ጋር ሙሉ በሙሉ እስማማለሁ፡፡ “በ2008 ድህረ ምርጫ በኬንያ ለተፈጸመው የኃይል እርምጃ ሰለባ ለሆኑት ቤተሰቦች የፍርድ ሂደት ለመጀመር ማስረጃዎችን የመገምገም እና የማሰባሰብ ስራ ከአምስት ዓመታት በላይ ጊዜ ፈጅቷል፡፡ በዚያ ብጥብጥ በተወሰደው የኃይል እርምጃ ሰለባ ለሆኑ ወገኖች ፍትህ መስጠት ለሀገሪቱ ዘለቄታዊ ሰላም እና ደህንነት ወሳኝ ጉዳይ እንደሆነ እናምናለን፡፡ በሰዎች ላይ በሚፈጸሙ ሰብአዊነትን በሚጥሱ ወንጀሎች ላይ ተጠያቂነት እንዲኖር እና ወንጀል ፈጻሚዎችም ለህግ እንደቀርቡ የማድረግ ግዴታ አለብን፡፡“ በሌላ አባባል “ማቆየት፣ ማዘግየት እና ክሱን መሰረዝ፣ ፍትህ እንደተካደ ይቆጠራል!
ውድቀት ለአምባገነኖች፣ ፍትህ ለብዙሀኑ!
ጥር 20 ቀን 2006 ዓ.ም

(ይድነቃቸው)

ከአምስት ወር በፊት የሕዝብ ተወካዮችና የፌዴሬሽን ምክር ቤቶች የአዲስ ዓመት የሥራ ዘመን መጀመር አስመልክቶ በጋራ ባአካሂዱት ጉባዔ አዲሱ የአገሪቱ ፕሬዚዳንት ዶ/ር ሙላቱ ተሾመም ፕሬዚዳንታዊ የመክፈቻ ንግግር ማድረገቸው የሚታወቅ ነው፡፡ የፕሬዚዳንቱ የንግግር ይዘት መንግሥት በ2006 ዓ.ም. ትኩረት ሊያደርግባቸው የሚገቡ ዋና ዋና ተግባሮች ላይ ብቻ ያተኮረ ነበር፡፡ይሁን እንጂ የፕሬዚዳንቱ ንግግር በሕግ መንግስቱ በተሰጣቸው ሥልጣንና ተግብር መሠረት የተደረገ ንግግር ስለመሆኑ የሚያመላክት አንዳችም ነገር አላየሁበትም፤በመሆኑም የፕሬዚዳንቱ ንግግር በጠቅላይ ሚኒስትሩ ቢነገር የተሸለ ይሆን ነበር ግን በሁለቱም ቢነገር ውጤቱ ዉሃ ቢወቅጡት እንቦጭ ነው፡፡
በዚህም መሠረት ፕሬዚዳንት ዶ/ር ሙላቱ ባቀረቡት የመክፈቻ ንግግር ላይ ሊካተቱ የሚገባቸው ነገር ግን ያልተካተቱ፣ እንዲሁም መካተት አልነበረባቸውም ያሏቸውን በመለየት አቶ ግርማ ሰይፉ ጥያቄና አስታየት አቀርበዋል፡፡ ጠቅላይ ሚኒስትር ኃይለ ማርያም ደሳለኝ በምክር ቤቱ በመገኘት በአቶ ግርማ ነጥቦች ዙሪያ ምልሽ መስጠታቸው የሚታወቅ ነው፡፡ይሁን እንጂ ምላሻቸው ሙሉ በሙሉ በሚያስብል ደረጃ ስኬታማ አልነበረም ለዚህም ዋንኛው ምክንያት የመንግስት የአስተዳደር ብሉሹነት ነው ፡፡
የፕሬዚዳንቱ የመክፈቻ ንግግር ከተደረገ እና የመንግስት አቋም በጠቅላይ ሚኒስተር አቶ ኃይለማርያም ከተገለፀ ስድት ወር ሊሞላው የተወሰኑ ቀናት ይቀረዋል፡፡በሚቀሩት የተወሰነ ቀናት ውስጥ የግማሽ ዓመት ወይም የስድስት ወር የመንግስት የስራ አፈፃፀም ሪፖርት ምን ያኸል ውጤታማ ነበር የሚለውን በመንግስት እይታ ወደፊት የሚገለፅ ቢሆንም ወደ ጉሮሮ ጠብ ያላለ እድገት እና የዜጎች ሰብአዊና ዲሞክራሳዊ መብቶች የታፈነበት ወራት መሆኑ ግልፅ ነው፡፡
ይህ በእንዲ እንዳለ ለዘህ ፁሁፍ መነሻ የሆነው ዋና አሳብ አቶ ኃይለማርያም ደሳለኝ ከአምስት ወር በፊት በፓርላማ ያደረጉት ንግግር ነው፡፡ ንግግራቸውም ስለተቃውሞ ሠልፍ እና ስለህዝባዊ አብዮት የሰጡት ማብራሪያ ነው፡፡ ይሁን እንጂ ጠ/ሚ ኃይለማርያም ስለ አብዮት ያላቸው ፍራቻ ከምን እንደመነጨ መገመት ቀላል ቢሆንም ስለ ህዝባዊ ስብሰባና የተቃውሞ ሠልፍ የያዙት ሃሳብ ግን የመንግስታቸው እየታ ጤናማ አለመሆኑ በሚገባ የሚሳይ ነው፡፡
በወቅቱ አቶ ኃይለማርያም እንዲህ ነው ያሉት ‹‹ ሌት ተቀን የጐዳና ላይ ነውጥ አምጥቼ ገዥውን ፓርቲ እቀይራለሁ ብሎ አቅዶ መንቀሳቀስ ወንጀል ነው፤ የጐዳና ላይ ነውጥ በዚች አገር ላይ እንሞክራለን የምትሉትን አቋሙ፡፡ ይህንን ለሕዝቡም ጭምር ነው የምናገርው በቂ መረጃ ስላለን ነው በተግባር ላይ ስላልዋለ ምንም ማድረግ ስለማንችል እንጠብቃለን፡፡ በተግባር ላይ የማዋል ሙከራ ካለ ትክክል ስላልሆነ እርምጃ እንወስዳለን ‹ኳሱ› በእናተ እጅ ነው ››፡፡ በማላት በሰማያዊና በአንድነት ፓርቲ እየተደረጉ ያሉ ሕዝባዊ ስብሰባና የተቃውሞ ሠልፎች መንግስታቸው በምን መልኩ እንቅስቃሴውን እየተከታተለ እንደሆነ እና ሊወሰድ የታሰበውን እርምጃ የሚያመላክት ነው፡፡
የአቶ ኃይለማርያም ማስጠንቀቂ በቀጥታ የተላለፈው አንደኛ ለህዝብ ሲሆን ሌላው ደግሞ ለተቃዋሚ ፓርቲዎች ነው፡፡ በእርግጥ ይህ ንግግር ከተደረገ ወራቶች የተቆጠሩ ቢሆንም መንግስት ከማስጠንቀቅ ባለፈ የተፈራውን ህዝባዊ አብዮት እና የተቃውሞ እንቅስቃሴ ሊጋታ የሚያስችል አንድም የመንግስት መልካም አስተዳደር በአገራችን ላይ አልታየም፡፡ ለዚህም እንደማሳያ ብዙ ምክንያቶች መጥቀስ ቢቻልም በእያንዳንዱ ሰው ንሮ ላይ የሚታይ ችግር መልሶ መድግም ለቀባሪው እንደማርዳት ነው፡፡ በተጨማሪ የተቃዋሚ ፓርቲዎች ሰላማዊ የተቃውሞ እንቅስቃሴ ሊያቀዘቅዝ ሳይሆን የበለጠ ሊያነሳሳ የሚያስችል የመንግስት የአስተዳደር ሽባነት ጎልቶ የታየበት ወራት ነው፡፡ በመሆኑም ለእዝብ እና ለተቃዋሚ ፓርቲዎች የተላለፈው የመንግስት ማስጠንቀቂያ ተግባራዊነቱ እስከምን ድረስ ነው ? ::
በመንግስት የተፈራው እና ማስጠንቀቂያ የተሰጠበት አንደኛው ነገር ሕዝባዊ አብዮት ነው፡፡ ሕዝባዊ አብዮት በይተኛውም የዓለማችን ክፍል በህግ ተፈቅዶ ወይም ቅድመ እውቅና ተሰጥቶት የሚከናወን ተግባር አይደለም ፡፡ዜጎች በመንግስታቸው የሚታየው የአስተዳደር ብሎሹነት መሸከም ሲከብዳቸው እና ሸክማቸውን ያበዛባቸውን ደካማ መንግስት ለመለወጥ ወይም ለማውረድ ሲፈለጉ ምርጫና መሰል ነገሮችን ሣይጠብቁ በአደባባይ በመውጣታ ስልጣን የህዝብ መሆኑን በማሳየት ብልሹ የመንግስት ባለስልጣናትን እና ስልጣንን አሽቀንጥሮ የሚጣልበት አይነተኛ መንገድ ነው፡፡በመሆኑም ኢትዮጵያን ጨምሮ እንደዚህ አይነቱ አብዮት በተለያዩ አገራት ተግባራዊ ተደርጓል ፤ይሁን እንጂ እስከዛሬ ድረስ የተደረጉ አብዮቶች ሙሉ በሙል ውጤታማ ናቸው ብሎ መደምደም ባይቻለም አብዛኞቹ አብዮቶች ስኬታማ ነበሩ፡፡ስኬታማ ያልሆኑ አብዮቶች ደግሞ ውጤታቸው የተበላሻ ያደረገው ዜጎች ያነሷቸው መሠረታዊ ጥያቄዎች ሣይሆን አብዮቱን ከፊት ሆኖው ሲመሩት የነበሩ መሪዎች አብዮቱን የመምራት እና የማስተባበር እንዲሁም የተገኘውን ውጤት የማስጠበቅ ድከመት ነው፡፡
በመሆኑም በጨቋኝ ሥርዓት መንግስት አስተዳደር ውስጥ ስለአብዮት ተግባራዊነት ይቅርና ስለ አብዮት ማሰብ እዳው ብዙ ነው፡፡ ምክንያቱ ደግሞ እነኚ አምባገነን መሪዎች ስልጣናቸው ሕዝብን ለማገልገል ሣይሆን እራሳቸው የሚገለገሉበት ዓይነተኛ መንግድ ነው፤ በመሆኑም ይህን ስልጣናቸው ማጣት ለእነሱ ከባድ ኪሳራ ነው፡፡ ስለዚህ የፈጀውን ይፍጅ በማለት ለተነሱ እና ለሚነሱ አብዮቶች ለማኮላሸት ዘብ ነው የሚቆሙት፡፡ ይሁን እንጂ ህዝባዊ አብዮት በይትኛውም መለኪያ ስዕተትም አጥያትም አይደለም ይህዝብ ጥያቄ እንዴት ስዕተት ሊሆን ይችላል ? በመሆኑም ሕዝባዊ አብዮት በአገራችን ላለመከሰቱ ኳሱ በማን እጅ ነው ? ፡፡ እንዲሁም መንግስት እየታየበት ያለው የአስተዳደር ብሉሽነት ለማረም እና ህዝብን ለማገልገል ካልተቻለው አለመቻሉንም ተገንዝቦ ለሚችሉት እድሉን ካልሰጠ እና ይባስ ብሎ ወደለየለት የአምባገነን ስርአት የሚያመራ ከሆነ ሕዝባዊ አብዮት ምን ይጠብቃል !፡፡
ሌላው እና ዋንኛው ጉዳይ በአገራችን ኢትዮጵያ እታየ ያለው የመንግስት የአስተዳደር ብሉሽነት ለማጋለጥ እና አማራጭ መፍትሔ ለመስጠትና ለማስተዳደር በሰላማዊ መንገድ በአገር ውስጥ የሚንቀሳቀሱ ፓርቲዎች መኖራቸው የሚታወቅ ነው፡፡ ይሁን እንጂ እነኚኽ ፓርቲዎች በተለይ ሰማያዊና አንድነት የሚያደርጓቸው ማናቸውም ፖለቲካዊ እንቅስቃሴ በመንግስት በኩል የሚሰጠው ምላሽ ድብደባና እስራት ነው፡፡
እርግጥ ነው በሠላማዊ ትግል ሂደት ውስጥ ውጣ ውረዶ የበዛ ነው፡፡ በዓለማችን ላይ የተካሄዱት ሠላማዊ ትግሎች ውጤት ያስመዘገብት መተኪያ የሌለውን የሰው ልጅ ሕይወትን እስከመንጠቅ በመድረሰ ነው፡፡ሠላማዊ ትግል ማለት ታጋዩ የሚታገልለትን ውጤት ሳይመለከት በትግሉ ሂደት የሚሰዋበት ፅኑ እምነት ነው እስከመባል ይደርሳል፡፡
ይህን ሙሉ በሙሉ ወይም በከፊል በመረዳት ሰማያዊ እና አንድነት ፓርቲ የሚያደርጓቸው እንቅስቃሴዎች በህዝቡ ውስጥ ጥሩ መነቃቃትን የፈጠረ ነው፡፡በተለይ ሰማያዊ ፓርቲ በወጣት አመራሮቹ እና አባላቶቹ በመታገዝ የሚያደርጋቸው ሰላማዊ ተቃውሞ ድርጊቶች እጅግ በጣም የሚበረታታ ነው፡፡ ይሁን እንጂ በአገራችን ተጨባጭ ሁኔታ የዜጎች ሰብአዊና ዲሞክራሳዊ መብቶች ባለተከበረበት፣መንግስት በሃይማኖት ጣልቃ እየገባ አንድን ሃይማኖት ከሌላው ሃይማኖት እያጋጨ፣ዜጎች የሚናገሩትን ቋንቋ መሠረት በማድረግ ብቻ ከመሬታቸው የሚፈናቀሉበት፣የኑሩ ውድነት እና እጅግ በጣም ቅጥ ያጣው ሙሰኝነት በተስፋፋበት፣የአገር ሀብት ፍታሃዊ ክፍፍል ባልታየበት እነዚህ እና መሰል ችግሮች ሙሉ በሙሉ ባይሆን እንኳን በከፊል መፍትሔ ባልተገኘባቸው ጉዳዮች ተከታታይ እና ጠንካራ የተቃውሞ እንቅስቃሴ አለመደረጉ የፓርቲዎቹ የተቃውሞ እንቅስቃሴ ጥያቄን የሚያጭር ነው፡፡
እርግጥ ነው ተቃዋሚ ፓርቲዎች በመንግስት እየደረሰባቸው ያለው ተፅኑ ቀላል የሚባል አይደለም በተለይ ሰማያዊ ፓርቲ እየደረሰበት ያለው ጫና ስራዎችን የሚሰራበት ቢሮ እስከማስከልከል የደረሰ ነው፡፡ ነገር ግን ከላይ የተገለፁት እና መስል የመንግስት አስተዳደር ችግሮች እልባት እንዲያገኙ ይህ ባይቻል እንኳን መጠነኛ ማሻሻያ እንዲታይ ምርጫን 2007 እየተጠበቀ ከሆነ ሠላማዊ ወይም አመፅ አልባ ትግል ህዝብን ከምን ሊታደግ ነው ? :: በመሆኑም የመንግስት የአስተዳደር ሃላፊነት ለማግኘት ምርጫን መጠበቅ ግድ ቢልም በመንግስት ላይ እየታየ ያለው የአስተዳደር ችግሮች እንዲታረም እና ማሻሻይ እንዲደረግባቸው ምርጫን መጠበቅ ተገቢ ሆኖ አይታይም፡፡ ስለዚህም በሠላማዊ መንግድ የሚንቀሳቀሱ ፓርቲዎች የተለያዩ አመፅ አልባ ትግሎችን በመንደፍ እና በማስተባበር ውጤት ሊያመጣ የሚያስችል እንቅስቃሴዎቻቸውን በይበልጥ አጠናክረው መቀጠል አለባቸው፡፡ እንዲህ አይነቱ እንቅስቃሴ ለገዢው ስርዓት የአስተዳደር ብሉሹነት ዕድል እና ትምህርት ካልሰጠው አሁንስ ኳሱ በማን እጅ ነው ? ::

«አበው ሲተርቱ ላም ባልዋለበት ኩመት ለቀማ ይላሉ። ሰላም ጠላቱ ከሆነ የአገዛዝ ቡድን ጋራ በሰላማዊ ትግል ገጠሞ ሰለማዊ ድል አስመዘግባለሁ ብሎ ማሰብ ከሰላማዊ ጭንቅላት የሚፈልቅ ሰላማዊ አስተሳሰብ ነዉ ብዬ አላምንም። …ትግል ሱስ አይደለም። እንደ አቦል ቡና ሱስ አይደለም። አሁን የምናየዉ የሰላማዊ ታጋዮች፣ የትግል ሱስ ያለባቸው አይነት ነዉ እንጂ ከዉጤት አኳያ የፖለቲካ ምህዳሩ በጠበበት አገር ዉስጥ ምንም አይነት ለዉጥ ሊያመጡ የሚችሉበት ሁኔታ አይታየኝም። እስካሁን የአገዛዙን እድሜ በማራዘም ረገድ አስተዋጾ እያደረጉ ነዉ ። ምናልባትም የታሪክ ተወቃሽነት ሊያደርጋቸዉም ይችላል። ከልምዳቸውም ተነስተዉ ዉጤት ይመጣክል ብለው ይጠብቃሉ ?»

አንድ አድምጫ ለወጣት የአንድነት ፓርቲ አመራር አባላት፣ ም/ፕሬዘዳንቱ አቶ በላይ በፈቃዱና የሕዝብ ግንኙነት ክፍላ ሃላፊዉ አቶ ሃብታሙ አያሌዉ፣ በኢሳት ያቀረቡት አስተያየት በዛሽ ጥያቄ ነበር።

አሁን በስልጣን ላይ ያለዉ መንግስት፣ የሰብአዊ መብትን የሚረገጥ፣ ፍርድን የሚያዛባ ፍጹም አምባገነን እንደሆነ ሁላችንም የምናወቀው ነዉ። ታዲያ ምንድን ነዉ መፍትሄዉ ?

አራት አማራጮ ነው ያሉት።

1) በግብጽ እና በቱኒዚያ እንደታየው፣ ሕዝብን አደራጅቱ ፣ ሰላማዊ በሆነ መንገድ የእምቢተኝነት ዘመቻ በማካሄድ መንግስት ለሕዝብ ጥያቄ እንዲገዛ ማስገደድ፣
2) በደቡብ አፍሪካ የነጮች ፓርቲ የነበረዉ፣ ብሄራዊው ፓርቲ፣ ፒተር ቦታን አስወገዶ በምትካቸዉ ፍሬደሪክ ደክለርክን በማስመረጥ፣ ከጨቋኙ ፓርቲ ዉስጥ ለዉጦች እንዲመጣ እንደተደረገዉ፣ በኢሕአዴግ ዉስጥ ያሉ ፣ ጥሩ ልብ ያላቸዉ መልካም ሰዎች አይለው እንዲወጡና የሚፈለገዉ ለዉጥ በኢሕአዴግ በራሱ እንዲመጣ ማድረግ፣
3) ሕወሃት/ኢሕአዴግ ደርግን እንዳደረገው መሳሪያ አንስቶ በኃይል የመንግስት ለዉጥ ማምጣት፣
4) አርፎ፣ ባርነትን ተቀበሎ፣ አንገት ደፍቶ፣ እንደ እንስሳ መኖር፣

አብዛኞቹ ኢትዮጵያዊያን አራተኛዉን አማራጭ የመረጡ መሰለኝ። በተለያዩ ምክንያቶች። አንደኛው ፍርሃት ነዉ። ገዢው ፓርቲ ከስራቸው እንዳያባርራቸው፣ ከቤታቸው እንዳያፈናቅላቸው፣ ማዳበሪያ እንዳይከለከላቸው፣ እንዳያስራቸው ……ሁለተኛው ምክንያት ተስፋ መቆረጥ ነዉ። በኢሕአፓ ጊዜ፣ በቅርቡ ደግሞ በቅንጅት የነበረዉን በማስታወስ «አይ ዝም ብለን ነዉ የምንደክመው ለዉጥ እንደው አይመጣም። ተቃዋሚዎቹ ደካማ ናቸው» የሚል አስተሳሰብን በመያዝ፣ አገዛዙን አጉዝፎ የራስን ኃይል ግን አሳንሶ ማየት። ሶስተኛው ምክንያት፣ ዳያስፖራዉ ወይንም ደግሞ «እንዋጋለን» የሚሉ ሽምቅ ተዋጊዎች፣ «ነጻ ያወጡኛል» ብሎ በመጠበቅ ቁጭ ማለትን መምረጥ ነዉ።

እንግዲህ እዚህ ላይ ኢትዮጵያዉያን ማሰብ ያለብን ይመስለኛል። ይሄ አማራጭ ስብእናችንን እና ክብራችንን የሚያወርድ አማራጭ ነዉ። በአጭሩ «ባርነት» ነዉ። ከዚህ አማራጭ ፈቀቅ ብለን መሄድ ያለብን ይመስለኛል። ዘጠና ሚሊዮኖች ሆነን ጥቂቶች በአንገታችን ላይ ቀንበር አስረው፣ ተናገሩ የሚሉንን ብቻ እየተናገርን፣ ቁጭ በሉ ሲሉን እየተቀመጥን እንደ እንሥሳ መኖር የለብንም።

ሌላው አማራጭ ሶስተኛው አማራጭ ነዉ። ነፍጥ የሚያስነሳ ሰላማዊ ያልሆነዉ አማራጭ። ይመስለኛል ከላይ የጠቀሷቸው ኢትዮጵያዊ የሰላማዊ ትግል አማራጮችን አጣጥለው ሲናገሩ፣ ይሄንኑ የጠመንጃ ትግል አስበው ሳይሆን እንዳልቀረ ነዉ። ዜጎች ግፍን ለመቃወም መሸፈት እና ነፍጥ ማንሳት ሙሉ መብታቸው እንደሆነ አያከራክርም። የትጥቅ ትግል አንስተናል የሚሉትን «ለምን አነሳችሁ» የማለት የሞራል ብቃትም የለኝም። ነገር ግን በትጥቅ ትግል አኳያ አንዳንድ መሰረታዊ ሃቆችን ለማንሳት እወዳለሁ፡

የትጥቅ ትግል ሲደረግ ወታደሮች ያሰፈልጋሉ። ወታደሮች ደግሞ ዉሃ አይደለም የሚተኩስት። መሳሪያ፣ ጥይት ያስፈልጋል። ወደ ጦርነት ሲኬድ መቁሰል መጎዳት አለ። በመሆኑም መድሃኒቶች፣ የሕክምና ባለሞያዎች መኖር አለባቸዉ። በትጥቅ ትግሉ የተሰማሩ መልበስ፣ መብላት አላባቸው። ወታደሮችን ከአንድ ቦታ ወደ አንድ ቦታ ለማሰማራት ከባባድ የጭነት መኪናዎች፣ ናፋጣና ነዳጅ የግድ ነዉ። እዚህ ላይ አላበቃም። ወታደሮች የሚሰለጥኑበት ቦታ ያስፈልጋል።

ያኔ ሕወሃት እና ሻእቢያ፣ ድፍን ሱዳን ከጎናቸው ነበር። አሜሪካ፣ አረቦች የሚፈልጉትን ያስታጥቋቸዉ ነበር። አሁን ሽምቅ ተዋጊዎችን ሊረዱ የሚችሉት፣ በኢትዮጵያ ህዝብ ዘንድ እንደ ጠላት የሚታዩ ሻእቢያ እና ግብጽ ብቻ ናቸው። የግብጽ እና የሻእቢያ አጋር መሆን ደግሞ በቀጥታ ከሕዝብ ጋር የሚያላትም ነዉ። በመሆኑም አስተማማኝ ፣ ደጀን የሚሆን ፣ የሚረዳ አለ ማለት አይቻልም። ይህ የዉጭ ረዳት ኃይል በሌለበት ሁኔታ ፣ የትጥቅ ትግልን እንደ አማራጭ መዉሰድ አያስኬድም።

እርግጥ ነዉ፣ ከላይ እንደጠቀስኩት፣ ኮንቬሽናል በሆነ መንገድ የትጥቅ ትግል ማድረጉ ባያስኬድም፣ ግፍ ሲበዛበት፣ ሕዝቡ ግን በየቀበሌዉና በየወረዳው ጠመንጃ ሊያነሳ ይችላል። ጠመንጃም ከሌለው ቆመጥ። ይህ አይነቱ አመጽ ደግሞ አንዴ ከተለኮሰ፣ ማቆም የማይችልበት ሁኔታም ሊፈጠር ይችላል። ሶሪያን ተመለከቱ። ለስንት አመት ሊባኖስ የሆነቸዉን አስታወሱ። ሶማሊያን አስቡ። ይሄ ከእያንዳንዳችን ቁጥጥር ዉጭ የሆነ፣ እንደ አማራጭ ሊወሰድ የማይችል፣ ገዢዉ ፓርቲ ከወዲሁ ሊስይቆመው የሚችል ጉዳይ ነዉ። ይሄ እንዳይሆን ጸሎቴና ሞኞቴ ነዉ።

እንግዲህ የተሻሉት የምላቸው አማራጭች፣ አማራጭ አንድ እና ሁለት ናቸው። ሕዝቡ ወደ ጠመንጃ ሳይዞር፣ ሰላማዊ በሆነ መንገድ እምቢተኝነቱን እንዲገልጽ ማደራጀቱ ፣ ለዉጥ ከገዢዉ ፓርቲ ዉስጥም እንዲታይ መገፋፈቱ ብቸኞቹ ጠቃሚ አማራጮች ናቸው። እነዚህ አማራጮች እንደ ተጠበቀዉ ዉጤት ላያመጡ ይችላሉ። ጊዜ ለኢፈጁ ይችላሉ። ሶስተኛዉ የጦርነት አማራጭ፣ አማራጭ እንደማይሆን እየታወቀ፣ የሰላም አማራጮቹ አይሰሩም ብሎ መቀመጡ፣ አራተኛዉን የባርነት አማራጭ መምረጥ ነዉ። ከላይ የጠቀስኳቸው ኢትዮጵያዊ ወንድሜም በአገር ቤት የሚደረገዉን ሰላማዊ ትግል በሚያጣጥሉበት ጊዜ፣ አላወቁትም እንጂ፣ «ከቻላችሁ እንደ እኔ ተሰደዱ ፤ አለበለዚያ አርፋችሁ፣ ባርያ ሆናችሁ ተገዙ» እያሉን ነዉ።

አንደኛዉና ሁለተኛዉ አማራጮች ፣ በተለይም በአንደኛው (ሕዝብን አደራጅቶ አገዛዙን ማስጨነቅ) እንዴት ሊሰራ እንደሚችል የሚያመላክቱ አንዳንድ ሃሳቦችን በሚቀጥለው ጊዜ ይዤ እቀርባለሁ።

(በነገራችን ላይ አይሰራም ፣ አያዋጣም የምለው የትጥቅ ትግል አማራጭ ያዋጣል የሚሉ ካሉ፣ ለመማር ዝግጁ ነኝ፡፤ ታዲያ ወሬና ፉከራ ሳይሆን አሳማኝ ነጥቦች ያስቀምጡልኝ። ስለጠመንጃ ማዉራት ቀላል ነዉ። ባሩዱን ማሽተት ግን ሌላ ነገር ነዉ)

……………..
እዚያ ቀዬ
እዚያ መንደር
እነዚያ እልፍኝ
እዚያ ሰፈር
ያሉ ሰወች
ምን ነክቷቸው ሰው መሆንን የሚንቁ
ከራሳቸው የሚጣሉ
ከራሳቸው የሚርቁ
ምን ተውሳክ ነው የምን ደዌ
የምን ዛር ነው የምን ጋኔን
መለያቸው ሀገር መካድ
ጥረታቸው ታሪክ መናድ
ስብከታቸው ማንነትን ማደባየት
ስኬታቸው ሀገር ወዳድ ማሰቃየት
እዚያ ቤት ምንድነው ያለው
መስተፃልእ ከህዝብ ልብ
ለባርነት የሚያሰልፍ
ፍቅር ክብር የሚያጸይፍ
ለውርደት ሞት የሚያሰይፍ
ድንበር እንደጉድ የሚያስንቅ
ቅጥፈት እንደ እናት የሚያስወድድ
ምን ቅጠል ነው ምን ስራስር
ምኑን ዕፅ ነው የሚውጡ
በጠላ ድፍድፍ የሚጋቱ
ለሀገርና ወገን ሳይሆን
ለ’አለቃ የሚሞቱ
ለሀቅ እና ለእምነት ሳይሆን
ለክህደት የሚሟገቱ
የምን ደም ነው በስራቸው
በአካላቸው የሚዛወር
ምን መርዝ ነው በአንጎላቸው
በአእምሮአቸው የሚንፏለል
ከህብረት ይልቅ መነጠል
ከማዳን ይልቅ ማቃጠል
ከእምነት ይልቅ ክህደትን
ወገን ከድቶ ባንዳነትን
የሚያስወድድ
የሚያስመልክ
እጸ ቅጥፈት
እጸ ክፋት
እጸ ሴራ
እጸ ጥፋት
ምን መድሀኒት ነው የሚውጡ?
ምን ሀሺሽ ነው የሚያጤሱ?
ከአናት ወጥቶ የሚያቀውስ
መልካም ሲያይ የሚያንዘፈዝፍ
የህዝብ ውለታ
የሀገር መዝገብ የሚያጎድፍ
ለአድር ባይነት አደቁኖ
በሃሰት ለመፍረድ የሚያቀስስ
መሰረት ለመናድ ተክህኖ
ትውልድ ለማበስበስ የሚያጰጵስ
ከእባብ ምላስ ወተት አይፈልቅ
የባንዳ ደም በውሀ አይለቅ
ተኩላም እርግብ አትወልድ
የሌሊት ወፍ መዓልት አትለምድ
አመላቸው ካልሞቱ በቀር
በአርባም በሀምሳ አመት የማይለቅ
በእርጅና በሽበታቸው
በህይወት ሳሉ የማይደርቅ
አገር አፍርስ በሽታቸው
ተዋህዶ ከመቅኔያቸው
እነሱን አጥምቆ ላይተው
ለሃገር ተረፈ መርዛቸው፡፡

19/04/006
ተጻፈ በእስክንድር ልሳነወርቅ

በአፍሪካ መዲናዋ አዲስ አበባ ከጥቂት ወራት በፊት የሞ ኢብራሂም ፋውንዴሽን ኮንፈረንስ አዘጋጅቶ የነበረ ሲሆን ኮንፈረንሱ አፍሪካ ውስጥ ስላለው የመልካም አስተዳደርና ዲሞክራሲ በተመለከተ እንዲሁም አህጉሪቷ ወደፊት ስለሚኖሩዋት እድሎችና ስላጋጠሙዋት ችግሮች ከተለያዩ ሃገራት ከመጡ ፖለቲከኞ፤ ታዋቂ ግለሰቦችንና ጋዜጠኖችን ጨምሮ የተካሄደ ነበር።

ሙሉውን ለማንበብ እዚህ ይጫኑ/ Read Full Story in PDF

(ገብረመድህን አረአያ ከፐርዝ አውስትራሊያ)

ሙሉውን ለማንበብ እዚህ ይጫኑ/ Read full story in PDF

ናትናኤል ካብቲመር (ኦስሎ)

(ናትናኤል ካፕትይመር)

ወርቃማ የነፃነት ብዕር (Golden Pen of Freedom Award)

ይህ ሽልማት በ አለማቀፍ ጋዜጦችና የዜና አዘጋጆች ማህበር (World Association of Newspapers and News Publishers WAN-IFRA) በሚባል አለማቀፍ ማህበር አመታዊ የፕሬስ ነፃነት ወርቃማ የነፃነት ብዕር ሽልማት በሚል ስያሜ እ ኤ አ ከ1961 ጀምሮ በአለማቀፍ ደረጃ በየአመቱ የተከበረውን የጋዜጠኝነት ሞያ ለነፃነትና ለእውነት ያዋሉ በብዕራቸው ጨቋኝ መንግስታትን የታገሉ ግለሰቦችን ሲሸልም ቆይቷል። ማህበሩ ዋና መቀመጫውን በፈረንሳይ ፓሪስና በጀርመን ዳርምስታት እንዲሁም አጋር ቢሮዎችን በሲንጋፖርና ህንድ ያደረግ አለማቀፍ የጋዜጦችና ዜና አዘጋጆች ማህበር ነው። ማህበሩም በአለማችን 120 ሀገራት የሚገኙ 18 ሺህ አለማቀፍ ዜና አታሚዎችን ፣ 15ሺህ ድረገፆችንና 3ሺህ ድርጅቶችን ይወክላል። ይህም ታሪካዊ ሽልማት በየአመቱ በአለማቀፍ የጋዜጦች ኮንግረስና አለማቀፍ አርታኢዎች ፎረም (World Newspaper Congress and World Editors Forum) አመታዊ በዓል መክፈቻ ስነስርዓት ላይ ለተሸላሚው ይበረከታል።

በእስከዛሬውም ከተለያዩ የአለማችን ሀገራት ለነፃነትና ለእውነት የቆሙ ጋዜጠኞችና የጋዜጣ አዘጋጆች ለዚህ ክብር በቅተዋል። ለአብነት ለመጥቀስም ያህል በ2013 የማይናማር ዜጋ የሆኑት ዶክተር ታን ኦንግ ፣ በ2012 ደግሞ የሜክሲኮን የፖለቲካ ሙስናና ስውር የሀሺሽ ንግድ የማጋለጥ ታላቅ የጋዜጠኝነት ሞያዋን ለተወጣችው ሜክሲኮአዊቷ አናቤል ኸርናንዴዝ ፣ በ2011 ደግሞ በሀገር ክህደት ወንጀል ተከሶ በእስር ላይ የሚገኘው ኤርትራዊው ጋዜጠኛ ዳዊት ይሳቅ ይገኙበታል። ጋዜጠኛ ዳዊት የስውዲን ዜግነት ያለው ኤርትራዊ ሲሆን በኤርትራ ታዋቂ የነበረችው የ “ሰቲት” ጋዜጣ አዘጋጅ ነበር።
በ2014 ደግሞ ማህበሩ በጃንዋሪ 27 2014 እንዳሳወቀው ኢትዮጲያዊው ጋዜጠኛ እስክንድር ነጋ ለዚህ የተከበረ ሽልማት በቅቷል። በቅርቡ ኢትዮጲያን ጎብኝተው የእውነተኛ ጋዜጠኞችን እስርና እንግልት እንዲሁም የፕሬስ ነፃነት መታፈን ያስተዋሉት የማህበሩ ፕሬዝዳንት ቶማስ ብሩንጎርድ የጋዜጠኛ እስክንድርን የጋዜጠኝነት ሞያና ስነ ምግባር እንዲሁም ለእውነት ሲል የከፈለውን መስዋትነት አድንቀው የኢትዮጲያ መንግስት ጋዜጠኛ እስክንድር ነጋን እንዲሁም ሰለሞን ከበደን ፣ ውብሸት ታየን ፣ ርዕዮት አለሙን ፣ ዩሱፍ ጌታቸውንና መሰል ንፁሃን እስረኞችን በአስቸኳይ እንዲፈታ በአፅን ኦት ጠይቀዋል።

ጋዜጠኛ እስክንድር አቻ በማይገኝለት የጋዜጠኛ ስነ ምግባሩ በ2012 የባርባራ ጎልድ ስሚዝ የመፃፈ ነፃነት The PEN/Barbara Goldsmith Freedom to Write Award ተሸላሚም ነበር። ይህም ሽልማት ከተጀመረበት ከ1987 ጀምሮ እስከዛሬ ድረስ በአለማቀፍ ዙሪያ ለ 42 ጋዜጠኞች ተበርክቷል። ከነዚህም 42 ተሸላሚዎች ሰላሳ ሁለቱ ሽልማቱን ባሸነፉ ግዜ በእስር ላይ ነበሩ። በዚህ የሽልማት ዘርፍ ከጋዜጠኛ እስክንድር ሌላ በ1989 ማርታ ኩምሳ የተባለች ኢትዮጲያዊት ጋዜጠኛ ተሸላሚ እንደነበረች የተሸላሚዎች ዝርዝር ያሳያል።
ሌላኛዋ በጋዜጠኝነት ሞያዋ ለአለማቀፍ የክብር ሽልማት የበቃችው ጋዜጠኛ ርዕዮት አለሙ ናት። የኮሎምቢያ ኤል ኤስፔክታዶር ጋዜጣ አዘጋጅ የነበረውና የኮሎምቢያን ሀሺሽ ነጋዴዎችን በማጋለጡና በመቃወሙ ሳቢያ የተገደለው ጋዜጠኛ ጉዊሌርሞ ካኖ ስም የተሰየመው የዩኒስኮ ጉዊሌርሞ ካኖ አለማቀፍ የፕሬስ ነፃነት ሽልማት (UNESCO/Guillermo Cano World Press Freedom Prize) የ2013 ተሸላሚ ሆናለች።

ከዚህ በተጨማሪም ጋዜጠኛ ርዕዮት በአለማቀፍ የሴቶች ሚዲያ ፋውንዴሸን (International Women’s Media Foundation IWMF) የ 2012 Courage in Journalism Award ተሸላሚም ነበረች። ይህ ድርጅት መቀመጫውን ዋሽንግተን ዲሲ አድርጎ በ አለማቀፍ ደረጃ በተለያዩ የሚዲያ ተቋማት የሴቶችን ተሳትፎ የሚያበረታታ ድርጅት ነው። በዚህ የሽልማት ዘርፍ የጋዜጠኛ እስክንድር ነጋ ባለቤት የሆነችው ጋዜጠኛ ሰርካለም ፋሲል የ2007 ተሸላሚ እንደነበረች የተሸላሚዎች ዝርዝር ያሳያል።
እነኚህ ጋዜጠኞች ከላይ ከጠቀስኳቸው በተጨማሪ ለበርካታ ክብርና ሽልማቶች መብቃታቸውን በዚህ ፅሁፍ ግን ዋና ዋናዎችን ብቻ ማንሳቴን አንባቢ ልብ እንዲልልኝ እማፀናለሁ። ለዛሬ በዚህ ላብቃ። በሌላ ግዜ ደግሞ ሌሎች ለነፃነትና ለእውነት የቆሙ በሃገራችን ብቻ ሳይሆን በአለማቀፍ ደረጃ እውቅናና ክብርን ያገኙ ጀግኖቻችንን ለማቅረብ እሞክራለሁ።

“እውነት ነፃ ነች ፣ ውብ ነች ከጎኗም የቆመ ዘላለም እንደተከበረ እንዳማረ ይኖራል”

ለእውነትና ለነፃነት የቆሙ ንፁሃን ጋዜጠኞች ከእስር ተፈተው ከስደት ተመልሰው በሃገራቸው ስለሃገራቸው በነፃነት እንዲፅፉ የበኩላችንን እንታገላለን !!

የተከበራችሁ የሚኒሶታ ደብረሰላም መድኅኒዓለም ኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ቤተክርስቲያን ምእመናን፤ አባቶች ካህናት፤ ወንድሞች ዲያቆናት ከሁሉ አስቀድሜ የከበረ የኢግዚአብሔር ሰላምታየ ከካናዳ ይድረሳችሁ። ሚኒሶታን በተለያየ ጊዜ ጎብኝቻታለሁ። . በመጣሁበት ጊዜ ሁሉ መድኅኒዓለም ቤተከርስቲአናንን ሳልሳለምና ፀሎት ሳላደርግ የተመልሱሁበትን ጊዜ አላስታውስም። የምእመናኑ ፍቅር፤ አንድነትና የምነት ጽናት ሁልጊዜ በአረያነት ስጠቅሰው ኖሬአለሁ።

በቅርቡ በኢትዮጵያዊያን ድረገጾች ላይ የሚወጡትን ዜናዎች ሳይ ግን አዘንሁ። ለማመንም ተቸገርሁ። ሰላማችሁ ተቃውሶ ፍቅራችሁ ደፍርሱዋል። ሠይጣን በናንትና በእምነታችሁ መካከል ገብቶ እያተራመሳችሁ ነው። በከባድ ፈተና ላይ እንዳላችሁ ይሰማኛል። በእምነት ፀንታችሁ ከገባችሁበት የችግር አረንቋ እንድትወጡ እፀልያለሁ። ችግርና ፈተና በመንፈሳዊ ሕይወት ውስጥ ያለና የሚኖር ስለሆነ ጽናቱን ይስጣችሁ።።

በርቀት እንዳነበብሁትና እንደተረዳሁት የችግሩ መንስዔ ቀላል ይመስለኛል። ችግሩ በቅርቡ ጠቅላላው ጉባኤ ቤተክርስቲአንዋ በገለልተኝነትዋ ትቀጥል ብሎ ባሳለፈው ውሳኔ ላይ ያጠነጠነ ይመስለኛል። ይህን ሕዝበ ውሳኔ የተወሰኑ የቦርድ አባላት ምላተ ጉባዔ የጎደለው ውሳኔ ስለሆነ አንቀበለውም ወይም በይደር ይቆይ የሚሉ በመኖራችው የተነሳ እንደሆነ ገምቻለሁ። እንደኔ አስተያየት ይህ የአሰራር ድክመት (procedural inconsistency ) በጠረጴዛ ዙሪያ በውይይት የሚፈታ ጉዳይ ነው።

ውሳኔውን የተቃወመው የቦርድ ቡድን ሊቀመንሩን አውርደን ሌላ ተክተናል ብሎ ባወጣው መግለጫ ቤተክርስቲአንዋ በገለልትኝነቱዋ ትቀጥላለች ብሎ አውጁአል። ስለዚህ ጠቡ የት ላይ እንደሆነ ግራ ያጋባል። በአመራሩ (በሊቀመንበሩና በምክትል ሊቀመንበሩ) ላይ የተደረገ ዘመቻ ቢሆን እንኩዋን ለዚህ ሁሉ ብጥብጥ የሚዳርግ መሆን የለበትም ።

በአንጻሩ የፖለቲካ አጀንዳ ይዘው የሚበጠብጡ ካሉ ለችግሩ መፈጠርና ለሚያስከትለው መዘዝ ደንታ ላይኖራቸው ይችላል። ምክንያቱም የነዚህ ቡድን ዓላማ እምነታችንን፤ ባህላችንን፤ ቅርሳችንንና ታሪካችንን ማስከበር ሳይሆን የሃገርና የህብረተሰብ እሴቶችን ደፍጥጦ የፖለቲካ አሸናፊነትን ማግኘት ነው። ይህ ደግሞ ጊዚያዊ ግኝት እንጅ ዘላቂነት ያለው ማሸነፍ አይሆንም። የሊቀመንበሩን የአቶ ጥበቡን ስነልቡናና ባህሪ ሳጠያይቅ የተረዳሁት ግለሰቡ ልዩ ዓጀንዳ የሚኖራቸው ሰው ሆነው አይታዩም። ይህን አባባሌን በማስርጃ ላመሳክረው፥

ከጥቂት ዓመታት በፊት ለመጀመሪያ ጊዜ በሕዝብ ተመርጠው ቤተክርስቲአኑዋን አገልግለዋል። ባገለገሉበት ጊዜ አብዛኛው ምእመን በምስክርነት የሚገልጸው-በሃቅ ሰርተው ለተተኪው ቦርድ እንዳስረከቡ ታውቁአል/ ሰምቻለሁ፤

ለሁለተኛ ጊዜ ሲመረጡ ዕድሜየ ገፍትዋል፣ የጤና ችግር አለብኝ ብለው ቢያንገራግሩም ህብረተሰቡ ያገልግሉን ብሎ በድጋሚ ስለመረጣቸው ሃላፊነቱን የተቀበሉ ናቸው። ለዚህም ይመስለኛል የቦርዱ አባላት በሊቀመንበርነት የመረጡአቸው። ደመወዝ ተከፍሉአቸው፤ጥቅማ ጥቅም አግኝተው አይሰሩም። ሰውናቸውና አይሳሳቱም ማለት ግን አይቻልም። የሚሳሳቱ ስለሚሰሩ ነው። ልዩ ዓጀንዳ ያላቸው አለመሆኑ ግን በግልጽ መታወቅ አለበት።

አገር ቤት በነበሩበት ጊዜ የነበራቸውን ስብእና ስንመለከት የግለሰቡን ሃቀኝነትና ባመኑበት የመቆም ባሕሪአቸውን ለመረዳት እንችላለን። በደርግ ዘመነ መንግስት በተለያዩ የመንግስት መስሪያቤቶች በመምርያ ኃላፊነት ሰርተዋል። በዚያን ዘመን በኢሰፓ መመሪያ መሰረት ማንኛውም የመምሪያ ኃላፊ የኢሰፓ አባል ሆኖ የካድሬነት ደብተር መያዝ የውዴታ ግዴታ ነበር። እኒህ ግለሰብ ግን እኔ ሙያዊ ስራ የምሰራ እንጅ የፖለቲካ ስራ የምሰራ ሰው አይደለሁም በማለት በአቍማቸው እንደፀኑ እስከደርግ ፍጻሜ ድረስ ያገለገሉ ሰራተኛ ናቸው። ይህን ስነምግባራቸውን በቅርብ ከሚአውቋቸው ሰዎች ለማጣራትና ለማወቅ ችያለሁ። ስለሆነም ግለሰቡ ድብቅ ዓጀንዳ ይኖራቸዋል ብሎ መጠርጠር የሚቻል አይሆንም። ችግሩ የሚመስለኝ በሃገራችን ባህል እውነትን ፊትለፊት ያለዲፕሎማሲ መናገር ብዙ ጠላትን እንጅ ወዳጅን አያስገኝም። በዚህም የካህናትንና ያንዳንድ ቦርድ አባላትን ቅሬታ የፈጠረባቸው መስሎ ይታየኛል።

የሰበካ ጉባኤ ቦርድ በጠቅላላው ጉባኤ ተመርጦ ስራውን ከጀመረ አንድ ዓመት ከሶስት ወር ሆኖታል። ያገልግሎት ዘመኑን ሊጨርስ ስምንት ወራት ይቀረዋል። ሁላችሁም ምርጫውን ተቀብላችሁ በእግዚአብሔር ስም ቃል ገብታችሁ የቤተክርስቲያኒቱን መተዳደሪያ ደንብ አስከብራችሁ ለመስራት እንደሆነ የምታጡት አይመስለኝም። የምትሰሩትም የእግዚአብሔርን ቤት ለመጠበቅና ምእመናን በሙሉ ልብ፤ ቅንነትና ታማኝነት ለማገልገል ነው። ማናችሁም (ከካህናቱ በስትቀር) ተከፍሎት የሚአገለግል የለም። የምትሰሩት የመንፈሳዊና የግብረሰናይ ስራ ብቻ መሆን አለበት። ባለፉት 13 ወራት በብዙ ጉዳዮች ላይ በህብረት ወስናችሁአል። በምትሰሩበት ጌዜ ስህተቶች ይኖራሉ። ሆን ብሎ ግን ስህተት የሰራ አለ ብሎ ማመን ግን ይቸግራል። ሁላችሁም የእግዚአብሔርን ቤት ሰሪዎች ናችሁና። የማይሳሳት የማይሰራ ብቻ ነው። ከስህተታችሁ ተምራችሁ ይቅር ለእግዚአብሔር ወርዳችሁ ሠላምን ልትፈጥሩ ይገባል። እስኪ ከኔልሰን ማንዴላ ይቅር ባይነትና ሰላም ፈጥሪነት ትምህርት ቅሰሙ። በፖለቲካው ዓለም ይቅርታን መፍጠር ከተቻለ በእግዚአብሔር ቤትማ የበለጠ መቻል አለበት እላለሁ። ሁላችሁም ደረጃው ይለያይ እንጅ የተማራችሁ ናችሁ። አገራችሁ ከናንተ ብዙ ትጠብቃለች። ይህን መለስተኛ ችግር መፍታት ይሳናችሁአል የሚል እምነት የለኝም።

ከዚህ የተለየ ዓላማና ዓጀንዳ ያለው ካለ የሕዝብን አደራ የብላ ስለሆነ ውጉዝ ከማሪወስ ሊባል ይገባዋል። አቶ በቀለ ገብረሚካኤል ከተባሉ ፀሃፊ መረዳት እንደቻልሁት ካህናቱ በሳቱ ላይ ውሃ በማርከፍከፍ ፋንታ በችግሩ ላይ ጭድ የጨመሩ መስሎ ይታያል። ይህን አርገው ከሆነ በእግዚአብሄር ቤት የሚጠይቁበት ይሆናል። አሳዛኝና አሳፋሪም ነው። የመጀመሪዎቹ (front line fire brigades) ችግር ፈቺ፤ አስታራቂ፤ አንተም ተው አንቺም ተይ ማለት የሚገባቸው ካህናት ናቸው። ፍቅርን፤ ሰላምንና ይቅርባይነትን ማስተማር ዋናው ተግባራቸው ነው። በመሃልቤት ቤተክርሲያንዋ ብትፈርስና ብትበጣበጥ በመንፈሳዊ ሕይወትና በዓለማዊ ፍላጎታቸው አይሞቱ ሞት፤ አይቀጡ ቅጣት፤ አይከስሩ ኪሳራ የሚደርስባቸው እነርሱ ናቸውና።

በከተማችሁ የሚታተመዉ ዘ-ሐበሻ የተባለው ድረገጽ እንዳለው ችግሩ በውይይትና በመደማመጥ ሊታረቅና ሊሰክን የሚችል ነው ያለውን ሃሳብና ምክር እጋራለሁ። ለእምነቴ ካለኝ ፍቅርና ጽናት የተነሳ የሚከተሉትን የመፍትሄ ሃሳቦች ወርውሬ ጽሁፌን ልቋጭ።

የመፍትሄ ሃሳቦች፥
1. ከሁለቱም የተውጣጣ የመፍሔ አፈላላጊ ኮሚቴ (conflict resolution committee) ባስቸኩይ አቐቁሞ ችግሩ በሰላም የሚፈታበትን መንገድ መሻት። በዚህ ቡድን የሚካተቱ ሰዎች በዕድሜአቸው ጠናያሉ፤ ነገሮችን በኣራቱም ማእዘናት መመልከት የሚችሉ፤ ያስተሳሰብ አድማሳቸው ሰፋያለ፤ የህበረሰባችሁ አመኔታና ተቀባይነት የተቸራቸው ሊሆኑ ይገባል፤

2. በቦርዱ አባላት መካከል ያለው አለመግባባት በአፈጻጸም ምክንያት የደረሰ ሲሆን ሁለቱም የከረረ አቁኣም ይዘው የተጋጩ ናቸው። ጉዳቱ ለቤተክርስቲአንዋ፤ ለምእመኑና ለቆምነልት ሃይማኖት ነው። ከላይ እንደጠቀስሁት ቦርዱ የቀረው የስራ ዘመን ስምንት ወራት ብቻ ስለሆነ የቦርዱን አጠቃላይ ኅላፊነት ዝቅ አድርጎ የቤተከርስቲያኑአን የዕለት ተዕለት ተግባር ብቻ እየሰራ የአገልግሎት ዘመኑን እንዲጨርስ ማድረግ። ባስቸኩይ አስመራጭ ኮሚቴ አቋቁሞ አዲስ ቦርድ የማስመረጡን ሂደት (nomination process) መጀመር። ይህ በዚህ እንዳለ ከካህናቱና ከምእመኑ የተውጣጣ ሽማግሌ መርጦ ሁለቱን ተቃራኒ ቡድኖች አቀራረቦ በይቅር ለእግዚአብሄር አስታርቆ ስራቸውን እንዲቀጥሉ ማድረግ፤

3. ከላይ የተጠቀሱት የማይሰሩ ሆኖ ቢገኝ ቦርዱን በሙሉ አውርዶ (ሊቀመንበሩን ጨምሮ) እንባ ጠባቂ ኮሚቴ ( care taker body) በማቋቋም ቀሪውን ስምንት ወር መወጣት። ይህ ኮሚቴ ስምንት ወር ባልሞላ ጊዜ ውስጥ አዲስ ምርጫ አካሂዶ አዲስ ቦርድ አስመርጦ ኅላፊነቱን ለተመራጩ ቦርድ እንዲአስረክብ ማድረግ፤

4. ምናልባት ይህን ለማድረግ ገለልተኛ የሆነ አካል መኖር አስፈላጊ ሊሆን ይችል ይሆናል። ሁለቱም ቡድኖች ጠበቃ ገዝተው ጉዳዩን በፍርድ ቤት ለመቋጨት ይሞክሩ ይሆናል ብዬ እገምታለሁ። በሰሜን አሜሪካ (ካናዳን ጨምሮ) ፍርድ ቤቶች የግብረሰናይ ድርጅቶችን የሚዳኙበት ሁኔት ከንግድ/ግል ድርጅቶች የተለየ ነው። ስለሆንም ጉዳዩን በእርቀ ሰላም እንዲጨረስ በአጽኖት ይመክራሉ ብዬ አስባለሁ። ስለዚህ በሁለቱ ቡድኖች የተቀጠሩት ጠበቆች ገለልተኛ ሆነው ይህን ችግር እንዲፈቱ ያጭር ጊዜ ያማካሪነት (short term consultancy ) ስራ መሰጠት። መተዳደሪያ ደንባችሁ ብዙ ድክመቶች ያሉት መስሎ ይታየኛል። እነኚሁ ጠበቆች አጥነተው የተሰተካከል መተዳደሪያ ደንብ እንዲቀርጹላችሁ ቢደረግ ይበጃል።

በመጨረሻም ምን አልባ ትመግባባት አቅትዋችሁ እርስ በርስ ብትፈርሱ እግዚአብሄርን ከማሳዘናችሁም ባሻገር በእናት ቤተክርስቲአናችን ላይ ጥቁር ጠባሳ ጥላችሁ የምታልፉ መሆኑን አትዘንጉ። የሌሎች ሃይማኖቶች መሳቂያና መሳለቅያ መሆናችሁን ሰከን ባለ ልቡና አስቡት። ለዚህ ሁሉ ካህናት ከመላው ምእመን ጎን መቆም ይጠበቅባቸዋል። አንደኛውን ደግፎ ሌላውን የሚያወግዙ ከሆነ ሌላ ተልዕኮ እንዳላቸው የሚጋለጡበት ይሆናል። የካህናቱን ደመወዝና መኖሪያ የሚከፍለው ምእመኑ እንጅ ቦርዱ እንዳልሆነ ሊገነዘቡ ይገባል። ለሁላችሁም ልቦና ሰጥዋችሁ ቤተከርስቲያኑኣንና ምእመናን ለመታደግ እንድትችሉ እግዚአብሔርና መድኅኒዓለም በእርቅና በሰላም ጎዳና ይምርዋአችሁ።

አቢቹ ነጋ
ታህሳስ 23, 2006

ነፃነት ዘለቀ (ከአዲስ አበባ)

ከምቸገርባቸው ነገሮች አንዱ ለምጽፋቸው መጣጥፎች ርዕስ ማውጣት ነው፡፡ አንዳንዴ ርዕሴና በጽሑፌ ውስጥ የማነሳው ጉዳይ አልገናኝ ይሉብኛል – ልክ እንደአሁኑ፡፡ ዛሬና አሁን ለዶክተር ታደሰ ብሩ የምለው አንድም ነገር የለኝም፡፡ ነገር ግን እሱ አሁን በትምህርት ብልጭታ የኢሳት ቆንጅዬ ፕሮግራሙ ላይ ባነሳው የእስታስቲክስ ጉዳይ እኔም አንድ ቀን እተነፍስበታለሁ ብዬ እዝት ስለነበር ያን ስላስታወሰኝ ርዕሴን ለሱ መታሰቢያ አደረግኋት፡፡ ደርባባው ታዱ የሥራ-ፈት ኤፍኤሞቻችንን ቋንቋ ልጠቀምና “እወድሃለሁ፤አከብርሃለሁ” – ባለህበት ይመችህ፡፡(ኤፍ ኤሞችን የማልወዳቸው አዘናጊ ስለሆኑ ነው፤ በተለይ ወጣቱን በእግር ኳስ ጨዋታ ሱስ እያሰከሩ፣ በአይሬ የጫት ዙርባ እያመረቀኑ፣ በፆታዊ ወሬ ምድረ ሴሰኛን እያነሆለሉ፣ በትርኪ ምርኪ ወሬ ማኅበረሰቡን እያጃጃሉ ወያኔያዊ ተልእኮኣቸውን በመወጣት ላይ ስለሚገኙ ነው፡፡ በተለይ ያቺ ሙግድ አፍማ … ቆይ ብቻ፣ ይንጋማ! ልክ ልኳን ያልነገርኳት እንደሁ ቁጭ ብዬ ተኝቻለሁ፡፡)
በዚያ ላይ የወያኔ የስለላ መረብ ጋማ ኢንተርናሽናል ከተባለ የእንግሊዝ የስለላ ቴክኖሎጂ አፍላቂ ባለዬ ድርጅት በገዛው አንድ የቴክኖሎጂ ውጤት የታዴ ኮምፒውተር በስለላ ቫይረስ መጠቃቱን በዚያው ኢሳት የዜና ዕወጃ ስለሰማሁ በእግረ መንገድ እግዜር ያጽናህ ለማለትም ነው፡፡ እነዚህ ወያኔዎች ግን በርግጥም ይሠሩትን አጥተዋል ማለት ነው – ሶልዲ አሰከራቸውና እሚሆኑትን አሳጣቸው፡፡ እንዴት ነው ነገሩ? እኛ እዚህ ኑሮ እንትኗን አፈንድዳብን እምንቀምሰውንና እምንልሰውን አጥተናል፤ እነሱ ከድሃው ሕዝብ በሚዘርፉት ገንዘብ ወንበራቸውን ለማስጠበቅ በውድ ዋጋ የስለላ ሶፍትዌሮችን ይገዛሉ – ዓለመኞች ናቸው፤ ግፈኞችም ጭምር! ይህን ዕኩይ ተግባራቸውን ያጋለጠው ፕራይቬሲ ምንትስ የተባለው ድርጅት እንደታዘበው እነዚህ ሰዎች ከድሃ ሕዝብ ጉሮሮ እየነጠቁ ይህን ውድ ዕቃ መግዛታቸው በርግጥም የገቡበት ክፉ አጣብቂኝ ቢኖር ነው ብሎ መጠርጠር ይቻላል፡፡ አባታቸው ሰይጣን ይሁናቸው ከማለት ውጪ ምን ይባላል?
(በነገራችን ላይ ለዕድገታችን ቀን ከሌሊት የሚለፉልን የአፍሪካ መሪዎች በዚህ ሣምንት አዲስ አበባ ላይ ለስብሰባ ተቀምጠዋል፡፡ መንገድ እየተዘጋጋ መንቀሳቀስ አቅቶናል፡፡ እነሱ ባይኖሩ ኖሮ – ባይሰበሰቡልንም ኖሮ ምን ይውጠን ነበር? ስብሰባውን እየተው ሸቀጥ የሚያጋብሱም ገጥመውኛል፤ ለሴትና ለሸቀጥ እንዲሁም በመብል በመጠጥ ከርሳቸውን እየሞሉ በጭቁኖች ገንዘብ እንደልባቸው ለመዝናናት የሚመጡት ይበልጣሉ – ሌላ ምን ቁም ነገር ሊሠሩ ዱሮውንስ፡፡ ፍሬፈርስኪ ለሆነ ስብሰባ ከአፍሪካ ድሆች በግድ የሚዘረፈው ገንዘብ አለመላው ሲከሰከስ ለሚታዘብ ጤናማ ወገን ያሳዝናል፡፡ አንድ የሰማሁት አስገራሚ ነገር አለ፤ እነዚህ የአፍሪካ አለኝታዎች ወደ አዲስ አበባ ሲመጡ የአፍሪካ ኅብረት የተባለው ሥራ-ፈት ድርጅት ከግለሰቦችና ከድርጅቶች ለእንግዶቹ ማጓጓዣ መኪና ይከራያል፡፡ ያስገረመኝ ነገር ታዲያ ወያኔ የሠረገበት ይህ ድርጅት መኪና የሚከራየው ከወያኔዎች እንጂ ከሌላ አለመሆኑ ነው፡፡ ሾፌር የሚቀጠረውም ከወያኔው ዘውግ ብቻ እንደሆነ ውስጥ ዐዋቂ ሰሞኑን አረዳኝ፤ ለዚህች ለሣምንት ሥራም አድልዖ ይፈጸምባታል፡፡ ገቢው ከፍተኛ ስለሆነ ለማንም ከወያኔዎች ውጪ ለሆነ ግለሰብና ድርጅት አይሰጥም፡፡ እነሱው በነሰው ያለውን ሁሉ ይቀራመቱታል፡፡ አሁንስ የበይ ተመልካችነታችን ጠርዝ ለቀቀ፡፡ አይ፣ በጣም ተናደድኩ፡፡
እንደአንዳንዶች ሃሜት በርግጥም ይሉኝታ ከሰሜን ተጠራርጎ ወጥቷል ማለት ነው? ሰሜን ተወልጃለሁ፤ ሰሜን አድጌያለሁ፤ ሰሜን ኖሬያለሁ፤ ያኔ እንዲህ ያለ ይሉኝታቢስነት አላየሁም፡፡ አሁን ምን እንደመጣብን አላውቅም፤ ይህ ዘረኝነት ከምን እንደመነጨ መመርመር አለበት፡፡ ዐይን ያወጣ ዘረኝነት ነው እየታዬ ያለው፡፡ መሌ ገሞራው ስለህዳሴው ግድብ አንድ ወቅት እንዲህ አለ፡- “መሃንዲሶቹም እኛው፤ የገንዘብ ምንጮቹም እኛው፤ ምናምንቴዎቹም እኛው …”፡፡ እኔ ደግሞ እላለሁ፡- ከሳሾቹ እነሱ፣ ዳኞቹ እነሱ፣ ፍርድ አስፈጻሚዎቹ እነሱ፤ ሻጮቹ እነሱ፣ ገዢዎቹ እነሱ፤ ባለሥልጣኖቹ እነሱ፣ በፍጥነትና በጥራት ተስተናጋጆቹ እነሱ፤ ጨረታ አውጪዎቹ እነሱ፣ ጨረታ ተወዳዳሪዎቹ እነሱ፣ ጨረታ አሸናፊዎቹ እነሱ፤ ኮንታራት ሰጪዎቹ እነሱ፣ ኮንትራት ተቀባዮቹ እነሱ፣ ኮንትራት አዳሾቹ እነሱ፤ ሕንጻ ተቋራጮቹ እነሱ፣ ሕንፃና የገበያ ማዕከላት ባለቤቶቹ እነሱ፣ ፋብሪካና ኢንዱስትሪ ገምቢዎቹ እነሱ፣ አየር ኃይሎቹ እነሱ፣ አየር ወለዶቹ እነሱ፣ አየር አብራሪዎቹ እነሱ፤ ሹዋሚዎች እነሱ፣ ተሸዋሚዎች እነሱ፣ ሰላዮቹ እነሱ፣ ተሰላዮቹ እኛ፤ ባለገንዘቦቹ እነሱ፣ ከግብርና ከቀረጥ ነፃ ሆነው የሚነግዱ እነሱ፣ ግምባርና ኪስ ቦታዎችን እያደኑ የሚይዙና የሚሸጡ የሚለውጡ እነሱ፣ ከሕግ በላይ ሆነው ማንም ላይ እሚያሽቃንጡ እነሱ፣ ገና ጡት ሳይጥሉ ቱጃር ሆነው በመቶ ሺዎች የሚገመት ብር በአንድ አዳር በየዳንኪራ ቤቱ ሲከሰክሱና በገንዘባችን ሲሸራሞጡ የሚያድሩ እነሱ፣ ጠግበው የሚዘፍኑና እንደኬንያ ማታቱ አደንቋሪ ሙዚቃ ሌሊት ከየቤታቸውና ከየመኪኖቻቸው ሙዚቃ እስከጣራ እየከፈቱ እንቅልፍ የሚነሱን እነሱ፣ … በችጋርና በችግር የምናንቋርር እኛ፣ የነሱን ዕዳ የምንከፍል እኛ፣ የምንታሠር የምንሰደድ እኛ፣ ከትምህርትና ከዕውቀት ዓለም ወጥተን ወደምድራዊ ሲዖል የተጣልን እኛ፣ የምናቀምሳቸውን ምናምኒት አጥተን ልጆቻችንን በርሀብ አለንጋ የምናስገርፍ እኛ፣ የትውልድ መርገምት የተሸከምን እኛ፣ … አፄ ቴዎድሮስ ያናደዱትን ካህናት ሰብስቦ “አንድሽ አንባቢ አንድሽ ተርጓሚ ሆነሽ መንግሥቴን ታውኪያለሽ…” ያለው ለካንስ ወዶ አልነበረም፡፡ ወያኔም የተለያዬ ካባ እየለበሰች አባት ዳኛ ልጅ ቀማኛም እየሆነች በኢትዮጵያ ላይ ታሪካዊ ሚናዋን መጫወቷን ቀጥላለች፡፡ ማን ተይ ብሏት? ማንንስ ፈርታ? (አንዱ አንዱን “ሚስትህ ወንድ ወለደች?” ብሎ ቢጠይቀው “ማንን ወንድ ብላ!” አለው አሉ፡፡) ወያኔ እያጠራቀመችው ያለችው ታሪካዊ ዕድፍ የሚያመጣባትን ዕዳ ግን ከፍላ የምትጨርሰው አይመስለኝም፡፡ የፈጣሪ የጽዳት ቀን ሲመጣ ምን ይውጣት ይሆን? ክበበው ገዳ፡- “ወዮልሽ አንቺ ኮሜዲ ሆይ…” ያለው በተወራራሽ ለወያኔም ይሠራል፡፡
(Literally, almost all privileges and benefits that Ethiopia has in her meager store, within or without her ever-shrinking border, willy-nilly belongs to TPLFites; Oh, shame on them! What a curse has descended upon these crooked creatures, and by extension, upon us, the oppressed majority? I wish I had a chance to examine the essence of the gray mud they are supposed to carry in their skull; I hope its content must be the same as that of the hyenas’ and pigs’ brain. They have fallen in love with MONEY and have gone crazy with this blind love. There is no JOKE; they do everything and anything to get MONEY. They have already evicted most of OTHERS from any ETHIOPIAN income generating means. They have convinced themselves that they are the sole owners or possessors of this ill-fated nation. Wonderful! They have controlled virtually everything. There is a rumor that some of them have gone as far as owning their own minting machine which is why the circulation of Birr has become uncontrollably rampant especially in the hands of TPLFites; am not lying; what I am talking is the stark truth. Most of them are joining the camp of billionaires, while on the other hand, we the majority of OTHERS are obliged to join the camp of absolute poverty where there is nearly nothing for survival. The gap between the rich (in this specific case the TPLFites) and the poor is beyond explanation; there is no word (of any language on earth) to explain the discrepancy between THEM and US. Life in Ethiopia is skyrocketing in an alarming manner. The life style of THEIRS and OURS, i.e., the difference between THEM and US, is terribly shocking. Since the time this dichotomy, the ‘THEM’ and ‘US’ duality, has come onto the surface of this country, the ‘THEM’ group has boldly been committing all sorts of crimes and mischievous acts under the sun to impoverish the ‘US’ bloc.)
ታደሰ ብሩ በግሩም ሁኔታ እያቀረበው የነበረው አንዱ ሀገራዊ ችግር በእስታትስቲክስ ረገድ ሀገራችን ቀደም ካለ ጊዜ ጀምሮ የምታሳየውን “ዕድገት” ነው፡፡ እናንተዬ በርሀብና በጦርነት እንዲሁም አረመኔና አውሬ መንግሥታትን በማፍራትና በመሸከም ብቻ ሳይሆን በውሸትም አንደኛ ሳንሆን እንቀራለን? ምን ዓይነት ጉድ ነው? ይሄ ቤተ መንግሥት አንድ መቶና ሁለት መቶ ሰባቶችን ካልተጠበለ ከገባበት አባዜ በቀላሉ የሚፈወስ አይመስለኝም፡፡ አንድ የበቃ ባህታዊ ተፈልጎ ድርሣነ ሚካኤልን ይድገምበትማ እባካችሁ፡፡ አድምጥ ልንገርህ፡-

ደግሞ ለውሸት አለው ድካ፤
አምሳ ሰው ገዳይ ባንድ አማሪካ፡፡

ይህ ሥነ ቃል የቋንቋ መምህራን ስለ ግነት ሲያስተምሩ በረጂም ዘመን ትውፊት ከደለበው ቃላዊ ሥነ ጽሑፋችን የሚመዙት አንዱ የንግግር ማጉሊያ ፈርጥ ወይም የጨዋታ ማድመቂያ ሰበዝ ነው፡፡ እውነት ነው – ውሸት ድካ ወይም ድንበር የለውም፡፡ ድንበሩ የተናጋሪው ኅሊና ብቻ ነው፡፡ ኅሊናውን መጠቀም የማይፈልግ ወገን፣ ኀሊናውን ለገንዘብ ወይም ለጥቅምና ለተለዬ ዓላማ የሸጠ ሰው እውነትን ሽምጥጥ አድርጎ ሲክድ ቅር አይለውም – የበሽታ ከሆነ እንዲያውም አንዳንዴ ምናልባትም ሁልጊዜ፣ መዋሸቱን ላያውቀው ይችላል – መረገም ነው፡፡ መዋሸትም ይባል ማጋነን በግለሰብ ደረጃ የጥፋት አድማሱና ክብደቱ ቀለል ስለሚል ምንም አይደለም ሊባል ይችላል፤ በሀገር ደረጃ ሲሆን ግን የሀገርን ኅልውና እስከመፈታተን የሚደርስ አደጋና ችግር ሊፈጥር ይችላል፤ በኛ ሀገር በተለይ በመንግሥት ደረጃ መረጃን ማንሻፈፍና በቤተ ሙከራ የተፈበረኩ ቁጥሮችን በሚዲያ መዝራት እንደሱስ ሳይጣባን አልቀረም፡፡ “እውነትን ተናግሮ እመሸበት ማደር” የ‹ፋራው ዘመን› ብሂልና የ‹ፋራዎች› ተረት ሆኗል፡፡
ውሸት ዓይነቱ ሊለያይ ቢችልም ሁሉም ውሸት እውነትን ለማፈን እስከዋለ ድረስ ማንም ይዋሸው ማን ያው ውሸት ነው፤ ጉዳቱም ከፍተኛ ነው፡፡ በግለሰብ ደረጃ እኔም አንተም እንዋሻለን – ቀላልም ከባድም ውሸት፡፡ “እኔ አልዋሽም” ብሎ የሚመፃደቅ ሰው ካለ እርሱ የመጨረሻው ውሸታም ነው – ግን ስንዋሽ መልክ ውሸታችን መልክ ያለው እንዲሆን መጣር የሚኖርብን ይመስለኛል – እንደወያኔና ሚዲያው የለዬለት ቀዳዳና ቱሪናፋ መሆን አይኖርብንም፡፡ በልማድ ለደግ ነገር – ለምሳሌ የተጣሉ ሰዎችን ለማስታረቅ – መዋሸት መልካም እንደሆነ ሲያንስ ለክፋት እንደማይሰጥ ሰዎች ሲናገሩ ይደመጣሉ፡፡
እዚህ ላይ በኩሸት፣ በውሸትና በእውነት መካከል ያለውን ልዩነት ልብ ማለት ሳያስፈልግ አይቀርም፡፡ ኩሸት ትንሽ እውነት ይዞ ምናልባትም ከባዶም ተነስቶ አንድን ሰው ማጋነን ወይም ማሽበልበል ነው – ለምሳሌ ባልዋለበት ጦር ሜዳ እንዳሸነፈ፣ ባልታጠቀው መሣሪያ ልክ እንደሶምሶን(ሳምሶን) መቶዎችን እንዳረገፈ፣ ወዘተ. በመኳሸት ፈሪን እንደጀግና፣ ንፉግን እንደቸር፣ ጨካኝን እንደሩህሩህ የሚያደርጉበት ሥነ ምግባራዊ ብልሽት ኩሸት እንደሚባል መምህራን ይናገራሉ፡፡ በመሠረቱ ውሸትም ኩሸትም በብዙ ነገር ይመሳሰላሉ፡፡ ጊዜ ለመቆጠብ ወደ ሀገራችን ይሉኝታቢስ እስታትስቲክስ እንለፍ፡፡

በመንጌ ጊዜ ነው፡፡ መንጌ ገሞራው በኢትዮጵያ ያለው እራሽ መሬት (arable land) ምን ያህል እንደሆነ ተጠንቶ ይቅረብልኝ ይልና ለግብርና ሚኒስቴር ትዕዛዝ ያስተላልፋል፡፡ የሚኒስቴር መሥሪያ ቤቱም በተዋረድ ይህን ትዕዛዝ ለአሥራ አራቱም ጠቅላይ ግዛቶች ይልክና በቶሎ ተጠንቶ እንዲቀርብለት ያዛል፡፡ ከየክፍለ ሀገሩ “መረጃው” ቀረበ፡፡ ማዕከላዊ ፕላን ይባል በነበረው የስብሰባ ቦታ የሚኒስትሮች ጉባኤ ይዘጋጃል – ጥቁሩ ነብር አራስ ሲሆን እፊቱ የሚገኝን አሽትሬይና እስክርቢቶ በደመ ነፍስ እያነሣ ወዳናደደው ባለሥልጣን ይወረውር በነበረበት ዘመን መሆኑ ነው፡፡ የግብርና ሚኒስትሩ ተራው ይደርስና ሪፖርቱን በንባብ ማሰማት ይጀምራል፡፡ … ሰውዬው በሀገሪቱ ውስጥ ያለውን ለእርሻ ተስማሚ የሆነ የመሬት የቆዳ ስፋት ሲናገር ከሞላ ጎደል ሁሉም ተሰብሳቢ በሣቅ ይፈነዳል፡፡ ለካንስ በቀረበው እስታትስቲካዊ መረጃ መሠረት ከየጠቅላይ ግዛቱ የመጣውና አንድ ላይ የተደማመረው ሊታረስ የሚችለው የመሬት ስፋት ከጠቅላላው የሀገሪቱ የቆዳ ስፋት በልጦ ኖሯል! የኛ አስታስትስቲክስ እንግዲህ እንዲህ ነው፡፡ “የኛ ስታይል እንዲህ ነው!” የሚል የቀልድ ዘፈን አለ፡፡ ያስ ዱሮ ነው፡፡ አሁን ብሶ ቀጠለም አይደል? ይሄ ቆርጠህ ቀጥል የምንለው የውሸት ሀድራ ከመንግሥታችን እንዲወገድ በርትተን እንጸልይ ግዴላችሁም፡፡ ግን ግን እኮ ያልዘሩት አይበቅልምና እኛም እንደነሱው ቆርጠህ ቀጥል እንሆን እንዴ?
በቁሙ የሞተ የእስታቲስቲክስ መሥሪያ ቤት ያላት ኢትዮጵያ ብቻ ለመሆኗ ሌላ ባያውቅ እኞች እናውቃለን፡፡
በግንቦት 97 ምርጫ የኢትዮጵያ ሕዝብ በብዛት ወጥቶ መሪዎቹን የመረጠበት ወቅት ነበር – የምርጫውን ውጤት ያልተቀበለው ወያኔ ሥልጣኑን በኃይል እንደያዘ ቀጠለ እንጂ፡፡ ያኔ በወያኔ መንግሥት የቀረበው የመራጭ ብዛት 26 ሺህ አካባቢ ነው፡፡ ውሸት ነበር፡፡ ውሸት መሆኑን የምንረዳው የቀጣዩን የ2002ዓ.ም ምርጫ ተመዝጋቢ ቁጥር ስናይ ነው፡፡ በ2002 መረጃን መፈብረክ ተፈጥሮው የሆነው ወያኔ ለምርጫ የተመዘገበውን የሕዝብ ቁጥር 32 ሺህ አደረሰውና አሣቀን – እኔ ጥርሴን ተወቅሬ ነበር በሣቅ የፈነዳሁት፡፡ ይታያችሁ – ሕዝብ በነቂስ በወጣበት ምርጫ የተመዝጋቢው ቁጥር አነሰ፡፡ ሕዝብ ተስፋ ቆርጦ እቤቱ በተሰበሰበበትና ከወያኔው ጋር በጥቅምና በዓላማ የተቆራኙ አንዳንድ ዜጎች ውር ውር ባሉበት የምዝገባ ወቅት ቁጥሩ ተነረተና 32 ሺህ ደረሰ፡፡ ምን ትሉታላችሁ? የእስታትስቲካዊ መረጃው ሲነፋ(ሲያብጥ) ወያኔን የሚጠቅም ከሆነ ነፊዎቹ አንድም የይሉኝታ አጥር ሳይገድባቸው ሰማይ ያደርሱታል፤ ትዝብት ግዛዕምዛ አያውቁም፡፡ ዋናው ዓላማቸው የላይኞቹን ማስደሰት ብቻ ነው፡፡ የእስታትስቲክሱ መረጃ መጫጫት መንግሥታቸውን የሚያስደስት ከሆነ ደግሞ ለምሳሌ “ከመቀሌ አዲስ አበባ ያለው ርቀት መቶ ሜትር ነው” ብለው በዓይነቱ ልዩ የሆነ መረጃ እስከመስጠት በሚደርስ ድፍረት አዲስ እስታትስቲክስ ከመፍጠር አይመለሱም – “ዋሽ ቢሉኝ እዋሻለሁ፤ ንፋስ በወጥመድ እይዛለሁ” ያለው ባላገር እንዴት ብልህ ነበር፡፡ አንዱ ወያኔን በውሸት ፈጠራ የሚስተካከል ልጅ ደግሞ አባቱን “አባዬ፣ እስኪ ውሸት አስተምረኝ” ብሎ ይጠይቀዋል አሉ፡፡ አባትም በእሺታ ይቀበለውና ማስተማሩን ሊጀምር “ልጄ፣ እዚያ ሰማይ ላይ በነጫጭ በሬዎች ሰዎች እህል ሲያበራዩ ይታዩሃል?” ይለዋል ወደሰማዩ አንጋጥጦና ሌባ ጣቱን ወደተባሉት ሰማይ ላይ እህል ወደሚወቁት ሰዎች ቀስሮ፡፡ ልጅም ቀበል ያደርግና “ውይ ውይ አባዬ …” ብሎ ይጮሃል – ዐይኖቹን በእጆቹ ከድኖ፡፡ አባት ይደነግጥና “ምን ሆንክ ልጄ ምን ነካህ” ይለዋል፡፡ የውሸት ሥልጠና ኮርስ ከመመዝገቡ ትምህርቱን የጀመረው ታዳጊ ወያኔ “ውይ አባዬ፣ የጭዱ ብናኝ ዐይኔ ውስጥ ገባ!” ይላል፡፡ አባትም “አሃ፣ አንተንማ ውሸት ማስተማር አልችልም፤ ከኔስ በልጠህ የለም እንዴ” ይለውና ኮርሱን ‹ድሮፕ› አድርጎ የኤግዘምሽን ቅጽ እንዲሞላ ይመክረዋል – እንዲህ እየተቀላለዱ ነው የወያኔን ዘመን ሸውዶ ማለፍ ወንድምዬ ፡፡ እባክህን በነካ እጄ አንድ የወያኔን ባሕርይ የሚያሳይ ሌላ ረቀቅ ቀልድ ልንገርህና ትንሽ ዘና በል፡፡ …
አንድ ጉልበተኛ ጨቡዴና አንድ የኔ ቢጤ ኮሣሣና ፈሪ የሆኑ ሁለት ጓደኛሞች ወደ አንድ ቦታ በመጓዝ ላይ እንዳሉ መንገዳቸው ላይ አንድ ጥቁር ነገር ቁጭ ብሎ ከሩቅ ያያሉ፡፡ ይሄኔ ጨቡዴው “አየኸው ያንን በግ?” ይለዋል – ለአቅመ ደካማ ጓደኛው፡፡ ፈሪ ጓደኛም “የቱን በግ?” ብሎ ይጠይቀዋል፡፡ “እዛ ጋ ቁጭ ያለው ጥቁር በግ” ይለዋል እሱ ከሩቅ አይቶ ከነምንነቱ የለዬውን ጥቁር በግ ጓደኛው ከነአካቴው ምንም ነገር አለማየቱን ተገንዝቦ በመደነቅ፡፡ “እንዴ፣ አሞራውን ነው እምትለኝ?” ይለዋል፡፡ “የምን አሞራ አመጣኽብኝ! በግ ነው እንጂ” በማለት ጡንቻውን ጭምር እያሳዬ በኃይል ሊያሳምነው ይሞክራል፡፡ በዚህ መሀል ወዳጨቃጫቂው ነገር እየቀረቡ ሲሄዱ ያ በጉልበተኛው ጓደኛ ጥቁር በግ የተባለው ነገር ይበራል፡፡ ይሄኔ ደካማ ጓደኛ “ይሄው፣ በግ አይደለም – አሞራ ነው አላልኩህም? በረረልህ፡፡ ” ቢለው “በረረም አልበረረም በግ ነው ብዬሃለሁ በግ ነው!” ይልና ዐይኖቹን እያጉረጠረጠ ያስፈራራዋል፡፡ ደካማ ጓደኛ ምን ምርጫ አለው? “እሺ ይሁንልህ በግ ነው” አለውና ከጡጫው ተረፈ፡፡ እኛስ ምን ምርጫ አለን? ምርጫችን “ወያኔ ፍጹም ዴሞክራሲያዊ ነው፤ ዘላለማዊ ክብር ለሕዝብ ለተሳዋው ጠቅላይ ሚኒስትራችን፤ የኢሕአዴግ ዕድሜ ዘላለማዊ ይሁንልን፤ ወያኔ ከጠፋ ኢትዮጵያ ትበታተናለች፤ ወያኔ ከወረደ ልማታችን ይደናቀፋል፤ ወያኔ ከጠፋ ዘረኝነት ተመልሶ ኢትዮጵያን ድምጥማጧን ያጠፋዋል፤ ከኢሕአዴግ ጋር መጪው ዘመን ጨለማ ማለትም ብሩህ ነው፤ ቀኝ መንገደኛው መኢሶንና ማለቴ ሽብርተኛው ግንቦት ሰባትና ሰማያዊ ፓርቲ ለተፋጠነው ልማታችን ፀርና አሸባሪዎች ናቸው …” እያሉ መፈክር ማሰማት ነው፡፡
እነመንግሥቱ እነመለስ እነሂትለር እነሙሶሎኒ እነኢዲያሚን እነሳዳም እነአላሳድ እነሁሉም እነዚህን በእናታቸው ማኅጸን ቢጨነግፉ የሚሻላቸው ሰብኣዊ ፍጡራንን የመሰሉ ሰዎች ሁሉ ባሕርያዊ ተፈጥሯቸው አንድ ነው፤ አንድኛቸው የሌላኛቸው ቅጂ ናቸው፡፡ አባ ጉልቤዎች በመሆናቸው የሚያስቡት በአንጎል ሳይን በጡንቻ ነው – ሁሉም አምባገነኖች ከፍ ሲል በተቀመጠው ምሳሌ እንዳየነው ጨቡዴ ናቸው፡፡
ወደእስታትስቲክሳችን እንመለስ፡፡ በ1997 ሚያዝያ 29 ቀን ለወያኔ ድጋፍ የወጣው ሰው ብዛት በወያኔ ሚዲያ ሲገለጽ በሚሊዮኖች የሚቆጠር ነበር፡፡ በማግሥቱ ሚያዝያ 30 ለቅንጅት የወጣው ሠልፈኛ ግን በአሥር ሺዎች የሚገመት ነበር – አሁንም በወያኔ ሚዲያ፡፡ ይህን ምን እንለዋለን ? የሰዎች ተፈጥሮ አስቸጋሪ ነው፡፡ በተለይ የወያኔ በቁጥርና በመረጃ የመጫወት ልምድ እጅግ የሚያሣፍር የሚያስቅም ነው፡፡
የአዲስ አበባ ሕዝብ ቁጥር ማነስ ለወያኔ የሚጠቅም ሆኖ ከተገኘ 500 ሊሆን ይችላል፡፡ የገጠሩ ሕዝብ ብዛት ለወያኔ የሚጠቅም ሆኖ ከተገኘ ከሀገሪቱ ሕዝብ ቁጥር በእጅጉ በልጦ እስታትስቲካዊ መረጃው ሊለጠጥ ይችላል፡፡ ወያኔ አዲስ አበቤዎችን ስለማይወዳቸው ቁጥራቸውን ሁልጊዜ እንደቀነሰው ይኖራል፡፡ አሁን ድረስ የአዲስ አበባ ሕዝብ ቁጥር ከሁለት ሚሊዮን እምብዝም አይበልጥም – በወያኔ ግምት ወይም ቆጠራ፤ ወያኔ ሲዋሽ ትንሽም አፈር አይልም – ይገርመኛል፡፡ ሁለት ሚሊዮን ማለት እኮ የመርካቶ ሕዝብ ብቻውን ሊሆን ይችላል፡፡ አዲስ አበባ በኔ አነስተኛ ግምት ከስምንት ሚሊዮን ያነሰ ሕዝብ አይኖርባትም ባይ ነኝ፤ እምዬ አዲስ አበባ በጣም ብዙ ሕዝብ ይኖርባታል፡፡ ነገር ግን የአዲስ አበባን ሕዝብ ምርጫ ዋጋ ለማሳጣትና ከሀገሪቱ አጠቃላይ የሕዝብ ቁጥር አንጻር አቅልሎ ለማሳየት ሲፈልጉ ለከት የሌለው እስታትስቲካዊ ውሸት ይዋሻሉ፡፡ እስታትስቲክስ ማለት ባጭሩ የመንግሥት የውሸት ፋብሪካ ማለት ነው ቢባል ትክክል ነው፤ ሠራተኞቹ ደሞዝ የሚከፈላቸው መንግሥትን የሚያስደስት ውሸት ለመጠፍጠፍ ነው፤ የሕዝብ አንጡራ ሀብት በብዙ የመንግሥት መሥሪያ ቤቶች በከንቱ እየባከነ እንደሆነ መገመት አይከብድም፡፡ የአፍሪካ መንግሥታት በተለይም የኛዎቹ ካልዋሹ ሥልጣናቸው የሚረጋላቸው አይመስላቸውም፡፡ የወያኔን ሚዲያ ስትከፍቱ ውሸቱ በቲቪው መስኮት አልፎ ወደዬስሜት ሕዋሳታችሁ ይገባና ያጥወለውላኋል፤ ሊያስታውካችሁም ይደርሳል፡፡ ሌላው ቀርቶ ሰዓትም ይዋሻሉ፡፡ ከምሽቱ ሁለት ሰዓት ሆኖ እያለ እነሱ ሁለት ከአምስት ሊሉ ይችላሉ፡፡ ኢትሬድ ማለት እውነት እሚያቅረው ነጋ ጠባ እንደጣቃ የሚቀደድና የውሸት ቱሪናፋ የሚያሰራጭ የወያኔ ብስናት ነው፡፡ የወያኔ መሥሪያ ቤት ሁሉ በውሸት መረጃ የተጥለቀለቀ የተሳሳተና የተጋነነ እስታትስቲክሳዊ አሃዝ በመስጠት ታችኛው ላይኛውን ለማስደሰት አደግድጎ ያለበት ሁኔታ ነው የሚታየው – በነሱው አገላለጽ፡፡ ሰዎች በውሸት መረጃ እንዴት እንደሚደሰቱ አይገባኝም – “አለባብሰው ቢያርስ ባረም ይመለሱ” እየተባለ በሚተረትበት ሀገር ውስጥ ይህን ያህል በውሸት መለከፍ የሚያሳዝንም የሚቆጭም ሀገራዊ ነባራዊ ሁኔታ ነው፡፡ እውነቱን ልቦናቸው እያወቀው በመዋሸት የመደሰት ተፈጥሮ እንደምን እንደተጠናወታቸው ሲያስቡት ይጨንቃል – የመፍትሔው መራቅ ደግሞ ይበልጥ ያበሳጫል፡፡ ከዚህ ከውሸት ዓለም የምንወጣበት ጊዜ ናፈቀኝ፡፡ እዚህም ውሸት፣ እዚያም ውሸት፡፡ ትልቁም ውሸት ትንሹም ውሸት፡፡ የግሉም ውሸት የመንግሥቱም ውሸት፡፡ በተናጠል ውሸት – በቡድንም ውሸት፡፡ በንግዱ ውሸት በፖለቲካውም ውሸት፡፡ በሃይማኖቱም ውሸት በኢኮኖሚውም ውሸት፡፡ ውሸት – ግነት – ውሸት፤ ዕብለት – ቅጥፈት – ጉራ – ዕብሪት ፤ አቤት ያንት ያለህ!!